Φίλιππος Ζάχαρης: Για το νήμα της ζωής και τους επίδοξους ιχνηλάτες

Φίλιππος Ζάχαρης

Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι κουράζονται από τους ίδιους τους εαυτούς ή απλά με το πέρασμα των χρόνων η ψυχολογική φθορά μας κάνει να αποσυρόμαστε στα υπαρκτά ή νοητά καταφύγια γιατί πολύ απλά από ένα σημείο και μετά θεωρούμε εαυτούς πως έπεσαν αμαχητί;

Τα χρόνια βαραίνουν τις πλάτες όλων και ειδικά εκείνων που περίμεναν από την ζωή πολύ περισσότερα. Οι εσωτερικοί και εξωτερικοί αγώνες για μια πιο δίκαια κοινωνία σβήστηκαν στα έλη των ισχυρών υπαναχωρήσεων μιας κοινωνίας που από ένα σημείο και μετά έχασε το στίγμα της.

Μπορεί όντως να γινόταν πάντα έτσι, μπορεί οι άνθρωποι να ξεπουλούσαν τα πάντα για ένα κομμάτι ψωμί, οι προσμονές όμως παρέμεναν πάντα ανέπαφες και η μετάθεση στο μέλλον για τα πράγματα που επιθυμούσες, ίσχυε ως η μοναδική επιλογή. Πως να αξιολογήσεις όμως το μοναδικό χάρισμα της ζωής όταν αυτή η ίδια η ζωή με τον τρόπο της σε απομονώνει και σε περιθωριοποιεί σα δεν επιλέγεις το χρήμα και την καλοπέραση ως συστατικά στοιχεία επιβίωσης; Πως και με ποιο τρόπο θα μπορέσεις να κάνεις σαφές στον διπλανό σου και το παιδί σου ότι κάποτε θα δοκιμαστεί σκληρά στο βωμό της επιβίωσης, λες και στην ζωή ήρθες μόνο για κάποιον αόριστο λόγο και πάντως όχι για να γευτείς την θέα της χλωρίδας και της πανίδας;

Υπάρχει πάντα κάτι άλλο που μας ξεφεύγει, κάτι που σηματοδοτεί μια διαφορετική στην σκέψη και την πράξη ζωή, μια ζωή που απέχει παρασάγγας από τον γόνιμο διάλογο και την στείρα ανταλλαγή απόψεων για την επιστήμη, την φιλοσοφία, την λογοτεχνία και την ποίηση χωρίς να τις εμβαθύνουμε.

Αυτό το άλλο δεν έχει σχήμα ούτε μορφή, είναι άχρονο και άοσμο, βρίσκεται παντού αλλά δεν είναι νοητό. Το ψάχνουμε εναγωνίως, αυτό κάνουν και η θρησκείες που όμως το προσωποποιούν. Τα παιδιά σου θα έχουν τις ίδιες απορίες που είχες και εσύ. Θα εκφράσουν παρόμοιες ενστάσεις και θα εκφράσουν παράλληλα συναισθήματα. Ποια θα είναι η απάντηση;

Και τελικά μήπως και εσύ ο ίδιος που δεν μπόρεσες να την βρεις, χάνεσαι στους σκεπτικούς λαβυρίνθους χωρίς στόχο και σκοπό; Ίσως τελικά να βρίσκεται εκεί η απάντηση, η περιπλάνηση που έλεγε και ο Κώστα Αξελός, το ποτάμι του Ηράκλειτου και ο πλατωνικός Θεός. Ίσως να μην χρειάζεται και πολύ μεγάλο άνοιγμα στην εξωτερική εμπειρία καθώς η αλήθεια μπορεί να κρύβεται εντός μας.

Πως λοιπόν δικαιολογείται αυτή η κούραση; Πως μπορείς να πεις κάποτε πως το ποτάμι στέρεψε και η δουλειά σου είναι να τα παρατήσεις; Και σε τελική ανάλυση, πως αυτή η θολή εικόνα των ανθρώπων που απλά καταναλώνουν τρόφιμα και εδέσματα δεν είναι πλασματική και άκρως υποθετική για τον σκοπό της ζωής από την στιγμή που κάθε μέρα γίνονται πάντα οι ίδιες κινήσεις και εκφράζονται τα ίδια νοήματα; Η ζωή δεν είναι συνήθεια, δεν πρέπει να την βλέπουμε έτσι.

Η αρχαία σκέψη έψαχνε και έσκαβε στους λαβυρίνθους της ζωής, επιδίωκε να βρει όχι την ύψιστη αλήθεια παρά το νήμα της ζωής. Αυτό που σήμερα κάνουν οι άνθρωποι είναι να απομακρύνονται από αυτό το νόημα, να κόβουν το νήμα και να χάσκουν στον ορίζοντα αδιάφορα και μονότονα. Η ζωή όμως είναι πάντα αυτό το κάτι άλλο που μας διαφεύγει μόνιμα, τουλάχιστον στις σημερινές κοινωνίες. Δεν είναι η απομόνωση κάποιων που αυτοανακηρύσσονται σε παντογνώστες, ούτε η επίπλαστη κοινωνικότητα των πολλών, δεν είναι καν ο τρόπος που χαιρετάς καθημερινά, που συμπεριφέρεσαι και συναλλάσσεσαι.

Και τα παιδιά θα συνεχίζουν πάντα να ρωτούν για τον λόγο ύπαρξης και απάντηση δεν θα έχει να τους δώσεις. Το «πάρε τη ζωή στα χέρια σου» είναι κουβέντα στον αέρα πολύ απλά γιατί αφενός δεν ξέρεις για ποια ζωή μιλάς και αφετέρου ποιος είναι ο περίφημος σκοπός της ευτυχίας όταν αυτή εδράζεται σε σταθερά στερεότυπα και φλύαρα ιδανικά.

Η ζωή είναι ένα μεγάλο μυστικό που κανείς δεν μπορεί να λύσει. Απομένει στον ιχνηλάτη - άνθρωπο μονάχα να σκάβει για να βρει τις κρυμμένες αλήθειες. Αν αυτές υπάρχουν και κάποιοι τις έχουν βρει και τις κρατούν ως επτασφράγιστο μυστικό στα ανώτερα επίπεδα σκέψης.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η λεγόμενη κούραση είναι πλάνη και δη διαχρονική. Γιατί το νήμα της ζωής που κόβεται δεν αποκαλύπτεται ούτε με το θάνατο που είναι κάτι άγνωστο για μας όσο ζούμε και δεν θα τον βιώσουμε ως πεθαμένοι.