Γ. Σαμαρτζής: Στοιχεία και προβλέψεις του Προγράμματος Σταθερότητας (2023-2026) που υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την Ελληνική Κυβέρνηση

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Γιάννης Σαμαρτζής
Οικονομολόγος

Παρά τις διαδοχικές ισχυρές διεθνείς αναταραχές, η Ελλάδα έκανε τα τελευταία χρόνια άλματα στα βασικά οικονομικά της μεγέθη, ξεπερνώντας τις προσδοκίες και όλες τις προβλέψεις των διεθνών οίκων αξιολόγησης, επιδεικνύοντας ανθεκτικότητα και δυναμική με θετικές προοπτικές.

Οι εξαγωγές μας πλησίασαν σε ιστορικό ρεκόρ, στο 40% περίπου του ΑΕΠ, σχεδόν 20% σε αγαθά και 20% σε υπηρεσίες, (τουρισμό και μεταφορές - ναυτιλία), χάρις στην εντυπωσιακή πρόοδο που επιτεύχθηκε στον τομέα της εξωστρέφειας, όπου οι εξαγωγές σχεδόν έχουν διπλασιαστεί, σε σχέση με το 2010.

Στον τομέα των επενδύσεων , σύμφωνα με τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κατά την ομιλία του στις 7 Απριλίου 2023 ( έκθεση για το έτος 2022) αναφέρει ότι: “ τη διετία 2021-2022 οι εισροές ξένων άμεσων επενδύσεων ενισχύθηκαν σημαντικά, φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας 20ετίας.

Τα επενδυτικά κεφάλαια αποτέλεσαν βασικό εργαλείο για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, την προώθηση της παραγωγικότητας και της απασχόλησης και την εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στη σταδιακή ανάκτηση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας”.

Όμως, παρά τη σημαντική ροή ξένων κεφαλαίων ύψους 7,2 δισ. ευρώ, ο σχηματισμός επενδύσεων παγίου κεφαλαίου παραμένει χαμηλός και αυξήθηκε 13,7% το 2022 έναντι αύξησης 22,75% στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ωστόσο, στο επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας που υποβλήθηκε στην Κομισιόν (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) από την Ελληνική Κυβέρνηση στα τέλη Απριλίου 2023 (υπουργείο Οικονομικών, Πρόγραμμα Σταθερότητας, Μακροοικονομικές Προβλέψεις), προβλέπεται για τα επόμενα τέσσερα χρόνια 2023-2026 χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη , 2,3% για το 2023, 3% για το 2024 , 3% για το 2025, και 2,1% για το 2026.

Στην έκθεση του ΔΝΤ για τις παγκόσμιες δημοσιονομικές εξελίξεις του 2022, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 1η θέση διεθνώς για τη ραγδαία μείωση του δημοσίου χρέους κατά 25% περίπου. Η βελτίωση αυτή οφείλεται στην ισχυρή οικονομική ανάπτυξη των δύο τελευταίων χρόνων 2021-2022, όπου το ΑΕΠ αυξήθηκε, σε σταθερές τιμές κατά 8,4% και 5,9% αντίστοιχα.

Η μείωση αυτή, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας, προβλέπεται να συνεχιστεί, από το 171% του ΑΕΠ το 2022 στο 162,6% το 2023, στο 150,8% το 2024, στο 142,6% το 2025 και στο 135,2% του ΑΕΠ το 2026.

Σύμφωνα με την Ευρωπαική Επιτροπή, το ελληνικό δημόσιο χρέος θεωρείται βιώσιμο, γιατί περισσότερα από τα 2/3 του είναι προς δανειοδοτικούς οργανισμούς και, κυρίως, προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), όπου η αποπληρωμή των δανείων θα ξεκινήσει από το 2034 και πρόκειται να διαρκέσει έως το 2070.

Όμως, παρά τις σημαντικές αυτές μειώσεις, η χώρα μας εξακολουθεί να βρίσκεται πρώτη στην πανευρωπαϊκή θέση με το υψηλότερο δημόσιο χρέος.
Με βάση τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, το οποίο έχει ανασταλεί από το 2020 λόγω της πανδημίας και πρόκειται να ενεργοποιηθεί το 2024, οι κυβερνήσεις των χωρών- μελών της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι το δημόσιο χρέος τους θα μειωθεί τα τελευταία 4 χρόνια και θα παραμείνει σε πτωτική πορεία για τα επόμενα 10 χρόνια.

Η μείωση αυτή, σύμφωνα με το Σύμφωνο Σταθερότητας, θα είναι το αποτέλεσμα ενός τετραετούς σχεδίου μεταρρυθμίσεων, επενδύσεων και δημοσιονομικών μέτρων, τα οποία θα συμφωνούνται μεταξύ της Κομισιόν και της κάθε χώρας ξεχωριστά.

Επιπλέον, οι χώρες, όπως η δική μας, με μεγάλο δημόσιο χρέος, θα πρέπει να εμφανίζουν καθαρές ετήσιες δαπάνες χαμηλότερες από την αύξηση του ΑΕΠ, ώστε το δημόσιο χρέος να υποχωρεί.

Για το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα, σύμφωνα με το υποβληθέν από το υπουργείο Οικονομικών Πρόγραμμα Σταθερότητας, προβλέπεται για φέτος πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ, δηλαδή, περίπου 4 δισ. ευρώ, ενώ για τα υπόλοιπα χρόνια προβλέπονται πρωτογενή πλεονάσματα 2,1% για το 2024, 2,3% για το 2025 και 2,5% για το 2026. Το περσινό έτος 2022 έκλεισε με πρωτογενές πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ, που αναλογεί σε 273 εκατ. ευρώ.

Εδώ, πρέπει να σημειωθεί ότι η χώρα μας σημείωσε τη μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή στην Ευρώπη, όπου το δημοσιονομικό έλλειμμα από 6,7% του ΑΕΠ του 2020, «γύρισε» το 2022 στο οριακό πρωτογενές πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ.

Όσον αφορά τον πληθωρισμό, όπου το 2022 έκλεισε με υψηλό ποσοστο 9,3%, προβλέπονται σημαντικές μειώσεις, 4,5% για φέτος, 2,4%για το 2024 και ποσοστό πληθωρισμού 2% για τα επόμενα δύο έτη 2025 και 2026.

Και τα ποσοστά ανεργίας, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας, από το 12,4% το 2022, θα ακολουθήσουν πτωτική τροχιά, 11,8% φέτος, 10,9% το 2024, 10% το 2025 και 9,8% το 2026.

Όμως, ένα από τα βασικότερα μεγέθη της οικονομίας, το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, δηλαδή το έλλειμμα της χώρας μας με το εξωτερικό, έχει διευρυνθεί αισθητά την τελευταία τριετία.

Αυτό οφείλεται σε συγκυριακούς παράγοντες, αρχικά στην πανδημία και κατόπιν στο μεγάλο άνοιγμα του εμπορικού ελλείμματος (εισαγωγών - εξαγωγών), οφειλόμενο κυρίως στην εκτίναξη των τιμών ενέργειας.

Συγκεκριμένα, το 2022 το έλλειμμα Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών αυξήθηκε κατα 7,9 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2021 και έφτασε στα 20,1 δισ. ευρώ. Προβλέπεται, ωστόσο, ότι τα επόμενα 4 έτη θα βελτιωθεί σημαντικά το εμπορικό έλλειμμα, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, εφόσον έχουν εκλείψει οι συγκυριακοί αρνητικοί παράγοντες και, κυρίως, λόγω της αλματώδους αύξησης των εξαγωγών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, παρά τη δυναμική ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων στη χώρα μας, η οποία αντανακλάται στην ενίσχυση του κατα κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης - όπου η θέση της χώρας μας από το 62% το 2020 του μέσου όρου της ΕΕ των 27 ανέβηκε στο 67,8% το 2022 -, χρειάζεται ακόμη αρκετός δρόμος να διανυθεί, ώστε να φτάσουμε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Το αναθεωρημένο - επικαιροποιημένο Σύμφωνο Σταθερότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προϋποθέτει, σύμφωνα με τις επιταγές των αρμοδίων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι το σχέδιο ανάπτυξης της Ελλάδας θα πείθει τις διεθνείς αγορές για την αξιοπιστία του, τον αναπτυξιακό του προσανατολισμό και τη μεταρρυθμιστική του δέσμευση, σε ένα ομαλό οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό, καλείται η όποια κυβέρνηση να προχωρήσει ταχύτατα, εκτός των άλλων, σε αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και στην ψηφιοποίηση του ευρύτερου δημόσιου τομέα και, παράλληλα, να κάνει την οικονομία πιο φιλική και ελκυστική στις εγχώριες και ξένες επενδύσεις, με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα στήριξης των επενδύσεων στους νέους ανερχόμενους τομείς του ψηφιακού και ενεργειακού μετασχηματισμού.

Κατά συνέπεια, η όποια κυβέρνηση, θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη νέα τετραετία μια σειρά κρίσιμων, αλλά και δύσκολων δεσμευτικών προκλήσεων εφαρμογής του Συμφώνου Σταθερότητας (2023-2026) , όπως π.χ.: της αυστηρότερης δημοσιονομικής πολιτικής μέσω του δημοσιονομικού πλεονάσματος 2% για τη μείωση του δημοσίου χρέους, της άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων και της καταπολέμησης της φτώχειας, της ακρίβειας και του πληθωρισμού, της ανοδικής πορείας των επιτοκίων, του σημαντικού ύψους των μη εξυπηρετούμενων δανείων, της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης, της επανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, της χαμηλής παραγωγικότητας, της βελτίωσης στους τομείς δικαιοσύνης, παιδείας και δημόσιας υγείας, της ενίσχυσης του πρωτογενούς τομέα και ειδικότερα του αγροτικού κλάδου και , εν τέλει, να συμβάλλει στην πολιτική σταθερότητα και στη βελτίωση της οικονομικής ανάπτυξης, για ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος.

Είναι λοιπόν απαραίτητο, η Ελλάδα να συνεχίσει το δρόμο της αξιοπιστίας, της συνέπειας και της σταθερότητας, ώστε να αξιοποιηθεί η μέχρι σήμερα επιτευχθείσα πρόοδος.

Στόχος θα πρέπει να είναι η χώρα μας να γίνει πιο παραγωγική και πιο εξωστρεφής, χωρίς αποκλεισμούς και ανισότητες, ώστε να μπορέσει να επιτύχει, διαχρονικά, την ισότιμη πορεία της, δίπλα στις ισχυρές οικονομίες της Ευρώπης.