Αγαπητός Ξάνθης: Μια εικόνα, χίλιες λέξεις-Η περίπτωση στον τουρισμό

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Αγαπητός Ξάνθης, αρχιτέκτονας

«Μια εικόνα, χίλιες λέξεις» λέει μια κινέζικη παροιμία. Σήμερα όμως αυτή η εικόνα έχει κλέψει τα πάντα. Με το κινητό τηλέφωνο ανά χείρας, ο καθένας απεικονίζει τον εαυτό του, με τη στατιστική ένδειξη των 15 φωτογραφιών ημερησίως όταν βρισκόμαστε σε διακοπές. Ουσιαστικά η “selfie photo” έχει απορροφήσει κάθε γεύση και ήχο, κλέβοντας τις μυρωδιές της φύσης και παραδίδοντας ένα τρόπαιο αυτοϊκανοποίησης, έτοιμο να μπει στην κριτική του διαδικτύου.

Παλιά ο τουρίστας ήταν περιηγητής, ήταν ερευνητής, ήταν μαθητής του τόπου. Σήμερα, με το GPS στο χέρι, δεν ψάχνουμε, αλλά κατευθυνόμαστε ως άλλη μηχανή στο μέρος που έχουμε προεπιλέξει για να κερδίσουμε χρόνο αλλά και φαιά ουσία.

Ψάχνουμε μια στιγμή που είναι «πιασάρικη» για το Facebook ώστε να γεμίσει με likes μέσα στο πνεύμα της ελκυστικής ψηφιακής επικοινωνίας μέσω μιας φωτογραφίας. Η νεολαία βλέπει τον κόσμο μέσα από την οθόνη του iPhone και κάθε εμπειρία φιλτράρεται στην εικόνα που μπορεί να συνοδεύεται και από έναν «στημένο» ήχο, όμως απουσιάζει η φρεσκάδα του κάλλους και η πρωτόλεια αισθητική.

Το αίσθημα της αγωνίας του τουριστικού γεγονότος και της κρυφής έκπληξης απορροφήθηκαν από την εικόνα που ακόμη και το φόντο μπορεί να το κατασκευάζει κάποιος άλλος. Ακόμη και τα βήματά μας, η περπατησιά μας, η διαδρομή μας καταγράφονται σε τέτοιο βαθμό που να τα γνωρίζουν όσοι μας παρακολουθούν μέσα από τα data control.

Η ιδιωτικότητα των στιγμών γίνεται θυσία στην εικόνα που προδίδει τις «χίλιες προσωπικές λέξεις». Η σκηνή της φύσης και η θεατρολογία του τοπίου γίνονται κομμάτια μιας τεχνολογίας που προδίδει το στίγμα μας, αλλά μπορεί και να παρουσιάζει τον εαυτό μας ως άλλον νικητή και βραβευμένο από την ίδια την εικόνα μας.

Μπορεί όλα αυτά να φαίνονται σήμερα καινοφανή, όμως κρύβουν την επιθυμία του ατόμου να αναπροσδιορίζεται ως πρώτο, ξεχωριστό και πάντως «ψηλότερο» από το μπόι του μέσω της εγωπαθείας.

Εδώ μπαίνει η λεγόμενη «τουριστική ματιά» ως τεχνητό πεδίο όρασης της εικόνας της απόλαυσης, διαμέσου των υλικών επιτευγμάτων για να εξυψωθεί ο τουρισμός ως μια νέα μορφή τέχνης. Η επιτυχία ενός γνήσιου ταξιδιού θα ήταν να μετατρέψουμε τον αριθμό-τουρίστα σε ταξιδιώτη με διερευνητική ματιά, μ’ ένα αίσθημα ευθύνης για ένα ταξίδι ψαξίματος, έστω και εάν δεν βρει στο τέλος το επιδιωκόμενο. Ο τουρίστας δεν μπορεί να είναι ένας απλός καταναλωτής τόπων, αλλά μια διαδικασία προσφοράς και χορηγίας στον τόπο φιλοξενίας. Ο τουρισμός δεν μπορεί να είναι μια απλή εικόνα ανάμνησης, αλλά μια διαρκής ανησυχία της ανεύρεσης του «ωραίου».

Σημασία έχει η «τουριστική ματιά», η οποία αναδεικνύει έναν τόπο, αλλά παράλληλα αποτυπώνει και την εξέλιξη της κουλτούρας και της χωροταξικής διαφοράς, να αποκτήσει ταυτότητα ύπαρξης και όχι μια άψυχη photo. Οι «τουριστικές ματιές» νομιμοποιούνται από διάφορα αφηγήματα και επηρεάζουν παράλληλα τόπους και δομές προορισμών. Τέτοιες δομές είναι τοπικά προϊόντα, πληθυσμοί, οικονομικές διαστάσεις, τεχνολογικά βήματα, πολιτιστικά και κοινωνικά φαινόμενα.
Αυτά πρέπει να γίνουν κτήμα του τουρίστα, και όχι απλά μια εικόνα απομνημόνευσης και «παπαγαλιστικής αφήγησης».

Η ενδυναμωμένη αποτύπωση αυτής της «τουριστικής ματιάς» στη βιβλιογραφία αναφέρεται ως η όποια μορφή φωτογραφίας, η οποία όμως λειτουργεί σαν η μηχανική επέκταση του τουριστικού θέλγητρου, της απόδειξης της έρευνας και όχι ένα κουτί μνήμης.
Το μέλλον του τουρισμού ως μια αέναη κίνηση για εξερεύνηση και διάλογο με τη φύση καθίσταται αμφίβολο. Το πολυκρισιακό σύστημα που μαστίζει τον πλανήτη σήμερα δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

Η selfie photo από το Dubai είναι τώρα μια πρόκληση της τουριστικής εικόνας. Θα ισχύσει ακόμη; Τώρα ειδικά που η ΤΝ μπορεί να σε κάνει να νοιώθεις τουρίστας χωρίς να έχεις πάει τον τόπο της επίσκεψης;
► Πιθανά και ο τουρίστας να γίνει ένα mega-byte της ψηφιακής εικόνας μέσα στον ηλεκτρονικό εμπλουτισμό που επιχειρείται αυτήν την περίοδο με τη συνεχή Διαδικασία Επιχειρηματικής Ανάκαμψης (ΔΕΑ) στον τομέα του Τουρισμού.
Ο νέος ρόλος και του τουρισμού, πάντως, θα είναι σίγουρα διαφορετικός από το χθεσινό.
Καλό είναι να τον μαντέψουμε, γιατί αλλιώς θα μείνουμε μετεξεταστέοι για τον «Σεπτέμβριο»!