Μαρία Καρίκη: Όταν η απογοήτευση σε επηρεάζει αρκετά…

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Μαρία Καρίκη

Ψυχολόγος, Msc

Είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να εξελίσσεται, να διευρύνεται συνεχώς. Να αναζητά νέους στόχους, νέα επίπεδα έκφρασης κι αυτοπραγμάτωσης, να αισθάνεται δημιουργικός και παραγωγικός. Τι γίνεται, όμως, όταν υπάρχουν γύρω του μεταβλητές ή περιορισμοί που τον εμποδίζουν να το κάνει αυτό; Όταν νιώθει στάσιμος, εγκλωβισμένος και καταπιεσμένος; Τότε προκύπτουν αισθήματα ανικανότητας, ματαιότητας, απαισιοδοξίας και τάσεις φυγής ή παραίτησης. Το άτομο καταβάλλεται ψυχολογικά και αποπροσανατολίζεται.

Η απογοήτευση μπορεί να έχει ένα σοβαρό ψυχικό κόστος ανάλογα με τη σημασία που έχει για τον ίδιο τον άνθρωπο το ζήτημα που τον απασχολεί. Οι προσδοκίες που είχε για αυτό, η συναισθηματική εμπλοκή του, τα όνειρα που έκανε, η αφοσίωση που επέδειξε και η προσοχή που επένδυσε θα παίξουν τον ρόλο τους τη στιγμή που, ίσως, η έκβαση δεν είναι αυτή που περίμενε. Ιδιαίτερα, οι πολύ ευαίσθητοι και συναισθηματικοί άνθρωποι μπορεί να βιώσουν την απογοήτευση σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό, γιατί δυσκολεύονται περισσότερο να αποδεχτούν και να διαχειριστούν την απόρριψη, την αποτυχία, την αρνητική έκβαση.

Πώς διαχειρίζεται κανείς την απογοήτευσή του; Είναι σημαντικό να διατηρείται η αίσθηση της αυτοαξίας και της ικανότητας ανεξαρτήτως αποτελέσματος, γιατί διαφορετικά θα εξαρτόμαστε από τις συνθήκες και μόνο! Είναι ψυχικά ριψοκίνδυνο να επηρεαζόμαστε τόσο πολύ από τους άλλους ή από ένα αποτέλεσμα! Χρειάζεται να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε, ότι δεν μπορούμε να ελέγχουμε τα πάντα και ότι είμαστε διατεθειμένοι να διδαχθούμε από τα λάθη μας (κι όχι να θυμώσουμε με τον εαυτό μας και να τον απαξιώσουμε!). Η αποδοχή της μη επιτυχίας και η συμφιλίωση μαζί της ως μέρος της διαδικασίας επίτευξης αποτελεί σημαντική προϋπόθεση. Δεν είμαστε μόνο οι επιτυχίες μας και δεν μπορούμε συνέχεια, άλλωστε, να έχουμε μόνο θετικές εκβάσεις. Και μέσα από τα λάθη, τις απορρίψεις, τις αστοχίες, τις απογοητεύσεις είναι δυνατό να γίνουμε ακόμα καλύτεροι! Η αξία μας έγκειται στην αυθεντική πρόθεση και στην προσπάθεια κι όχι σε ένα στεγνό αποτέλεσμα.

Μια απογοήτευση μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο σε ακραίες αντιδράσεις, αν επιτρέψει στο συναίσθημά του να τον “καταπιεί”. Ανάλογα με το τι άλλο έχει περάσει προηγούμενα στη ζωή του μια ακόμα αρνητική εμπειρία από τους άλλους μπορεί να ενεργοποιήσει πολλαπλά αρνητικά συναισθήματα: απόγνωση, θυμό, αγανάκτηση, αίσθηση αναξιότητας και ανεπάρκειας, πλήγμα στην αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση, αλλά και ίσως επιθυμία για εκδίκηση.

Μια απογοήτευση μπορεί να έχει τόσο μεγάλο αντίκτυπο μέσα σου, που μπορεί για πολύ καιρό να μη θες να ξαναπροσπαθήσεις τίποτα, να μη θες να δεις κόσμο και να μη θες να θέσεις νέους στόχους, γιατί τους θεωρείς “μάταιους”. Για αρκετό διάστημα μπορεί να αμφισβητείς τον εαυτό σου για ό,τι κάνει και να μην πιστεύεις πια τόσο στις δυνατότητές σου. Επίσης, λόγω αμυντικής στάσης, δεν αντιμετωπίζεις πια το ίδιο τους άλλους. Γίνεσαι επιφυλακτικός ως καχύποπτος. Άθελά σου γίνεσαι προκατειλημμένος και μπορεί να βλέπεις παντού εν δυνάμει “εχθρούς”.

Χρειάζεται χρόνος για να επανέλθει κανείς μετά από μια σημαντική απογοήτευση. Αυτό είναι φυσιολογικό και λογικό. Αρκεί να μην αναπαράγει συνεχώς μέσα του όλο αυτό που πέρασε, γιατί τότε μπορεί να μείνει καθηλωμένος σε αυτή την παρελθούσα πια εμπειρία και να την μετατρέψει σε άλυτο τραύμα. Για να μη γίνει αυτό, θα πρέπει να σταθούμε απέναντι σε ό,τι περάσαμε με διάθεση αυτοπροστασίας.

Οφείλουμε όσο περνάει ο καιρός να συνειδητοποιήσουμε τους κινδύνους της επιμονής μας γύρω από τα γεγονότα και τους ανθρώπους που μας απογοήτευσαν. Ριψοκινδυνεύουμε τη σταθερότητα της ψυχικής μας υγείας αν επαναλαμβάνουμε εμμονικά στο μυαλό μας, αλλά και στους γύρω μας, τα παράπονά μας, το αίσθημα αδικίας και τα αναπάντητα “γιατί” μας. Δεν βοηθάμε έτσι τον εαυτό μας να ηρεμήσει και να ανακάμψει. Αντιθέτως, αναβιώνουμε πολλές φορές την άσχημη εμπειρία που ζήσαμε και ανάλογα μεγεθύνουμε τα ήδη έντονα συναισθήματά μας!

Η διαχείριση μιας απογοήτευσης χρειάζεται σταδιακή συναισθηματική αποστασιοποίηση, εποικοδομητικό αναστοχασμό, αυτοκριτική, εστίαση της προσοχής σε άλλα πιο ευχάριστα ζητήματα, υποστηρικτικό δίκτυο και αναζήτηση λογικών συμπερασμάτων για όλα όσα έχουν γίνει. Μόνο έτσι θα μπορούμε να ξεπεράσουμε μια αρνητική συναισθηματική εμπειρία, να μάθουμε από αυτή και να ενδυναμώσουμε τον εαυτό μας με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται στο μέλλον ανάλογες καταστάσεις, χωρίς να ισοπεδώνεται ή να καταρρέει ψυχικά!