«Στην Αστυπάλαια αγοράζουμε πια μόνο ηλεκτρικά αυτοκίνητα»

Rodiaki NewsRoom

Τι δείχνουν τα στοιχεία για την έξυπνη κινητικότητα και την «πράσινη» ενέργεια, στην «πεταλούδα του Αιγαίου»; Επιχειρώντας έναν απολογισμό του προγράμματος e-astypalaia η «Κ» συνομιλεί με κατοίκους, επιχειρηματίες και τον δήμαρχο του νησιού

Της Μαρίας Καρπόζηλου στο kathimerini.gr 

Οταν το 2021 η Κατερίνα, ιδιοκτήτρια ενοικιαζόμενων στην Αστυπάλαια, είδε τα πρώτα έργα στο νησί της ξαφνιάστηκε. «Ξέραμε φυσικά πως έχει υπογραφεί ένα Μνημόνιο Συνεργασίας, μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του ομίλου Volkswagen σχετικά με την Αστυπάλαια. Μη νομίζεις όμως πως το είχαμε πάρει και πολύ στα σοβαρά. Ειδικά όταν είδα να τοποθετούν τους σταθμούς ηλεκτρικής φόρτισης απόρησα. Ποιος θα τους χρησιμοποιήσει άραγε;».

Ημασταν όλοι και κάπως επιφυλακτικοί επειδή ήταν κάτι καινούργιο. Σε κάθε περίπτωση δεν άκουγες για πολλές παραγγελίες.

Τρία χρόνια μετά οι περισσότεροι κάτοικοι του νησιού είναι εξοικειωμένοι με την έννοια της ηλεκτροκίνησης. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να γίνει και διαφορετικά, καθώς οι βασικοί άξονες «πρασινίσματος» της «πεταλούδας του Αιγαίου» κινούνται γύρω από την έξυπνη και οικολογική μετακίνηση: ηλεκτρικά μίνι βαν, διαμοιρασμός διαδρομών (car sharing), αλλά και ενθάρρυνση των κατοίκων για να αγοράσουν τα δικά τους ηλεκτρικά αυτοκίνητα μέσα από γενναιόδωρες επιδοτήσεις, ειδικά όταν η αγορά συνδυάζεται με απόσυρση. Πιο συγκεκριμένα το ποσό επιδότησης στην Αστυπάλαια για απόσυρση παλιού οχήματος είναι πλέον στις 10.000 ευρώ, όταν φυσικά αυτή συνδυάζεται παράλληλα με την αγορά νέου ηλεκτρικού οχήματος. Η δε αγορά επαγγελματικού ηλεκτρικού οχήματος επιδοτείται ήδη με 12.000 ευρώ, οπότε σε συνδυασμό με το ποσό της απόσυρσης, η συνολική επιδότηση στην Αστυπάλαια ανέρχεται πλέον στις 22.000 ευρώ.

Αν και πλέον οι συζητήσεις των κατοίκων έχουν πυκνώσει γύρω από τις αγορές ηλεκτρικών αυτοκινήτων, το πρώτο διάστημα κατά γενική ομολογία υπήρξε μια σχετική αδράνεια. Η παράδοση του πρώτου ηλεκτρικού οχήματος στο νησί, μέσω του προγράμματος e-astypalea έγινε τον Μάρτιο του 2022. «Είχε μεσολαβήσει η πανδημία, ο κόσμος ενδεχομένως δεν είχε και μέσα στον προγραμματισμό του να κάνει ένα τέτοιο έξοδο. Ημασταν όλοι και κάπως επιφυλακτικοί επειδή ήταν κάτι καινούργιο. Σε κάθε περίπτωση δεν άκουγες για πολλές παραγγελίες», αναφέρει η Γιάννα, που αν και αρχικά ήταν σκεπτική, πλέον το σκέφτεται να αγοράσει ένα μικρό ηλεκτρικό για τις μετακινήσεις της στο νησί.

Από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα δεν έχει αγοραστεί κανένα συμβατικό όχημα στο νησί. Αν μάλιστα υπήρχαν αγροτικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ώστε να καλυφθούν και οι ανάγκες του πρωτογενούς τομέα, πιστεύω πως ο αριθμός θα ήταν ακόμα μεγαλύτερος.

Οσον αφορά τους αριθμούς και τις μετρήσεις, ο αρχικός σχεδιασμός ανέφερε πως τα περίπου 1.500 αυτοκίνητα του νησιού με κινητήρα εσωτερικής καύσης θα αντικατασταθούν με περίπου 1.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Αυτός ο αριθμός απέχει ακόμα αρκετά από την πραγματικότητα, καθώς σύμφωνα με τον δήμαρχο της Αστυπάλαιας, Νίκο Κομηνέα, αυτή τη στιγμή τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο νησί είναι 150. Ενδεικτικά, σε ολόκληρη την Ελλάδα, μόνο το 2023, ταξινομήθηκαν 6.382 αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα.

«Το σημαντικότερο όμως είναι πως από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα δεν έχει αγοραστεί κανένα συμβατικό όχημα στο νησί. Αν μάλιστα υπήρχαν αγροτικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ώστε να καλυφθούν και οι ανάγκες του πρωτογενούς τομέα, πιστεύω πως ο αριθμός θα ήταν ακόμα μεγαλύτερος. Η Αστυπάλαια αυτή τη στιγμή διαθέτει δέκα δημόσιους σταθμούς φόρτισης με δύο υποδοχές ο καθένας. Η αναλογία δηλαδή κατοίκων ανά φορτιστή είναι εξαιρετικά υψηλή, 68 κάτοικοι ανά φορτιστή. Χωρίς καν να συνυπολογίσουμε τους ιδιωτικούς». Οπως διευκρινίζει, μεγάλο μέρος των οχημάτων των κρατικών υπηρεσιών έχει αντικατασταθεί από ηλεκτρικά, είτε αυτοκίνητα είτε σκούτερ. Μάλιστα, μέσα στο επόμενο διάστημα στους δρόμους θα κυκλοφορήσει και το πρώτο ηλεκτρικό ασθενοφόρο, καθώς αυτή τη στιγμή ελέγχεται ο εξοπλισμός του.

Ανάμεσα στους πυλώνες ανάπτυξης του προγράμματος e-astypalea ξεχωρίζει το πρόγραμμα της Αυτόνομης Οδήγησης. Σε αυτό το σενάριο το όχημα θα είναι σε θέση να εκτελεί όλες τις λειτουργίες μόνο του χωρίς την ανάγκη επέμβασης –ή ακόμα και χωρίς την ύπαρξη!– ενός οδηγού. Η συγκεκριμένη πρόταση όμως όχι μόνο δεν έχει υλοποιηθεί αλλά αντιμετωπίζεται και με σκεπτικισμό –τουλάχιστον από όσους έχουν προσωπική οδηγική εμπειρία από τους δρόμους της Αστυπάλαιας. Ο κ. Κομηνέας συμφωνεί πως πράγματι αυτή τη στιγμή τίθεται θέμα οδικής ασφάλειας και τονίζει την ανάγκη ασφαλτοδρομήσεων στο νησί. «Με την κατάλληλη ανάπτυξη του οδικού δικτύου, καθώς και με την αντίστοιχη τεχνολογία θα μπορούσαμε το 2026 να εξετάσουμε εκ νέου το θέμα της αυτόνομης οδήγησης».

Δύο ταχύτητες: άλλη τον χειμώνα και άλλη το καλοκαίρι

Οι γνώστες του έργου εξηγούν πως η Αστυπάλαια ήταν το ιδανικό μέρος για αυτό το πρωτοποριακό πείραμα για ορισμένους βασικούς λόγους: ως νησί προσέφερε ένα «κλειστό σύστημα» στο οποίο θα ήταν εύκολο να αποτυπωθούν και να μετρηθούν τα αποτελέσματα, είναι σχετικά απομακρυσμένη, αλλά διέθετε και μια δημοτική αρχή που ήταν πρόθυμη να στηρίξει το πρόγραμμα. Η έξυπνη κινητικότητα, που εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2022, είναι ενδεχομένως ο πιο επιτυχημένος πυλώνας του «e-astypalea» και ουσιαστικά περιλαμβάνει τα μίνι βαν, που έχουν αντικαταστήσει έως ένα σημείο το αστικό λεωφορείο, και την υπηρεσία car sharing.

Το καλοκαίρι στους δρόμους του νησιού κυκλοφορούν 7 οχήματα, ενώ τον χειμώνα 1 με 2.

Τα μίνι βαν, ή αλλιώς τα AstyBus, δεν κινούνται σαν τα παραδοσιακά λεωφορεία που κάνουν προκαθορισμένες διαδρομές σε συγκεκριμένες ώρες. Αντιθέτως, προσαρμόζονται στις ανάγκες του επιβατικού κοινού. Πιο απλά, ο χρήστης μπαίνει στην εφαρμογή AstyMove, επιλέγει τη στάση που είναι πιο κοντά σε αυτόν, καθώς και το σε ποια στάση θέλει να κατέβει, και σε λίγα λεπτά επιβιβάζεται στο μίνι βαν που θα τον παραλάβει. Το καλοκαίρι στους δρόμους του νησιού κυκλοφορούν 7 οχήματα, ενώ τον χειμώνα 1 με 2. «Για τους τουρίστες το καλοκαίρι δεν το συζητώ, είναι εξαιρετικά χρήσιμα. Ειδικά στη χώρα που το παρκάρισμα είναι πολύ δύσκολο το συστήνουμε ανεπιφύλακτα», αναφέρει η Κατερίνα που λόγω επαγγέλματος έρχεται σε επαφή με εκατοντάδες επισκέπτες του νησιού. «Τον χειμώνα η αλήθεια είναι πως οι μόνιμοι κάτοικοι έχουμε τα δικά μας μεταφορικά μέσα, δεν γίνεται αλλιώς. Προσωπικά όμως όταν προκύψει η ανάγκη το χρησιμοποιώ. Οσοι γκρινιάζουν, λένε πως είναι δύσκολο για τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας να χρησιμοποιούν την εφαρμογή. Το καταλαβαίνω πως για κάποιον που δεν έχει smart phone ενδεχομένως να είναι άχρηστο». Οι τιμές των εισιτηρίων του AstyBus ποικίλλουν ανάλογα με τη διαδρομή. Υπάρχει μειωμένο εισιτήριο για τους μόνιμους κατοίκους, ενώ από την έναρξη της λειτουργίας τους έχουν δοκιμαστεί διάφορα σχήματα τιμολόγησης, προκειμένου να γίνουν πιο ελκυστικά στο κοινό. «Αν επιβιβαστούμε και τα 4 μέλη της οικογένειάς μου είναι σαν να παίρνουμε ταξί», σχολιάζει η Κατερίνα.

Το car sharing, ή αλλιώς AstyGo, είναι η δεύτερη επιλογή «έξυπνης κινητικότητας». Ουσιαστικά πρόκειται για αυτοκίνητα που τα νοικιάζεις για κάποιες ώρες. Παραλαμβάνεις το αυτοκίνητο από ένα προκαθορισμένο σημείο (υπάρχουν 6 «στάσεις») και το παραδίδεις όταν ολοκληρώσεις τη διαδρομή σου. Η υπηρεσία κατά κύριο λόγο απευθύνεται αποκλειστικά στους τουρίστες, βοηθώντας ωστόσο στην κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση του νησιού.

Δεν είναι ακόμα «πράσινη», αλλά μπορεί να γίνει

Σχολιάζοντας συνολικά το έργο του «πράσινου και έξυπνου νησιού», ο κ. Κομηνέας σχολιάζει ότι «όλα αυτά τα προγράμματα δεν θα ήταν πραγματικά σημαντικά, αν δεν μετατρέπαμε την Αστυπάλαια σε ένα μέρος που χρησιμοποιεί αποκλειστικά ενέργεια από εναλλακτικές πηγές. Είμαστε πλέον σε μια φάση που η ΔΕΗ Ανανεώσιμες έχει αναλάβει την κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου που θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Το ρεύμα που θα παράγεται δεν θα πηγαίνει απευθείας στην κατανάλωση, αλλά θα αποθηκεύεται πρώτα σε μεγάλες μπαταρίες και στη συνέχεια θα οδηγείται στην κατανάλωση. Αυτό το σχήμα θα καλύπτει το 50% της ανώτερης ζήτησης του νησιού. Την ολοκλήρωση αυτού του έργου την υπολογίζω σε έναν περίπου χρόνο. Σε δεύτερη φάση, με την αύξηση των φωτοβολταϊκών ή με την προσθήκη μιας ανεμογεννήτριας, θα καλυφθεί περίπου το 90% των αναγκών, ακόμα και σε περίοδο αιχμής και το 100% των αναγκών του υπόλοιπου διαστήματος. Το μέρος που θα τοποθετηθεί η ανεμογεννήτρια έχει ήδη συμφωνηθεί και δεν θα προσβάλλει ούτε οπτικά ούτε με οποιονδήποτε τρόπο. Με αυτόν τον τρόπο το νησί μας θα είναι πλήρως αυτόνομο και θα έχει όλες τις προδιαγραφές να χαρακτηρίζεται πράσινο».

Ο κόσμος αντιμετωπίζει πολλές φορές την πράσινη μετάβαση με καχυποψία.

Το άκουσμα και μόνο της λέξης «ανεμογεννήτρια» δημιουργεί έντονες συζητήσεις μεταξύ των κατοίκων, γεγονός που δεν περνάει απαρατήρητο από τον δήμαρχο του νησιού. «Ο κόσμος αντιμετωπίζει πολλές φορές την πράσινη μετάβαση με καχυποψία. Αφενός δεν είναι κατάλληλα πληροφορημένοι, αφετέρου νιώθουν πως δεν έχουν λόγο, πως μένουν “εκτός” των αποφάσεων που παίρνονται». Ο κ. Κομηνέας συμπληρώνει πως ο Δήμος της Αστυπάλαιας είχε ζητήσει να συμμετέχει μαζί με την τοπική κοινωνία στην παραγωγή ρεύματος, μέσω ενεργειακής κοινότητας, αποκλείστηκε όμως καθώς το έργο του υβριδικού σταθμού έπρεπε να δοθεί μέσω διαγωνισμού σε φορέα.

«Σε πρώτο άκουσμα είμαστε αρνητικοί στην τοποθέτηση ανεμογεννήτριας», δηλώνει η Γιάννα, εκπροσωπώντας τη γνώμη και άλλων συμπολιτών της. «Τουλάχιστον δεν θέλω να μπει σε οικισμό. Ωστόσο εδώ οι κάτοικοι είμαστε ανοιχτοί στο οτιδήποτε μας πηγαίνει μπροστά. Δεν θέλουμε να πηγαίνουμε προς τα πίσω, νομίζω πως όλοι μας συμφωνούμε σε αυτό».