Φίλιππος Ζάχαρης: Η μοναδικότητα της ψηφιοποίησης του αρχειακού υλικού

Φίλιππος Ζάχαρης

Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η χώρα αυτή έχει κάνει κάποια άλλοτε δειλά και άλλοτε αποφασιστικά βήματα προς την κατεύθυνση της τεχνολογίας και ειδικά σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση του ψηφιακού υλικού, εν ολίγοις προς τη διασφάλιση σημαντικών ιστορικών ντοκουμέντων και εγγράφων, που αν μη τι άλλο θα μπορούσαν είναι άκρως χρήσιμα για τον ιστορικό και ερευνητή του μέλλοντος. Τα βήματα αυτά έγιναν μάλλον αναγκαστικά μιας και η εξέλιξη αυτής καθαυτής της τεχνολογίας έδωσε τη δυνατότητα να ψηφιοποιηθούν ηλεκτρονικά πολλά από τα χρήσιμα αυτά αρχεία.

Η τεχνολογία λοιπόν μπορεί να βοηθήσει τον μελετητή, τον επιστήμονα και τον ερευνητή μακράν και πέραν της όποια συζήτησης για το αν αυτό το ψηφιακό φούντωμα χρειάζεται ή μη σε εποχές που όλα κινούνται με απίστευτα γρήγορους ρυθμούς, μακριά από την όποια συζήτηση για το αν οι ρυθμοί αυτοί χρειάζονται ή όχι.

Σε κάθε περίπτωση τα αρχεία πρέπει να τηρούνται και αυτό είτε από τις βιβλιοθήκες, είτε από τους δήμους, είτε από τις κοινότητες και τις διάφορες οργανώσεις κοινωνικού, περιβαλλοντικού ή πολιτικού χαρακτήρα. Υπάρχουν πολλά θετικά σε ό,τι αφορά την τεχνολογική εξέλιξη, το ίδιο όπως και πολλά αρνητικά.

Προϋπόθεση, βέβαια, για όλα αυτά, είναι να υπάρχει η διάθεση και προπαντός τα διαθέσιμα κονδύλια ώστε να απαλλαγούμε από τον βραχνά της γραφειοκρατίας αλλά και να διατηρηθούν όλα αυτά τα αρχειακά υλικά σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση.

Αν θέλουν τα κράτη, μπορούν τα τηρούν αυτά τα αρχεία με ποικίλους τρόπους. Και μιλώ φυσικά για ιστορικά, επιστημονικά, ιατρικά και άλλα χρήσιμα αρχεία και όχι αρχεία μυστικών υπηρεσιών όπως αυτά της Στάζι όπου όλοι – λίγο πολύ εκπλαγήκαμε για τις αρχειακές μεθόδους και δυνατότητες των σταλινικών καθεστώτων να παρακολουθούν στενά τους πολίτες τους.

Η ψηφιοποίηση του αρχειακού υλικού είναι μία ξεχωριστή τεχνολογική δυνατότητα που σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διευρυνθεί και να επεκταθεί σε όλα τα επίπεδα, ώστε μα μην αποτελεί μόνο προνόμιο των Μουσείων, των Πανεπιστημίων και των Ιδρυμάτων.

Θα πρέπει με κάθε τρόπο να προσληφθούν νέοι άνθρωποι με γνωσιακή εμπειρία πάνω στο αντικείμενο της αρχειοποίησης και αρχειοθέτησης και φυσικά να συνοδευτούν από τις χρήσιμες συμβουλές των παλαιότερων που δεν είχαν στη διάθεσή τους όλη αυτή την ταχύτατα εξελισσόμενη τεχνολογία.

Η υπόθεση αρχείο, είναι συνώνυμη της διατήρησης της γνώσης σε όλα τα επίπεδα και η ψηφιοποίηση του αρχειακού υλικού πρέπει να ξεκινήσει χθες, τόσο επείγουσα είναι η ανάγκη σε διάφορους τομείς και ειδικά εκεί όπου υπάρχει κίνδυνος απώλειας σημαντικού και σε πολλές των περιπτώσεων ξεχασμένου αρχείου.

Σε πολλές υπηρεσίες, για παράδειγμα, φωλιάζουν στα υπόγεια χιλιάδες αρχεία και φάκελοι χωρίς να νοιάζεται κανείς για τη διατήρηση και αξιοποίησή τους. Πολλά επίσης έργα τέχνης φθείρονται και καταστρέφονται εξίσου σε κάποια υπόγεια Μουσείων, θεάτρων ή Υπηρεσιών.

Δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να μιλήσει κανείς για κονδύλια που πρέπει να διατεθούν για να ανοίξουν θέσεις εργασίας για την ψηφιακή αρχειοθέτηση.
Αυτό πρέπει να γίνει εδώ και τώρα χωρίς χρονοτριβή.

Η ιστορία συνεχίζει να καταγράφει σημαντικά γεγονότα που στην τωρινή κατάσταση τυγχάνουν της ανάλογης ψηφιοποίησης μέσω της τεχνολογίας. Τι θα γίνει όμως με όλον αυτόν τον τεράστιο όγκο αρχείων που όπως είπα παραπάνω, κινδυνεύουν να χαθούν ή να καταστραφούν;

Ο λόγος στην Πολιτεία καταρχάς, που θα πρέπει να μεριμνήσει για την εν λόγω τακτοποίηση των χιλιάδων εγγράφων και μαρτυριών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικο-οικονομικής ζωής. Κατά δεύτερο λόγο, θα πρέπει και οι πολίτες να αξιώσουν την καταγραφή μέσω τεχνολογίας όλων αυτών που κάποτε θα αναζητήσουν κάποτε οι ερευνητές και επιστήμονες του μέλλοντος.

Η Ελλάδα έχει κάνει κάποια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Απομένει να δούμε αν τα βήματα αυτά θα μετατραπούν σε μια μεγάλη προσπάθεια για τη διάσωση των μοναδικών ντοκουμέντων σε πολλούς και διάφορους τομείς.

Και φυσικά θα πρέπει να πρόκειται για μια προσπάθεια κοινωνικού και όχι πολιτικού χαρακτήρα. Γιατί για να μείνει κάτι ατόφιο στην ιστορία, θα πρέπει να τύχει και του ανάλογους ενδιαφέροντος αλλά πάνω απ’ όλα του μέσου. Και αυτό, τουλάχιστον, η τεχνολογία μπορεί να το προσφέρει.