Ηλίας Καραβόλιας: Η νέα κοσμοθεωρητική όψη του κεφαλαίου

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Ηλίας Καραβόλιας

Η μοναδική αληθινή πάλη του κόσμου είναι εντός μας, εντός του διχασμένου υποκειμένου.

Είναι η πάλη μεταξύ απόλαυσης -θυσίας, εργασίας-κατανάλωσης.
Δίπολα και σημαίνοντα που γίνονται ιμάντες μεταβίβασης της αλλοτρίωσης από άνθρωπο σε άνθρωπο, ισχυροί διπλοί δεσμοί που περιορίζουν και ασφυκτιούν το κάθε υποκείμενο.

Από πού όμως εκπορεύεται αυτή η πάλη; Ποια εστία την πυροδοτεί; «Το κεφάλαιο» είναι η εύκολη απάντηση. «Ο καπιταλισμός» είναι η ακόμη ευκολότερη.
Η σχέση εργασίας/κεφαλαίου - για την οποία η εγχώρια αριστερά αναστατώθηκε αυτές τις ημέρες - είναι πλέον μία εντελώς μεταλλαγμένη σχέση. Αποτελεί κάτι σαν αφανή συνάρτηση που βρίσκεται νοερά παντού αλλά στην πραγματικότητα δεν την αντιλαμβάνεται (ή κάνει πως δεν την αντιλαμβάνεται) κανείς. Αυτή η μετάλλαξη φρονώ ότι αποτελεί την χωροχρονική ηγεμονία της μετανεωτερικής ψηφιακής εποχής.

Το σημειοκεφάλαιο έγινε η αιτία της σημειωτικής παραγωγής. Και ο εργαζόμενος παράγει εμπόρευμα, υπηρεσίες, κέρδη και υπεραξία δίνοντας το δικό του γνωσιακό εμπόρευμα σε χρονοκυψέλες, προσφέροντας δηλαδή εργασία και ανθρώπινο κεφάλαιο μέσα σε κατακερματισμένο χρόνο στα δίκτυα και στις οθόνες.

Οι γενιές του κλικ και του delivery έχουν δυστυχώς ή ευτυχώς ξεπεράσει την κλασική θεωρία και την πολιτική οικονομία. Το κεφάλαιο είναι ήδη εμβαπτισμένο μέσα στην κολυμβήθρα του συμβολικού.

Είναι ήδη συσκευασμένο μέσα στις κάρτες sim, τα apps και τις πλατφόρμες των smartphones.
Το κεφάλαιο είναι εντοιχισμένο στο δωμάτιο της συχνά ανώφελης και ανούσιας εργασίας του καθενός και της καθεμίας.

Είναι πακεταρισμένο στα αρχεία του υπολογιστή ως data που θα σαρωθούν από αλγόριθμους και κώδικες τεχνητής νοημοσύνης ή λοιπά μεταφυσικά πραγματάκια.
Ο μισθός και τα εισοδήματα των περισσότερων αυταπασχολουμένων πλέον μισθωτών, τα κέρδη δηλαδή των ατομικών «Εγώ Α.Ε.», ουσιαστικά έχουν προκαταβληθεί από τα ολιγοπώλια και τα κράτη με την μορφή προμερίσματος στους δρώντες του συστήματος.

Η πλοήγηση στο διαδίκτυο, η έκσταση της επικοινωνίας, τα εξατομικευμένα προφίλ, είναι κάτι σαν δυνητικά οφέλη και «ευκολίες ζωής» για τους σύγχρονους υπηκόους.

Ένας σύγχρονος μαρξιστής ενδεχομένως να βλέπει τον δυισμό κεφαλαίου -επικοινωνίας αποκομμένο από την σύγχρονη πραγματικότητα (οι ψηφιακοί νομάδες, η εξ αποστάσεως τηλεργασία, η μηχανική μάθηση, οι πηγαίοι κώδικες, οι πλατφόρμες διαμοιρασμού, η ομότιμη παραγωγή, το crowdfunding, και άλλα δεδομένα της gig economy).

H δε αριστερά και οι στοχασμοί της συνεχίζουν να πιστεύουν στην ασύμβατη σχέση κέρδους-μισθού. Στην αδύνατη θετική συσχέτιση κεφαλαίου- εργασίας.
Όμως η συστημική «κανονικότητα» δεν αναγνωρίζει μόνο σχέσεις, συσχετίσεις, τάσεις. Βλέπει μόνο συναρτήσεις χρόνου-απόδοσης. Μόνο καμπύλες παραγωγικότητας και χρησιμότητας.

Για τη σύγχρονη (μη κευνσιανή) αριστερά, τα animal spirits του υποκειμένου μοιάζουν ασύνδετα με τα ψηφία στο e-banking και στο wallet του κινητού, όταν ο μισθωτός των 680 ευρώ ικανοποιεί τη μαρξική συνθήκη περί φετιχισμού του εμπορευματος και πληρώνει με ανέπαφη συναλλαγή το παπούτσι των 240 ευρώ.

Το χάσμα λοιπόν συνεννόησης του Ευκλείδη Τσακαλώτου με τον νέο υπερεπικοινωνιακό αρχηγό του, είναι εκείνο το χάσμα συνεννόησης της αριστεράς με τη συστημική κανονικότητα: της υπερχρέωσης, της υπερκατανάλωσης, της προσαρμογής της ανθρώπινης εργασίας σε συνθήκες απασχολησιμότητας.

ΥΓ: Κανείς δεν λέει ότι ο Μαρξ και ο Λένιν δεν είναι παρόντες. Ήταν πάντα εδώ, και θα συνεχίσουν να είναι. Όπως όμως θα έπρεπε να είναι και ένας left liberal σαν τον Κευνς, τον οποίο συστηματικά αγνοεί η κεντροαριστερά στη χώρα (και το πληρώνει ακριβά...).