Αγαπητός Ξάνθης: Ένα βιβλίο του "ZORΜΠΑ", εικονογραφημένο με μία δημιουργική ματιά ενός πολιτικού σκιτσογράφου

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o Αγαπητός Ξάνθης, Αρχιτέκτονας

Η αποστολή ενός βιβλίου από τον ίδιο τον δημιουργό, αποτελεί τιμή και αναγνώριση. Πράγματι, το πόνημα του SOLΟUP, πραγματικό όνομα: Αντώνης Νικολόπουλος, με τίτλο “ZORΜΠΑΣ”, μία πράσινη πέτρα ωραιότατη ήταν μία ζεστή έκπληξη, ήταν ένα απογειωτικό σημείο.

Ο δημιουργός είναι από τους σπουδαιότερους Έλληνες σημερινούς γελοιογράφους και συνθέτης κόμικς. Διδάσκει, ασκεί το επάγγελμά του αλλά συγχρόνως αποδίδει και σειρά graphic novel- ένα από αυτά είναι και ο ”ZORΜΠΑΣ”.

Η γνωριμία μας έρχεται από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του ΕΚΠΑ το 2021 το οποίο παρακολούθησα, με όνομα: «Γελοιογραφία και Χιούμορ-Θεωρία και Πρακτική», όπου είχε την ευθύνη. Το πόνημα έχει μία χαρά ανάγνωσης και μία βύθιση στα νοήματα εκπομπής του έργου του μεγάλου Καζαντζάκη. Αυτή την πνευματική «ακροβασία» ο SOLΟUP μετέφερε μ’ ένα αριστοτεχνικό τρόπο στις 515 σελίδες.

Όλες οι σελίδες είναι γεμάτες χρώματα και σκίτσα που εκφράζουν με πιστότητα την εξέλιξη του έργου. Δεν φεύγει καθόλου από τη σημειολογία του κρητικού συγγραφέα, γιατί απλά οι εικόνες είναι τόσο ζωντανές που σε προκαλούν να τις μελετήσεις απνευστί.

Τα χρώματα του φόντου παίζουν από το κυρίαρχο γαλάζιο και ανάλογα με το χρόνο και τη στιγμή γίνεται ανοιχτό πράσινο, ροζ ή και απαλό κίτρινο. Πριν από τα κεφάλαια, η εισαγωγή σε μυεί στην ανεύρεση για την «πράσινην, πέτρα ωραιοτάτην. Έλθε αμέσως», ήτοι για μία γενναία τολμηρή πράξη που μεταφέρεται στις σελίδες του βιβλίου.

Αλλά και οι πρώτες δυνατές κρούσεις μεταξύ ζωής και θανάτου έρχονται μέσα από το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, που δεν είναι άλλος παρά ο γνωστός Αλέξης Ζορμπάς. Αποτελεί ουσιαστικά το μήνυμα, το σημάδι για τον αυθεντικό συγγραφέα να ξετυλίξει το διήγημά του ως μία μορφή από ένα λιτό συναξάρι (σ.σ., 18,511) για να παραδώσει τελικά στο κοινό του, «την πιο πλατιά ψυχή, το πιο σίγουρο σώμα, την πιο λεύτερη ψυχή που γνώρισε στη ζωή του», ο Καζαντζάκης.

Μηνύματα πολλά σ’ όλες τις σελίδες, κρατάω μερικά:

• Ο χορός, το συρτάκι και τέλος το ζεμπέκικο: εκφράζει τη ζωή του Ζορμπά (σ.46), νικάει του νόμους (σ.61) και τον θάνατο (σ.219), αποδίδει την Ανάσταση (σσ.368,389) και τέλος ο χορός φτερώνει τα πόδια και γίνεσαι εναέριο πλάσμα (σ.σ. 486-487-488).

• Ο Θεός είναι άρχοντας μεγάλος και αυτό θα πει αρχοντιά (σ.136).

•Η γυναίκα είναι το κάτι άλλο, μία ανοιχτή πληγή (σ.153), ένα αδύναμο πλάσμα (σ.282).

• Κάθε άνθρωπος έχει τον δρόμο του (σ.167).

• Ο άνθρωπος θεριό ανήμερο (σ.181)

• Είμαι ελεύθερος, δεν φοβάμαι την Κόλαση! (σ.217).

• Ο θάνατος προκαλεί φόβο (σ.252) αλλά παράλληλα σε μερικούς γίνεται στοιχείο δύναμης για την αθανασία (σ.382)

. • Θεός και διάβολος είναι ΕΝΑ! (σ.367).

• Τρία είδη ανθρώπων υπάρχουν (σ.451): αυτοί που βάζουν σκοπό να ζήσουν τη ζωή τους, αυτοί που σκοπό βάζουν όχι τη ζωή τους, αλλά τη ζωή των άλλων ανθρώπων και τέλος αυτοί που βάζουν σκοπό να ζήσουν τη ζωή του σύμπαντος.

• Η δε γνωστή του διηγήματος Μαντάμ Ορτάνς, παρουσιάζεται ως γοργόνα (σ.172), ως βασίλισσα του νησιού (σ.30), ως Μπουμπουλίνα (σ.203), ως και το θάνατός της (σ.417) μαζί με το κληρονομητήριο της τον σημαδιακό παπαγάλο της, το γνωστό «καναβάρο» (σσ. 37…481).

Εκείνο που εμπλουτίζει το περιεχόμενο είναι το τελευταίο κεφάλαιο που περιγράφεται ως οι «δύο πέρδικες» (σσ.495-511) όπου μετά την καταστροφή του λατομείου, του στόχου, υπάρχει η ενδοσκόπηση των δύο πρωταγωνιστών, 1.του αφεντικού, του καλαμαρά και 2. του Ζορμπά, με το φευγιό του δευτέρου να αποτυπώνει τον χωρισμό των δύο πρωταγωνιστών με το σπαθί (σ.506), αλλά και το παρουσιαζόμενο γραφικό σκίτσο με την παράγκα να βρίσκεται σε διάλυση (σ.508) συνθέτουν έτσι το απόλυτο σκηνικό του επιλόγου με την αναφορά του ίδιου του αφεντικού (Καζαντζάκης) μέσα από τα γράμματα που αντηλλάγησαν με τον ξενιτεμένο πλέον Ζορμπά.

Ακόμη και στις τελευταίες σελίδες, ο θάνατος του λεβέντη, του ολόρθου Ζορμπά καταγράφεται ως μία πράξη ολοκλήρωσης συνεχών πράξεων και δράσεων που ακόμη και στο τέλος του αγέρωχου Ζορμπά φαίνονται να μην έχουν τελειώσει μυστηριωδώς…ακόμη (σ.511).

Τέλος, στο ύστερο σημείωμα του SOLΟUP-συγγραφέα για την έκδοση, τα αναφερόμενα ρήματα: δούλεψα, προσπάθησα, παράθεσα, βυθίστηκα, αναζήτησα παραδίδουν στον αναγνώστη το κίνητρο του δημιουργού αναζητώντας όχι το μεταφυσικό αλλά περισσότερο την ανασύνθεση, τη φαντασία, την υπόθεση έστω από ένα ζωτικό, ιδιαίτερο πρίσμα του δημιουργού μέσα σ΄ένα άλλο χρονοτόπο. Εκτιμούμε ότι τα “graphic novel” ενέχουν ένα είδος φιλοσοφίας αλλά και ηθικότητας μέσα από τις ζωγραφισμένες σελίδες τους.

Αποτελούν μία μορφή λογοτεχνίας, όπου η εικόνα παντρεύεται με τον λόγο, η σκέψη με τον στοχασμό. Πολύ ενδιαφέρον!

Έξαλλου και ο “ZORΜΠΑΣ” δεν κρύβει την αναφορά σε φιλοσοφικές πτυχές καταγράφοντας τις πηγές τριών ιστορικών προσώπων: Ομήρου, Μπέρξονα, Νίτσε (σ. 41) σ’ ένα ταξίδι από το γαλήνιο κατάφωτο μάτι του πρώτου, έως το αλάφρωμα της αγωνίας από τον δεύτερο και τον τρίτο που πρόσφερε, την μετουσίωση της δυστυχίας, της πικρίας, της αβεβαιότητας σε ύψιστη περηφάνια (σ.42).

► Όποιος/όποια το αποκτήσει το βιβλίο (Εκδόσεις: Διόπτρα) είναι σίγουρο ότι δεν θα πλήξει από ένα απλό βιβλίο σειράς αλλά θα εξορύξει τη σκέψη του/της ανακύπτοντας το μεγάλο μυθιστόρημα «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», το οποίο συγκαταλέγεται στα 100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών, σύμφωνα με έκθεση που συνάχθηκε το 2002 από τη Νορβηγική Λέσχη Βιβλίου, από μία άλλη ματιά. Η ματιά ενός αναγνώστη εμπλουτίζεται με την είσπραξη της πιο πλατιάς ψυχής, της πιο λεύτερης κραυγής, εκείνου του «δράκου» Ζορμπά. Καλό διάβασμα με περίσσιο θαυμασμό…