Θόδωρος Παπανδρέου: Η θέση των βοηθητικών μαθημάτων στο Ωρολόγιο Πρόγραμμα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o
Θεόδωρος Παπανδρέου
Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος

Ρώτησαν κάποτε τον Ρούντολφ Ντράικωρς (σ.σ. ψυχολόγος και παιδαγωγός) πώς πρέπει να μιλάμε στα παιδιά, ποια μέθοδο να ακολουθούν οι γονείς και αργότερα οι δάσκαλοι στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους και με ποιο τρόπο θα μπορούν εύκολα να τους περνούν τα διάφορα ηθικοπλαστικά μηνύματα κι εκείνος απάντησε τα ακόλουθα:

«Τα παιδιά καθοδηγούνται, μαθαίνουν κι εμπεδώνουν τις προσφερόμενες γνώσεις,όταν τους λέμε διδακτικές ιστορίες, λογικά παραμύθια, χρησιμοποιούν το χιούμορ κι εφαρμόζουν τη μέθοδο της παιγνιώδους μορφής.

Και όλα αυτά, διότι η γλώσσα της ιστοριούλας, του παραμυθιού και του χιούμορ, είναι η γλώσσα του παιδιού, είναι τα ενδιαφέροντά του, είναι η ίδια του η ζωή και βέβαια όλα αυτά επιτυγχάνονται όταν κινούνται σε συνεχή λόγο και κυρίως όταν επαναλαμβάνονται συχνά».

«Τότε και μόνο, λεει, η προσοχή και το ενδιαφέρον του παιδιού αιχμαλωτίζονται, η σκέψη δραστηριοποιείται και η μνήμη του αυξάνει τις γνωστικές παραστάσεις

Η μαθησιακή τούτη αλήθεια μας οδηγεί στη σκέψη να υπολογίσουμε ότι τα βοηθητικά μαθήματα του Δημοτικού και ιδιαίτερα η Ιστορία και τα Θρησκευτικά, τα οποία κατά μια αντίληψη αποτελούν τη συνέχεια των «ωραίων αφηγήσεων», θα πρέπει να διδάσκονται σε συνεχή ρυθμό και όχι αποσπασματικά και σε χρονικά διαστήματα όχι πέραν των (2) ημερών.

Διότι τότε μόνο το ιστορικό, το θρησκευτικό, ακόμα και το γεωγραφικό γεγονός αποκτά ενδιαφέρον, εντείνεται η προσοχή και κινητοποιούνται οι πνευματικές λειτουργίες, όταν υπάρχει συνέχεια και σφαιρική θεώρηση των γεγονότων.

Τις συνέπειες της διακοπής της συνέχειας μιας ευχάριστης απασχόλησης μπορεί να καταλάβει ο καθένας μας στην καθημερινότητά του, όταν διακόπτεται το διάβασμα ενός καλού βιβλίου, ή την παρακολούθηση μιας ωραίας παράστασης, ή το άκουσμα ωραίας μουσικής κ.ά.

Για τους λόγους αυτούς και κυρίως για το γεγονός ότι τα μαθήματα της Ιστορίας και των Θρησκευτικών, τα τελευταία χρόνια έχουν μεταβληθεί σε εργαστηριακές απασχολήσεις, με αποτέλεσμα να παραμελείται η έξαρση των ιστορικών και θρησκευτικών αληθειών, π ρ ο τ ε ί ν ο υ μ ε την πειραματική εφαρμογή της συνεχούς διδασκαλίας, μέχρι την εξάντληση της ύλης, των μαθημάτων τούτων.

Τι ισχύει σήμερα
Η προτεινόμενη μέθοδος αφορά κατά πρώτον λόγο τα μαθήματα της Ιστορίας και των Θρησκευτικών και κατά δεύτερο τη Φυσική και τη Γεωγραφία. Επομένως, αναφερόμαστε για τις τάξεις από την Τρίτη και μετά.

Ως γνωστόν, σύμφωνα με το Ωρολόγιο ρόγραμμα του Δημοτικού, τα αναφερόμενα μαθήματα διδάσκονται δύο ώρες την εβδομάδα, εκτός από το μάθημα της Φυσικής που χρειάζονται (3) διδακτικές ώρες.

Αναλυτικά για τα τρία μαθήματα Ιστορία, Θρησκευτικά και Γεωγραφία διατίθενται για ολόκληρο το διδακτικό έτος 65-70 διδακτικές ώρες περίπου στο καθένα, αφαιρουμένων των εορτών και των διδακτικών επισκέψεων.

Τα μαθήματα αυτά τοποθετούνται τις τελευταίες ώρες του διδακτικού ωραρίου, όπου τα παιδιά νιώθουν κουρασμένα κι εξαντλημένα, με χαμηλή την ένταση της προσοχής και του ενδιαφέροντος και συνήθως στην αρχή και το τέλος κάθε εβδομάδας, σ’ ένα διάστημα δηλαδή περίπου 2-3 ημερών, με αποτέλεσμα η ενότητα που δεν εξαντλείται να μεταφέρεται στην επόμενη διδακτική ώρα και να «τεμαχίζεται» έτσι η ιστορική και η θρησκευτική αλήθεια.

Τα σχολικά εγχειρίδια, (κατά τα άλλα, δόκιμα και παιδοκεντρικά) στηρίζονται πολύ στην εργαστηριακή μέθοδο και στη συσσώρευση αποσπασματικών πληροφοριών, πλαισιωμένα με εικόνες και λεζάντες, πολλές των οποίων δεν έχουν νοηματική συγγένεια. Τούτο έχει σαν συνέπεια, τα παιδιά να διαθέτουν τον περισσότερο χρόνο στη γραπτή εργασία, παρά στις άλλες φάσεις της διδασκαλίας.

Στόχοι των προτεινόμενων αλλαγών
Όπως προαναφέραμε, η πρότασή μας για συνεχόμενη διδασκαλία των βοηθητικών μαθημάτων (παρόμοια ενέργεια με τα εξάμηνα των μαθημάτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση) έχει την παρακάτω σκοποθεσία:

• Να επιτευχθεί η συνέχεια των ιστορικών και θρησκευτικών γεγονότων και η διαδοχική διδασκαλία, χωρίς χρονικά κενά, της παρουσίασης των ενοτήτων Φυσικής και Γεωγραφίας.

• Να εξασφαλιστεί ο απαραίτητος χρόνος που χρειάζεται για την εξάντληση ενοτήτων στις οποίες δεν επαρκεί η μια διδακτική ώρα.

• Να μειωθεί ο αριθμός των διαφορετικών μαθημάτων που περιλαμβάνει το καθημερινό Ωρολόγιο Πρόγραμμα, όπου κάθε παιδί είναι υποχρεωμένο κάθε μέρα να προετοιμάζεται σε περισσότερα από 6 μαθήματα.

Προτεινόμενες αλλαγές
Σύμφωνα με τις προτάσεις μας, θα πρέπει να προηγηθεί ο παρακάτω σχεδιασμός:

• Να πραγματοποιηθεί εξορθολογισμός των ενοτήτων κάθε μαθήματος με τον διαχωρισμό των ευκαιριακών ενοτήτων και τη συγχώνευση των ενοτήτων εκείνων που έχουν κάποια γνωστική συγγένεια.

• Να γίνει κατανομή των εξορθολογισμένων ενοτήτων, σύμφωνα με τις διδακτικές ώρες που προβλέπονται, ανά μάθημα, για να επιτευχθεί ισομερής κατανομή της ύλης.

Στη συνέχεια, θα καταρτιστεί το Ωρολόγιο Πρόγραμμα μαθημάτων ως εξής:

Ιστορία: Οι διδακτικές ώρες που προβλέπονται για το μάθημα της ιστορίας είναι γύρω στις 65-70. Το μάθημα τούτο θα πάρει τις ώρες των Θρησκευτικών των μηνών Σεπτεμβρίου-Ιανουαρίου, και θα διδάσκεται 4 φορές την εβδομάδα, αντί δύο που διατίθενται σήμερα.

Θρησκευτικά: Το μάθημα των Θρησκευτικών διδάσκεται μέσα σε 65-70 διδακτικές ώρες. Η διδασκαλία του μαθήματος τούτου θα αρχίζει από τον Φεβρουάριο και θα τελειώνει τον Μάιο με 4 ώρες διδασκαλία την εβδομάδα, καθόσον θα προστεθούν και οι 2 ώρες της Ιστορίας.

Φυσική: Για το μάθημα της Φυσικής, προβλέπονται 95-100 διδακτικές ώρες. Κατά το διάστημα από τον μήνα Σεπτέμβριο έως και τον μισό Φεβρουάριο, το μάθημα θα διδάσκεται καθημερινά, δηλαδή 5 ώρες την εβδομάδα, διότι εδώ προστίθενται οι δύο ώρες της Γεωγραφίας, Στη συνέχεια θα σταματήσει η διδασκαλία του και θα γίνονται επαναλήψεις των βασικών ενοτήτων (1) ώρα την εβδομάδα.

Γεωγραφία: Για τις ενότητες του μαθήματος της Γεωγραφίας προβλέπονται 65-70 διδακτικές ώρες, με δύο ώρες την εβδομάδα. Σύμφωνα με τις προτάσεις μας το μάθημα, θα μπορούσε να τοποθετηθεί κατά το διάστημα που απομένει όταν εξαντληθεί η ύλη της Φυσικής, δηλαδή από τον μισό Φεβρουάριο έως και τον Μάιο, με 4 διδακτικές ώρες την εβδομάδα.

Δηλαδή σύμφωνα με τα ανωτέρω, τα μαθήματα της Ιστορίας και της Φυσικής θα διδάσκονται κατά το 1ο 5μηνο και τα μαθήματα της Γεωγραφίας και των Θρησκευτικών το 2ο 5μηνο. Κι ότι επίσης, τα παιδιά κάθε μέρα θα διδάσκονται 2 μαθήματα λιγότερα.

Έτσι λοιπόν με τις αλλαγές αυτές επιτυγχάνονται οι στόχοι που προαναφέραμε:

•Η εξασφάλιση της συνέχειας της διδασκαλίας των ενοτήτων των βοηθητικών μαθημάτων.

• Η μείωση των μαθημάτων προετοιμασίας της επόμενης ημέρας.

• Η πληρέστερη επεξεργασία των ενοτήτων με διαθεματική προσέγγιση.

Στόχοι και ενέργειες που νομίζουμε πως σίγουρα θα προκαλούν το λεγόμενο κατά τον Ρούντολφ Ντράικωρς «πνευματικό φρεσκάρισμα στην καθημερινή μαθησιακή κουλτούρα».