Φ. Κουλούρη: Ο πολιτικός πολιτισμός θεματοφύλακας της δημοκρατίας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Δρ. Φωτεινή Τ. Κουλούρη*

Οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα σηματοδοτήσουν την ολοκλήρωση μιας υβριδικής για τα ελληνικά δεδομένα προεκλογικής εκστρατείας από πλευράς των υποψήφιων πολιτικών αρχηγών και τους εκπροσώπους των κομμάτων τους, οι οποίοι ενδεχομένως αναζητούν, ομολογουμένως όχι πάντα με επιτυχία, τις εκφάνσεις εκείνης της διαδικασίας που έχει ως απώτερο στόχο την πολιτική πρόοδο που επιτάσσει ο πολιτικός πολιτισμός της εποχής μας, λίγο πριν την κρίσιμη για την χώρα μας εκλογική αναμέτρηση.

Ενός πολιτικού πολιτισμού που αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του πολιτισμού μας, ως όλου. Ενός πολιτικού πολιτισμού που είναι επίσης όλα εκείνα τα θετικά πολιτικά επιτεύγματα και η πρόοδος που τα ανθρώπινα όντα έχουν δημιουργήσει και συσσωρεύσει στη διαδικασία της συνεχούς τελειοποίησης και βελτίωσης του πολιτικού εαυτού τους από τότε που εισήλθαν στον πολιτισμένη κοινωνία, με την οικοδόμηση του πολιτικού πολιτισμού να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά ως προς το περιεχόμενο και τη μορφή του στην ιστορική διαδικασία ανάπτυξης των χωρών, όπως άλλωστε και στην περίπτωση της Ελλάδας.

Η έννοια του οικοδομήματος του πολιτικού πολιτισμού στις μέρες μας, αποτελείται από τη νέα άποψη της πολιτικής πρακτικής. Ταυτόχρονα, η πολιτική θεωρία και η πολιτική φιλοδοξία βρίσκονται στην καθοδηγητική κεντρική θέση.

Ο πολιτικός πολιτισμός της νέας εποχής στη χώρα μας είναι ο τρόπος πολιτικής συμπεριφοράς που διαμορφώνεται από τους πολίτες της κοινωνίας σύμφωνα με τις οδηγίες του πολιτικού ιδεολογικού πολιτισμού.

Ο νέος πολιτικός πολιτισμός του πολιτικού συστήματος πρέπει να δίνει έμφαση στο βαθμό στον οποίο οι πολίτες και η πολιτική τους συμπεριφορά μπορούν να συμμορφώνονται με τους κανόνες και τις διαδικασίες του κράτους δικαίου υπό την καθοδήγηση του πολιτικού και ιδεολογικού πολιτισμού.

Η υποστήριξη των κανόνων της δημοκρατίας στο πλαίσιο του πολιτικού πολιτισμού, η απόδοση των δημοκρατικών θεσμών στην πράξη και η διαμόρφωσή τους στο δίκαιο έχουν πολύ σημαντικά αποτελέσματα αλλά και σοβαρές συνέπειες.

Από μία πλευρά, η μείωση της υποστήριξης των δημοκρατικών επιδόσεων των θεσμών δεν οδηγεί αναγκαστικά σε ανατροπή της δημοκρατίας, εφόσον ο πολιτικός πολιτισμός και οι
θεσμοί διατηρούν τους δημοκρατικούς κανόνες.

Η γενικευμένη υποστήριξη των δημοκρατικών «κανόνων του παιχνιδιού» μπορεί να θεωρηθεί ως ρυθμιστικός παράγοντας έναντι των δημοκρατικών ελλειμμάτων.

Από την άλλη πλευρά, εάν η υποστήριξη για τους δημοκρατικούς κανόνες μειώνεται ή οι θεσμικοί κανόνες γίνονται λιγότερο δημοκρατικοί, οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ σοβαρές, καθώς αμφισβητούνται τα ίδια τα θεμέλια του δημοκρατικού καθεστώτος.

Η υποστήριξη της δημοκρατίας και των δημοκρατικών θεσμών βασίζεται στη συνεχή θετική εμπειρία- ως εκ τούτου, η συνεχής αρνητική εμπειρία με την έλλειψη του πολιτικού πολιτισμού στις πολιτικές συζητήσεις και εκδηλώσεις μπορεί να μεταδοθεί στην υποστήριξη των δημοκρατικών κανόνων. Σε μια τέτοια κατάσταση, η νομιμοποίηση της δημοκρατίας μπορεί να βρεθεί σε πτώση και η δημοκρατία να υποστεί αναδίπλωση.

Ιδού λοιπόν γιατί είναι επιβεβλημένος ο πολιτικός πολιτισμός στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα: είναι επειδή η δημοκρατία αποτελεί το μόνο πολίτευμα που επιτρέπει την αμφισβήτηση των κανόνων του.

Ως εκ τούτου, μπορεί να αμφισβητηθεί, ενώ η νομιμοποίησή του μπορεί να κινδυνεύσει και η αποδοχή ότι ο κανόνας της πλειοψηφίας θα δημιουργήσει δεσμευτικές αποφάσεις για όλους μπορεί να εξαφανιστεί.

Αν συμβεί αυτό, η δημοκρατία τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι θεωρίες της πολιτικής υποστήριξης συσχετίζουν τον βαθμό της προηγούμενης με την πολιτική σταθερότητα και τον πολιτικό πολιτισμό.

Είναι προφανές ότι η μείωση της πολιτικής υποστήριξης δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί καλό σημάδι, αλλά δεν υπάρχουν σαφή όρια που να καθορίζουν το επίπεδο υποστήριξης κάτω από το οποίο κινδυνεύει η σταθερότητα της δημοκρατίας.

Σε κάθε περίπτωση ένα πράγμα είναι αδιαμφισβήτητο: ο πολιτικός πολιτισμός πρέπει επειγόντως να επιστρέψει στην ελληνική πολιτική σκηνή και απαραιτήτως να υπερισχύσει του διχασμού που κάποιοι επιχειρούν να σπείρουν στα πολιτικά δρώμενα της χώρας μας, ταυτίζοντας μέρος των συμπολιτών μας, υποψηφίων και μη, με μια υποκουλτούρα που μοναδικό σκοπό έχει να υποβιβάσει σοβαρά το επίπεδο του πολιτικού διαλόγου καθώς δεν έχει να προσφέρει απολύτως τίποτα στην ανοικοδόμηση τόσο του πολιτικού όσο και του κοινωνικού γίγνεσθαι.

* Η Δρ. Φωτεινή Τ. Κουλούρη είναι Γενική Διευθύντρια Δημόσιας Υγείας και Ποιότητας Ζωής του υπουργείου Υγείας, τ. Υπηρεσιακή Γραμματέας ΥΜΑ.