Τα Μαράσια της Ρόδου

Ρεπορτάζ: Λίζα Γ. Τσοπανάκη lizatsopanaki@rodiaki.gr Με μια όμορφη αναδρομή, που συμπεριέλαβε ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία, έθιμα και μορφολογικά στοιχεία των Μαρασιών, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή το βράδυ στο Κατάλυμα της Γαλλίας από την Rhodes International Culture & Heritage Society (RICHeS) ενόψει των εκδηλώσεων για τις Ανοικτές Πόρτες / Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2013. Στην εκδήλωση, παρέστησαν μεταξύ άλλων ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Ρόδου κ.κ. Κύριλλος, ο αντιπεριφερειάρχης Δωδεκανήσου κ. Φώτης Χατζηδιάκος, ο δήμαρχος Ρόδου κ. Στάθης Κουσουρνάς κ.α. ενώ για την ιστορία των Μαρασιών μίλησαν εκτός από τον πρόεδρο του RICHeS κ. Χριστόδουλο Μαλιαράκη, οι καθηγητές κ. Γρηγόρης Τσόγκας από το 5ο Γυμνάσιο Ρόδου, κ. Ευαγγελία Κρομμύδα από το 1ο Γυμνάσιο Ρόδου και ο αρχιτέκτονας κ. Κωνσταντίνος Σχοινοχωρίτης, δίνοντας μια πλήρη εικόνα στους παρευρισκόμενους για τη δυνατότητα που θα έχουν σήμερα όσοι επιλέξουν να «περιηγηθούν» στα 22 κτίρια των Μαρασιών. Μάλιστα, αμέσως μετά την εκδήλωση- τελετή έναρξης πραγματοποιήθηκαν τα «άτυπα» εγκαίνια της έκθεσης «Rhodes, 1826 – Bernard Rottiers, ο πρώτος τουρίστας» η οποία είναι ανοικτή για το κοινό καθημερινά έως και τις 20 Οκτωβρίου από τις 10 π.μ. έως και τις 2 π.μ. και 6 μ.μ. έως και τις 9 μ.μ.. Κατά την έναρξη της τελετής ο κ. Μαλιαράκης μιλώντας για τις Ανοικτές Πόρτες και τα Μαράσια ανέφερε μεταξύ άλλων «οι 9 γειτονιές της νέας πόλης οι οποίες δημιουργήθηκαν μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Τούρκους. Το κέντρο των Μαρασιών πάντοτε ήταν η εκκλησία, έτσι και εμείς την Κυριακή τοποθετούμε την εκκλησία στο κέντρο των εκδηλώσεων μας, σας καλούμε να τις επισκεφθείτε και από εκεί θα υπάρχουν άνθρωποι εθελοντές οι οποίοι θα σας κατευθύνουν, θα σας καθοδηγήσουν για άλλα κτίρια τα οποία θα είναι ανοικτά. Είναι σύνολο 22 κτίρια, 4 σχολεία, 6 ιδιωτικές κατοικίες, 9 εκκλησίες, το τεχνικό επιμελητήριο και 1 θέατρο. Τα Μαράσια αποτελούν μια ξεχασμένη κληρονομιά, είναι μια κληρονομιά που σε αντίθεση με τα άλλα τμήματα της κληρονομιάς μας, την Παλιά Πόλη, τα ιταλικά κτίρια, έχει κάπως παραμεληθεί. Αυτό που κάνουμε είναι μια εκστρατεία ενημέρωσης, θέλουμε ο κόσμος να μάθει για την ιστορία των Μαρασιών να πληροφορηθεί, να ευαισθητοποιηθεί. Έχουν γίνει πράγματα για τα Μαράσια απλά πρέπει να γίνουν περισσότερα». Αμέσως μετά τον κ. Μαλιαράκη, τον λόγο έλαβε ο μητροπολίτης κ.κ. Κύριλλος, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στο αίσθημα ενότητας που δημιουργούσε η εκκλησία στη συνοικία τα παλαιότερα χρόνια ενώ επεσήμανε την ανάγκη να γνωρίσουμε τις γειτονιές στις οποίες μένουμε. «Συνήθως αυτοί που είναι μόνιμοι κάτοικοι κάπου σε αυτούς παραμένει ο χώρος περισσότερο άγνωστος από όλους τους άλλους οι οποίοι μπορεί να είναι επισκέπτες». Μάλιστα μιλώντας για το πώς δημιουργήθηκαν τα Μαράσια ο μητροπολίτης σημείωσε: «οι χριστιανοί απαγορευόταν να μένουν στην Παλιά Πόλη, για ενδεχόμενη ανταρσία, κατοικούν γύρω από την πόλη, εκεί εστιάζουν τις δραστηριότητες τους και δημιουργούν γειτονιές με κέντρο την εκκλησία. Η εκκλησία ήταν το κέντρο της κοινωνικής ζωής σε όλες τις της εκφράσεις. Δεν ήταν μόνο ο τόπος εκκλησιασμού των πιστών ή ο τόπος που θα εξασκούσαν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Ήταν η «καρδιά» της συνοικίας». Με τη σειρά του ο κ. Χατζηδιάκος μιλώντας για την προσπάθεια των RICHeS τόνισε πως γίνεται μια σπουδαία προσπάθεια να ευαισθητοποιηθούν συμπολίτες μας σημειώνοντας δε «ειδικά φέτος η ανάδειξη των Μαρασιών που όσοι γνωρίζουν την ιστορία του τόπου παρότι πλέον ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και η Ρόδος ήταν και είναι ένα πολυπολιτισμικό» και συμπλήρωσε «τα Μαράσια πέραν του λόγου που ανέδειξε ο σεβασμιότατος είχαν και έναν λόγο αμιγώς εθνικό. Εκεί πλέον ήταν η δράση όλων- και δεν αναφέρομαι μόνο στην τουρκοκρατία αλλά και στην ιταλοκρατία- οι πρόγονοι μας είχαν ως σημείο αναφοράς μέσα σε εκείνες τις περιοχές στις οποίες μπορούσαν να κινηθούν περισσότερο από ότι μέσα στη Μεσαιωνική Πόλη, επιδιώκοντας πάντοτε το καλύτερο για τον αγώνα και τη ελευθερία». Ο κ. Χατζηδιάκος επεσήμανε το γεγονός ότι υπάρχουν και 45 χωριά στο νησί μας, τα οποία έχουν μια ιστορία που θα πρέπει να αναδειχθεί, κάνοντας με αυτό τον τρόπο μια πρόταση προς την ομάδα RICHeS για τις επόμενες χρονιές. Ο δήμαρχος, μιλώντας για την προσπάθεια των RICHeS να αναδείξουν «τους θησαυρούς που έχουμε στη Ρόδο μπορεί να μας φαίνεται εύκολο, η προσπάθεια τους ξεκινάει από την επόμενη κιόλας μέρα που τελειώνουν οι φετινές εκδηλώσεις. Διότι θέλει ιστορική έρευνα, προσπάθεια για να μπορούν οι εκδηλώσεις αυτές να έχουν μεγάλη επιτυχία όπως και την έχουν». Τόνισε δε πως οι συμπολίτες μας έχουν «αγκαλιάσει» τις εκδηλώσεις αυτές «άρα αυτό σημαίνει ότι υπήρχε ένα κενό το οποίο τώρα καλύπτεται». Ενώ συμπλήρωσε «σαν δήμος είμαστε ανοιχτοί στο να βοηθήσουμε όσο μπορούμε με τις συνθήκες που υπάρχουν, ώστε να έχουμε όλο το χρόνο εκδηλώσεις πολιτισμού, ανάδειξης πολιτιστικών στοιχείων αλλά και άλλα σχέδια που βρίσκονται στα σκαριά». Ο κ. Κουσουρνάς μιλώντας για την έκθεση του πρώτου τουρίστα που πραγματοποιείται στο κατάλυμα της Γαλλίας ανέφερε: «ο πρώτος τουρίστας συνδέεται με την ημέρα τουρισμού, έχουμε βάθος σαν νησί, έχουμε παρόν και μέλλον». Με τη σειρά του ο κ. Τσόγκας αναφέρθηκε στην «Ελληνόφωνη οικιστική κοινότητα των Μαρασιών της Ρόδου, αυτή τη δυστυχώς αισθητικά κακοποιημένη και λησμονημένη και περιφρονημένη από εμάς κληρονομιά». Ενώ μίλησε για μια ακριβή περιουσία πολιτισμού που κατείχαν οι κάτοικοι στις γειτονιές και «που μετουσιωνόταν σε καθημερινή πράξη και ζωογόνο βίωμα και ήταν αρωματισμένη από την ελληνική λαλιά, τον ελληνικό τρόπο και ήθος σμιλεμένους από χιλιετίες πολύμοχθων αγώνων. Η κ. Κρομμύδα αναφέρθηκε στον τρόπο ζωής των Μαρασιωτών, στα ήθη και τα έθιμα που τους αντιπροσώπευαν, μίλησε για τις πτυχές της Μαρασιώτικης ζωής, για διάφορα παραδοσιακά παιχνίδια που παίζονταν τότε στις γειτονιές μιας και ήταν «αδιανόητη η κατασκευή και η χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών», διάφορα γραφικά έθιμα αλλά και την ιδιαίτερη σχέση των Μαρασιωτών με την ενορία της περιοχής. Έθιμα που «ξύπνησαν» τη μνήμη των μεγαλύτερων και… άφησαν άφωνους τους μικρότερους που δεν τα γνώριζαν. Κλείνοντας η κ. Κρομμύδα τόνισε πως «οποιαδήποτε πολιτιστική δημιουργία του παρόντος έχει ανάγκη τη στήριξη του παρελθόντος και της παράδοσής μας». Τέλος, ο κ. Σχοινοχωρίτης αναφέρθηκε στα μορφολογικά στοιχεία των Μαρασιώτικων σπιτιών, την οικοδομική τέχνη, την αρχιτεκτονική τους παράδοση, στα σοκάκια, τις εκκλησίες κ.λπ. Αναφέρθηκε μάλιστα και στη δυσάρεστη και απογοητευτική κατάσταση στην οποία βρίσκονται κάποια από τα σπίτια ζητώντας από τους παρευρισκόμενους να μην απογοητευτούν με αυτό που θα τα αντικρίσουν κάνοντας μάλιστα λόγο για την «ξεχασμένη μας κληρονομιά».