Θάνος Ζέλκας: Όταν οι ειδήσεις γίνονται εμπόρευμα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Θάνος Ζέλκας

Ένα γεγονός που προκαλεί έντονο προβληματισμό στις μέρες μας είναι ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζονται από τα μέσα ενημέρωσης τα θέματα της ειδησεογραφίας.

Είτε πρόκειται για μια φυσική καταστροφή που αφήνει πίσω της ανείπωτο πόνο είτε για μια ευχάριστη είδηση που θα μπορούσε να εμπνεύσει, η κάλυψή τους συχνά εντάσσεται σε ένα αυστηρά τυποποιημένο πλαίσιο.

Ο τρόπος παρουσίασης δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη τη συναισθηματική διάσταση του ανθρώπινου παράγοντα, με αποτέλεσμα, οι ειδήσεις να μοιάζουν απλώς με ένα ακόμα «προϊόν» στο πρόγραμμά τους.

Η δομή του προγράμματος των ειδήσεων δεν διαφοροποιείται ανάλογα με τη φύση του γεγονότος. Ένα πολύ σοβαρό συμβάν, όπως μια ανθρωπιστική κρίση, μπορεί να παρουσιαστεί με τον ίδιο τρόπο όπως ένα τεχνολογικό επίτευγμα ή ένα επιφανειακό θέμα lifestyle. Η μετάβαση από τη μια είδηση στην άλλη γίνεται με τέτοια ψυχρότητα, που ο θεατής δεν έχει χρόνο να εμβαθύνει ή να αισθανθεί το βάρος όσων διαδραματίζονται.

Αυτό βέβαια μπορεί να δικαιολογηθεί από το ότι, στην ταχύτατη μετάδοση των ειδήσεων, δεν προλαβαίνουν να φιλτράρουν τη σημασία των ίδιων των ειδήσεων. Αυτό γίνεται κυρίως σε δεύτερο χρόνο, ανάλογα με τις αντιδράσεις του κοινού. Γι’ αυτό και η είδηση μετατρέπεται σε «προϊόν» προς κατανάλωση, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να τη μεγεθύνουν και να δημιουργούν κανιβαλικές τάσεις.

Παράλληλα, οι δημοσιογράφοι και οι παρουσιαστές υιοθετούν είτε έναν ουδέτερο τόνο για να φαίνονται αντικειμενικοί, καταλήγοντας πολλές φορές να αγνοούν τη συναισθηματική διάσταση της είδησης, είτε παρασύρονται σε μια διαδικασία να μηρυκάζουν και να δημιουργούν τελικά ένα ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα από τις πραγματικές του διαστάσεις.

Η έλλειψη έμφασης στον ανθρώπινο παράγοντα κάνει τους θεατές να αποξενώνονται από τα γεγονότα. Όταν ένα τραγικό γεγονός παρουσιάζεται δίπλα σε μια είδηση για τις τάσεις της μόδας χωρίς καμία μετάβαση, η ανθρώπινη δυστυχία υποβαθμίζεται. Ο θεατής μαθαίνει να καταναλώνει τις ειδήσεις όπως θα κατανάλωνε οποιοδήποτε άλλο προϊόν ψυχαγωγίας, χωρίς να επηρεάζεται βαθιά.

Δεν είναι τυχαία όλα αυτά τα ξεσπάσματα βίας και σκληρότητας που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία. Μοιάζει να έχουμε «αναισθητοποιηθεί» ως κοινό στα τραγικά γεγονότα και δύσκολα κάτι μας δημιουργεί έκπληξη. Ακόμα όμως κι όταν γίνει κάτι τέτοιο, διαρκεί κάποιες ώρες ή κάποιες ημέρες μέχρι να έρθει το επόμενο γεγονός να επισκιάσει το προηγούμενο. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το μιθριδατισμό, τη σταδιακή αντοχή μας δηλαδή στα «δηλητηριώδη» γεγονότα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μοιάζει να έχουμε ξεχάσει βασικές αξίες μας ως άνθρωποι. Έχουμε μπερδέψει τα γεγονότα με τα ριάλιτι, μέχρι τη στιγμή που το κακό θα έρθει να χτυπήσει και τη δική μας πόρτα. Τότε μόνο καταλαβαίνουμε το μέγεθος του προβλήματος, αλλά τότε είναι ήδη πολύ αργά, καθώς το κακό έχει συντελεστεί.

Το μεγάλο μέρος της ευθύνης το έχουν φυσικά τα ΜΜΕ, αλλά αυτό δεν μας καθιστά όλους εμάς άμοιρους ευθυνών. Προφανώς, για να επιβιώνουν τόσα «τηλεοπτικά απορρίμματα», υπάρχει ένα κοινό που τα καταναλώνει. Αν το κοινό ζητούσε περισσότερη ποιότητα και μια πιο ανθρωπιστική ματιά στα γεγονότα, σίγουρα οι υπεύθυνοι των προγραμμάτων θα αναθεωρούσαν τις απόψεις τους και θα τα είχαν προσαρμόσει.

Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση, φαίνεται ξεκάθαρα το έλλειμμα Παιδείας που αντιμετωπίζουμε ως χώρα. Αυτό που συμβαίνει στα σχολεία, στους δρόμους, στην καθημερινότητα αποτυπώνεται και σε όλα τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης. Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτή είναι η πραγματικότητα. Αν δεν μας αρέσει, είναι καιρός να κάνουμε κάτι. Με το να αφήνουμε την πρωτοβουλία πάντοτε σε τρίτους, είναι μαθηματικά βέβαιο, ότι θα μας οδηγήσουν εκεί που θέλουν εκείνοι.