Συμβουλές για την προστασία των θαλασσών

Η επίδραση των πράξεων μας στην υγεία των ωκεανών είναι πολύ πιο σοβαρή απ’ ότι μερικοί μπορεί να πιστεύουν.

Περίπου το 71% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από τον ωκεανό, ένα συνεχές σώμα νερού, το οποίο χωρίζεται σε πολλούς ωκεανούς (Ατλαντικός, Ειρηνικός, Ινδικός, Νότιος και Αρκτικός ωκεανός) και μικρότερες θάλασσες, όπως η Βαλτική, η Βόρεια θάλασσα και η Μεσόγειος θάλασσα. Η ζωή δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε πρίν από περίπου 3 δισεκατομμύρια χρόνια, αρχικά μέσα στους ωκεανούς, ας φροντίσουμε να διατηρήσουμε και να προστατεύουμε τον θαλάσσιο πλούτο. Η επίδραση των πράξεων μας στην υγεία των ωκεανών είναι πολύ πιο σοβαρή απ’ ότι μερικοί μπορεί να πιστεύουν. Είμαστε όλοι ένοχοι, χωρίς να έχει απόλυτη σημασία ο τρόπος ζωής και οι συνήθειες μας. Όμως, μπορούμε όλοι να κάνουμε πάρα πολλά για να ελαττώσουμε την ενοχή μας, και να προστατεύουμε τους ωκεανούς. Θέλει τρόπο (και αλλαγή νοοτροπίας), και όχι κόπο! και από την στιγμή που είμαστε νησιώτες, μπορούμε να κάνουμε πολλά για την προστασία των θαλασσών μας… Ξέρουμε τόσο λίγα, και έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε… 1. Λιγότερα πλαστικά! Χιλιάδες ζώα που ζουν στους ωκεανούς χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο από τα πλαστικά (δελφίνια, χελώνες, φάλαινες, πιγκουίνοι), πολλά ζώα, όπως οι θαλάσσιες χελώνες καταπίνουν πλαστικές σακούλες διότι η τροφή τους μοιάζει με αυτές (μέδουσες). Οι πλαστικές σακούλες είναι μη βιοδιασπώμενες και χρειάζονται περίπου 1000 χρόνια για την διάσπαση τους. Επίσης τα πλαστικά που συγκρατούν την τετράδα ή την εξάδα ενός πακέτου μπίρας (six pack), είναι αρκετά επικίνδυνα για κάποιους θαλάσσιους οργανισμούς, μπορούν π.χ. να μπλεχτούν στον λαιμό, ορισμένων οργανισμών και να πεθάνουν από ασφυξία. Επιπροσθέτως, υπάρχουν φωτογραφίες από νεκρές φάλαινες όπου ο θάνατος τους προήλθε από την κατάποση πλαστικών και όχι μόνο, και όπως τόνισε και ένας γνωστός μου, "όλος ο πολιτισμός μας στο στομάχι τους!". Πιστεύω ότι γνωρίζετε για την ύπαρξη της μεσογειακής φώκιας, Μονάχους μονάχους, (Monachus monachus), το ότι υπάρχουν 4 είδη δελφινιών στις ελληνικές θάλασσες, και όχι ένα, καθώς επίσης και την παρουσία τεράστιων Φυσητήρων, φάλαινες ιδιαίτερα εντυπωσιακές. Να συμπληρώσω ότι οι φωτογραφίες από νεκρές φώκιες, χελώνες, φάλαινες και δελφίνια οι οποίες μπλέχτηκαν σε αλιευτικά εργαλεία, πλαστικά κτλ είναι αρκετά έντονες…. Βλέποντας αυτές τις εικόνες σου προκαλούνται και τα ανάλογα ερεθίσματα και συναισθήματα. 2. Αποτσίγαρα. Να ξέρετε ότι το 45% των σκουπιδιών σχετίζονται με το κάπνισμα, τα αποτσίγαρα π.χ. έχουν τοξικές ουσίες (κάδμιο, αρσενικό και μόλυβδο). Τα φύλλα καπνού περιέχουν αρκετά αλκαλοειδή, συμπεριλαμβανομένων και των ιδιαίτερα τοξικών αλκαλοειδών νικοτίνης. Η νικοτίνη στην καθαρή της μορφή είναι ένα ισχυρό εντομοκτόνο και ανάμεσα στα ποιο θανατηφόρα όλων των φυτικών προϊόντων. Επιπλέον, το 95% των φίλτρων των τσιγάρων είναι κατασκευασμένα από ίνες οξικής κυτταρίνης, ένα πλαστικό πού αργεί να διαλυθεί (περίπου 5 χρόνια σε θαλασσινό νερό) με αποτέλεσμα και την έκχυση τοξικών ουσιών στο νερό, προκαλώντας τον θάνατο των οργανισμών λόγω και της ακούσιας κατάποσης. Επίσης αποτελεί αντιαισθητικό θέαμα για όλους, είναι ανάγκη να δίνουμε "extra" χρώμα στις παραλίες με "extra" αποτσιγαρο-σκουπίδα; 3. Μην χρησιμοποιείτε φυτοφάρμακα. Είναι μη βιοδιασπώμενα και είναι τοξικά και σε άλλες μορφές ζωής, και αργά ή γρήγορα καταλήγουν στους ωκεανούς. Υπάρχουν άραγε φυτοφάρμακα τα οποία είναι 100% ακίνδυνα; Δεν νομίζω, δεν είμαι ειδικός. Βέβαια, η χημική βιομηχανία, το εμπόριο και οι επαγγελματίες τα χρειάζονται για τις καλλιέργειες τους, οπότε δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό, αν είστε όμως ερασιτέχνες καλλιεργητές φροντίστε να έχετε την οργανική καλλιέργεια υπόψην σας. 4. Τοξικά και απόβλητα. Η λίστα με προϊόντα τα οποία περιέχουν τοξικές ουσίες είναι ατελείωτη. Εκτός από τα φυτοφάρμακα, άλλα προϊόντα που βλάπτουν το περιβάλλον είναι οι βαφές, οι μπαταρίες, καθαριστικά οικιακής χρήσης. Μαζί με τα προαναφερθέντα, να αποφεύγετε την αυθαίρετη ρήψη χημικών που περιέχουν βαρέα μέταλλα, όπως το κάδμιο και ο υδράργυρος. Επίσης, άλλες τοξικές ουσίες είναι τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), μια κατηγορία οργανικών ενώσεων, οι οποίες είναι παρασκευασμένοι χλωριωμένοι αρωματικοί υδρογονάνθρακες με 1 έως 10 άτομα χλωρίου τα οποία συνδέονται με το διφαινύλιο. Τα PCBs είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στην βιομηχανία (διηλεκτρικά υγρά, πρόσθετα χρωμάτων, μελανιών και πλαστικών, σε πυκνωτές και μετασχηματιστές) και απαγορευτήκαν στα μέσα της δεκαετίας του '70. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, ανιχνεύονται σε πολλά βιολογικά και περιβαλλοντικά δείγματα. Τα PCBs μπορεί να έχουν βραχείες ή χρόνιες επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου. Η έκθεση σε ατμούς από PCBs προκαλεί ερεθισμούς στα μάτια, τη μύτη, και το λαιμό και υψηλότερες συγκεντρώσεις, επιδρούν και στο συκώτι. Μακροπρόθεσμα, προκαλούν καρκίνο, ενώ προκαλούν και μείωση του IQ και δυσλειτουργία διαφόρων οργάνων του σώματος. 5. Μην αγοράζετε προϊόντα τα οποία προέρχονται από απειλούμενα είδη! Τα κοράλλια (όπως το κόκκινο και το μαύρο μεσογειακό κοράλλι) και τα κοχύλια πρέπει να παραμένουν ζωντανά στο φυσικό τους περιβάλλον, εκεί ανήκουν και όχι σαν διακοσμητικό! Αποφεύγετε την αγορά κιτρινόπτερου τόνου και άλλων αλιευμάτων τα οποία αλιεύονται παράνομα, ή είναι μικρότερου από το επιτρεπόμενο μέγεθος, ή είναι αλιευμένα σε δίχτυα όπου θανατώνονται και δελφίνια μαζί ! Ενημερωθείτε για αυτό το θέμα… 6. Εξοικονόμηση ενέργειας! Η εξοικονόμηση της βενζίνης, του πετρελαίου θέρμανσης, κάρβουνο, ηλεκτρικής ενέργειας → όλα αυτά συνεπάγονται άμεσα και έμμεσα με την σωτηρία του περιβάλλοντος μας. Η εξόρυξη του πετρελαίου έχει και αναπόφευκτα ατυχήματα, όπως οι πετρελαιοκηλίδες. Λιγότερα πυρηνικά εργοστάσια, το οποίο συνεπάγεται με λιγότερα ραδιενεργά απόβλητα, λιγότερη θερμική ρύπανση. Η εξοικονόμηση της ενέργειας συνεπάγεται και με λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ένα αέριο το οποίο συμβάλει στο φαινόμενο του θερμοσκοπίου. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η χρήση φωτοβολταϊκών μπορεί μόνο όφελος να έχει, και εξοικονόμηση χρημάτων. 7. Ανακύκλωση πλαστικών, χαρτιών και άλλων σκουπιδιών. Το λέει η ίδια η λέξη. 8. Μην χρησιμοποιείτε σπρέη που περιέχουν χλωροφθοράνθρακες (CFS/Freons)! Πρόκειται για οργανικές ενώσεις που περιέχουν άνθρακα, χλώριο, και φθόριο, και παράγονται ως πτητικό παράγωγο του μεθανίου και αιθανίου. Πολλά CFCs χρησιμοποιήθηκαν ευρέως ως ψυκτικά μέσα, προωθητικά ,και σε διαλύτες. Η κατασκευή αυτών των ενώσεων καταργείται σταδιακά από το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ. Στις 21 Σεπτεμβρίου του 2007, συμφώνησαν 200 περίπου χώρες για την επιτάχυνση των διαδικασιών κατάργησης των CFCs ,(πλήρως μέχρι το 2020), διότι συμβάλλουν στην καταστροφή του όζοντος - ένα αέριο το οποίο μας προστατεύει από την υπεριώδη ακτινοβολία η οποία είναι επικίνδυνη για κάθε είδος ζωής. 9. Να είστε ενεργοί πολίτες! Να ενημερωνόσαστε όσο μπορείτε σε θέματα περιβάλλοντος. Η περιβαλλοντική συνείδηση πρέπει να εφαρμόζεται στην εκπαίδευση από το νηπιαγωγείο. Η διδασκαλία της βιολογίας και της οικολογίας ( ο κλάδος της βιολογίας που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών με το περιβάλλον τους) είναι περισσότερο από απαραίτητη, ειδικά στην εποχή μας, όπου η καταστροφή του περιβάλλοντος επιταχύνεται… Να διαβάζετε, να θέτετε ερωτήματα, να ακούτε προσεκτικά. Υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων, οργανώσεων και εταιριών (κυβερνητικών και μη κυβερνητικών) που μάχονται για να προστατέψουν τις θάλασσες, τους ωκεανούς, τον πλανήτη! Γίνετε ενεργοί σπόνσορες σε αυτούς τους ανθρώπους, και ακούστε προσεκτικά τι έχουν να σας πουν. Η λίστα με το πόσα μπορούν να γίνουν για την προστασία και την μείωση της ρύπανσης/μόλυνσης, είναι ατελείωτη. Το μήνυμα που θέλω να δώσω είναι ότι η Μεσόγειος Θάλασσα είναι πλούσια σε θαλάσσια ζωή και κάποια είδη της απειλούνται με εξαφάνιση, γι’ αυτό οφείλουμε να την προστατέψουμε και να μάθουμε περισσότερα για τον πλούτο που κρύβει. Να την σεβόμαστε, και να μην ξεχάσουμε ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες που δρουν εις βάρος της φύσης επηρεάζουν και τις ποιο απόμακρες περιοχές του πλανήτη μας. Ο πλανήτης Γη είναι το μοναδικό μας σπίτι, ας σεβαστούμε αυτήν την σχετικά μικρή γαλάζια σφαίρα όσο μπορούμε. * Γράφει ο Ιωσήφ Μακρής Βιολόγος-Ωκεανογράφος