Γ. Σαμαρτζής: Το φαινόμενο του Πληθωρισμού της «απληστίας των κερδών» (greedflation), σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o Γιάννης Σαμαρτζής Οικονομολόγος

Στην οικονομική επιστήμη, οι οικονομολόγοι έχουν διατυπώσει διάφορες θεωρίες γύρω από τα αίτια του πληθωρισμού.

Με βάση όμως την εμπειρία, οι οικονομολόγοι συγκλίνουν ότι διαχρονικά εμφανίζονται τέσσερα είδη πληθωρισμού. Συνοπτικά, αναφέρω τα είδη, που είναι:

- Ο πληθωρισμός ζήτησης, που οφείλεται στην πολύ αυξημένη ζήτηση των τελικών αγαθών και υπηρεσιών από τα νοικοκυριά, η οποία οδηγεί αυτόματα στην αύξηση των τιμών.

- Ο πληθωρισμός κόστους, που οφείλεται στις αυξήσεις των συντελεστών παραγωγής (έδαφος, εργασία , κεφάλαιο), όπως επί των ημερών μας, στις πολύ αυξημένες τιμές από τους παραγωγούς και τους προμηθευτές στην ενέργεια, ή στους αυξημένους από το κράτος συντελεστές της έμμεσης φορολογίας (ΦΠΑ), ή στις αυξήσεις μισθών και ημερομισθίων, οι οποίες τελικά προκαλούν γενικές αλυσιδωτές αυξήσεις στις τιμές των τελικών αγαθών και υπηρεσιών.

- Ο εισαγόμενος πληθωρισμός, ο οποίος προκαλείται από τις αυξημένες τιμές των εισαγόμενων προϊόντων, είτε αυτά είναι τελικά αγαθά, είτε είναι πρώτες ύλες, είτε είναι προστιθέμενα προϊόντα. Εδώ, έχουμε πρόσφατα παραδείγματα από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος προκάλεσε παγκόσμια αστάθεια, αρχικά με τις ελλείψεις στην αλυσίδα προσφοράς δημητριακών τροφίμων και μετάλλων - που εξάγονται σε μεγάλες ποσότητες παγκοσμίως από τη χώρα αυτή - και κατόπιν στους ενεργειακούς πόρους, το φυσικό αέριο και τα πετρελαιοειδή.

- Ο πληθωρισμός κέρδους, που βασίζεται στην αυθαίρετη αύξηση των τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών, πολύ πάνω από τα επιβαλλόμενα όρια - υπό μορφή αισχροκέρδειας, είτε αυτά καθορίζονται από τα αρμόδια όργανα ελέγχου της αγοράς, είτε επιβάλλονται από τις «δυνάμεις» της αγοράς, δηλαδή από τους «νόμους» της προσφοράς και ζήτησης. Εδώ, οφείλω να αναφερθώ στον πληθωρισμό κέρδους, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), ο οποίος παραμένει υψηλός και επίμονος και διατηρείται σε υψηλά ποσοστά στις χώρες της Ευρωζώνης

. Από την έρευνα αυτή του ΔΝΤ διαπιστώνεται ότι, ο επίμονος πληθωρισμός που παρατηρείται στις χώρες της Ευρωζώνης από τις αρχές του 2022, οφείλεται κατά 45% στα υψηλότερα επιχειρηματικά κέρδη, κατά 40% στις τιμές εισαγωγών και κατά 25% στην αύξηση του εργατικού κόστους.

Το φαινόμενα αυτό του πληθωρισμού «κέρδους» έχει χαρακτηριστεί ως greedflation, δηλαδή ως πληθωρισμός «απληστίας», και κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους, αποκομιζοντας μεγαλύτερα κέρδη, και τους φτωχούς φτωχότερους, με την εκτόξευση των τιμών των προϊόντων.

Ένας από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη μορφή αυτού του πληθωρισμού, οφείλεται στην εδραίωση και τη χειραγώγηση της αγοράς από λίγους κυρίαρχους «παίκτες» στους διάφορους κλάδους του εμπορίου.

Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι, μεγάλες εφοδιαστικές αλυσίδες στην Ευρώπη και πολλοί κυρίαρχοι όμιλοι διαφόρων κλάδων που χειραγωγούν την αγορά, εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία για να διευρύνουν τα περιθώρια των κερδών τους, όπως ακριβώς περιγράφονται στην έρευνα του ΔΝΤ, δηλαδή, ως greedflation «απληστία των κερδών».

Στη χώρα μας αυτό έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, λαμβάνοντας υπόψη ότι, ενώ ο γενικός πληθωρισμός (δομικός) τον περασμένο μήνα κατέβηκε στο 1,2% και είναι ο χαμηλότερος στην Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα κυρίως κινείται σε διψήφιο αριθμό, γύρω στο 12%. (ο δομικός πληθωρισμός δεν περιλαμβάνει τα πετρελαιοειδή και τα νωπά αγροτικά προϊόντα).

Και εδώ, αυτό οφείλεται σε διάφορους ισχυρούς εγχώριους διατροφικούς ομίλους, οι οποίοι με την μονοπωλιακή ή την ολιγοπωλιακή συμπεριφορά τους και τις ενδοομιλικές τους συναλλαγές, ελέγχουν και χειραγωγούν την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων, εφαρμόζοντας στρατηγικές εκμετάλλευσης της τιμολόγησης που νοθεύουν τον ανταγωνισμό, για να διευρύνουν τα περιθώρια κέρδους τους.

Ακόμη και στους ναύλους των εγχώριων ακτοπλοϊκών εταιρειών, οι τιμές που διαμορφώθηκαν, λόγω της πανδημίας, παραμένουν στην αρχική επιβάρυνση, αυξημένες κατά 35% περίπου, και συνεχίζουν να παραμένουν υψηλές, παρά τη μείωση του κόστους των καυσίμων κατα 45% περίπου, και παρά τις επιδοτήσεις που χορηγήθηκαν στις εταιρείες αυτές από την πολιτεία, για την κάλυψη των τυχόν ζημιών που υπέστησαν κατά την περίοδο της πανδημίας.

Το αποτέλεσμα αυτό του πληθωρισμού της «απληστίας», επιδεινώνει τις κοινωνικές ανισότητες και διαβρώνει την κοινωνική συνοχή της χώρας, καθώς τα πλούσια στρώματα του πληθυσμού που διαθέτουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη αντέχουν στις διογκούμενες τιμές, σε αντίθεση με τα ευάλωτα νοικοκυριά που πλήττονται περισσότερο και εξωθούνται στη φτώχεια.

Επιπλέον, ο πληθωρισμός αυτός, ζημιώνει όσους εισπράττουν σταθερά εισοδήματα και, ειδικότερα, τους μισθοσυντήρητους, δηλαδή τους μισθωτούς και τους χαμηλοσυνταξιούχους.

Δικαίως, λοιπόν λέγεται, ότι το είδος αυτό του πληθωρισμού, αλλά και τα υπόλοιπα είδη που αναφέρω στην αρχή του άρθρου, (ζήτησης, κόστους και εισαγόμενο πληθωρισμό), είναι για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους η πιο σκληρή μορφή φορολογίας.

Ωστόσο, η διατήρηση, του επίμονου αυτού πληθωρισμού αυξάνει και το κόστος του χρήματος στις χώρες της Ευρωζώνης, επειδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την καταπολέμησή του αυξάνει τα επιτόκια, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τα φτωχά και ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά και το Δημόσιο, με τις επιπλέον δαπάνες πληρωμής των τόκων.

Επιβάλλεται, λοιπόν, από την πολιτεία, μία σθεναρή αντιμετώπιση του πληθωρισμού της «απληστίας», με διάφορους ρυθμιστικούς κανόνες και αυστηρούς ελέγχους, που θα προωθούν τον υγιή ανταγωνισμό και θα αποτρέπουν τις μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές πρακτικές, οι οποίες επιδεινώνουν τις ήδη τεταμένες οικονομικές ανισότητες στη χώρα μας, που οδηγούν στη φτώχεια και την εξαθλίωση. Το φαινόμενο του πληθωρισμού της απληστίας των κερδών...