Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών: Γνώμες και παρεμβάσεις για την καθημερινότητά τους

Φίλιππος Ζάχαρης

Πόσο τελικά και με ποιον τρόπο αποφασίζουν οι Ευρωπαίοι για την τύχη τους;

Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να καταστεί η γνώμη τους κομβική και καταλυτική στη διαμόρφωση των συνολικών αποφάσεων που λαμβάνονται σε επίπεδο Ε.Ε. αλλά και τις λεπτομέρειες που ρυθμίζουν την καθημερινή τους ζωή;

Και τελικά, μπορούν οι Ευρωπαίοι να συν-διαμορφώσουν πολιτικές επηρεάζοντας με τη γνώμη τους τη λήψη ολοκληρωμένων αποφάσεων που τους αφορούν άμεσα;
Ας το δούμε από κοντά.
Ποια δηλαδή είναι η αποκαλούμενη Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών και σε τι στοχεύει.

Η εν λόγω Πρωτοβουλία, όπως μας πληροφορεί η Κομισιόν, θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας ως μέσο με το οποίο οι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ατζέντας της Ε.Ε.

Άρχισε να εφαρμόζεται επίσημα τον Απρίλιο του 2012.
Αφού καταχωριστεί επίσημα, μία Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών δίνει τη δυνατότητα σε 1 εκατομμύριο πολίτες από τουλάχιστον 7 κράτη - μέλη να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για νομική πράξη σε τομείς της αρμοδιότητάς της.

Οι προϋποθέσεις είναι οι εξής: 1) η προτεινόμενη δράση να μην βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής δυνάμει των οποίων μπορεί να υποβάλει πρόταση για την έκδοση νομικής πράξης, 2) δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική, επιπόλαιη ή κακόβουλη και 3) δεν αντίκειται με προφανή τρόπο στις αξίες της Ένωσης.

Από την έναρξη της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών, η Επιτροπή έχει καταχωρίσει 107 πρωτοβουλίες.
Όπως βλέπουμε λοιπόν υπάρχουν και κάποια σημεία όπου η γνώμη των πολιτών καθίσταται χρήσιμη και αναγκαία.

Μάλιστα, μόλις την Τετάρτη 8/11, η Κομισιόν αποφάσισε να καταχωρίσει τις εξής 4 νέες Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών:

• “EU Live Bus Stop Info” («Πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο στις στάσεις λεωφορείων της ΕΕ»),

• “Trust and Freedom” («Εμπιστοσύνη και ελευθερία»),

• “I' m Going European: An ECI to Connect your National and European Citizenship” («Θα γίνω πολίτης της ΕΕ: μια ΕΠΠ για τη σύνδεση της εθνικής και της ευρωπαϊκής σας ιθαγένειας»)

• και “Creation of a European Environment Authority”, («Δημιουργία Ευρωπαϊκής Αρχής Περιβάλλοντος»).

1. Οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας “EU Live Bus Stop Info” ζητούν την ενσωμάτωση κωδικών QR στις στάσεις λεωφορείων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, ώστε να μπορούν οι επιβάτες να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τα χρονοδιαγράμματα, τις διαδρομές, τις καθυστερήσεις και τις επικαιροποιήσεις.

2. Με την πρωτοβουλία “Trust and Freedom” («Εμπιστοσύνη και ελευθερία»), ζητείται η λήψη μέτρων σχετικά με τη συναίνεση μετά από ενημέρωση, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία και τη σωματική αυτονομία. Ειδικότερα, η πρωτοβουλία αναφέρεται στο δικαίωμα λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων σχετικά με τις επιλογές υγειονομικής περίθαλψης και θεραπείας, την ελεύθερη συγκατάθεση και τη βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες. Οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας ζητούν επίσης μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας και της πρόσβασης σε πληροφορίες στο πλαίσιο των διαδικασιών λήψης αποφάσεων της Ε.Ε.

3. Η πρωτοβουλία “I'm Going European”: An ECI to Connect your National and European Citizenship» («Θα γίνω πολίτης της Ε.Ε.: μια ΕΠΠ για τη σύνδεση της εθνικής και της ευρωπαϊκής σας ιθαγένειας»), αποσκοπεί στο να εισαγάγει το δικαίωμα στην εκπαίδευση σχετικά με την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη Δημοκρατία και το κράτος δικαίου και να στηρίξει το εν λόγω δικαίωμα μέσω της εισαγωγής απαίτησης όσον αφορά την ευρωπαϊκή αγωγή του πολίτη στη νομοθεσία της Ε.Ε. σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία, μέσω της θέσπισης ενός καταστατικού για την ευρωπαϊκή ιθαγένεια και της σύστασης ενός κέντρου αριστείας για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και για την κατάρτιση των εκπαιδευτικών.

4. Τέλος, οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας “Creation of a European Environment Authority” («Δημιουργία Ευρωπαϊκής Αρχής Περιβάλλοντος»), ζητούν τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Αρχής Περιβάλλοντος, για να διαδεχθεί τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος ή ως νέα αρχή. Η εν λόγω αρχή θα έχει την εξουσία: να εκδίδει δεσμευτικές διοικητικές αποφάσεις· να παρακολουθεί δραστηριότητες που έχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις· και να επιβάλει κυρώσεις για την πάταξη της περιβαλλοντικής ρύπανσης.

Η απόφαση καταχώρισης μιας πρωτοβουλίας βασίζεται σε νομική ανάλυση του παραδεκτού της βάσει του κανονισμού ΕΠΠ.

Δεδομένου ότι και οι τέσσερις αυτές Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών πληρούν τις τυπικές προϋποθέσεις που ορίζονται στη σχετική νομοθεσία, η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι νομικά παραδεκτές. Η Επιτροπή δεν έχει εξετάσει στο παρόν στάδιο την ουσία των προτάσεων.

Προθεσμία 6 μηνών για συλλογή υπογραφών
Μετά τη σημερινή καταχώριση, οι διοργανωτές και οι διοργανώτριες έχουν προθεσμία έξι μηνών για να ξεκινήσουν τη συλλογή υπογραφών. Εάν, σε διάστημα ενός έτους, μία Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών συγκεντρώσει ένα εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης σε τουλάχιστον επτά διαφορετικά κράτη μέλη, η Επιτροπή υποχρεούται να λάβει θέση.

Η Επιτροπή θα πρέπει να αποφασίσει είτε να αναλάβει δράση ανταποκρινόμενη στο αίτημα είτε όχι, και θα πρέπει να αιτιολογήσει το σκεπτικό της.

Πάντως οι πολίτες έχουν το δικαίωμα αλλά πάνω απ’όλα τη δυνατότητα για παρέμβαση και έκφραση γνώμης που θα μπορούσε θεωρητικά να αποτελέσει ένα στοιχείο για την συνδιαμόρφωση αποφάσεων για πράγματα που τους αφορούν. Γιατί σε τελευταία ανάλυση, οι πολίτες είναι αυτοί που βιώνουν τα αποτελέσματα αυτών των αποφάσεων. Αυτοί είναι οι αποδέκτες.