Μειωμένος ΦΠΑ, ο φερετζές της νησιωτικότητας!

Rodiaki NewsRoom

Του Γ. Κατσάβαρου, από το Βήμα της Κω

Η επαναλαμβανόμενη συζήτηση τα τελευταία χρόνια για το ενδεχόμενο κατάργησης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου έχει κουράσει τους πάντες, προκαλώντας τουλάχιστον ανασφάλεια, ενώ αποπροσανατολίζει από τα πραγματικά προβλήματα των νησιωτικών κοινωνιών.

Σε αυτή την παγίδα λίγο πολύ έχουμε πέσει όλοι, δίνοντας κατά κάποιο τρόπο άλλοθι στην κεντρική εξουσία να μην αντιμετωπίζει επί της ουσίας τα ζωτικά ζητήματα των νησιωτικών κοινωνιών ενώ παράλληλα καλύπτει την ανεπάρκεια των τοπικών φορέων να σχεδιάσουν την ολοκληρωμένη τοπική ανάπτυξη.

Παράλληλα με τη συζήτηση για τους συντελεστές ΦΠΑ, που ανοιγοκλείνει κάθε 2 με 3 μήνες την τελευταία πενταετία, προστίθεται τώρα η σοβαρή πιθανότητα επιβολής τέλους διανυκτέρευσης στα ξενοδοχεία πολυτελείας και ειδικού φόρου στα καταστήματα που απευθύνονται κατεξοχήν στους τουρίστες (εστίαση, διασκέδαση, κοσμήματα, ρούχα). Το γεγονός ότι αυτή η συζήτηση δε σταματά αλλά με διάφορους τρόπους επανέρχεται στο δημόσιο διάλογο δείχνει ότι κρύβει δεδομένα και προκλήσεις. Ουσιαστικά θέτει το κεφαλαιώδες ερώτημα για την επιβίωση και ανάπτυξη της χώρας μας, τι εισόδημα αφήνει ο τουρισμός στο κράτος και στους πολίτες.

Ένα βήμα μπρός, δυο βήματα πίσω
Μια τέτοια συζήτηση ίσως ήταν αναμενόμενη, υπό την έννοια ότι ο τουρισμός των νησιών, τουλάχιστον στο Αιγαίο, άντεξε και αυξήθηκε ακόμα και μέσα στις συνθήκες βαθιάς κρίσης. Εν τω μεταξύ η χρόνια αδυναμία του κράτους να καταστείλει τη φοροδιαφυγή, την φοροαποφυγή και την εισφοροδιαφυγή, οδηγεί σε άλλες σκέψεις, πρώτα από όλα τους δανειστές της χώρας που θεωρούν ότι βρήκαν την κότα που κρύβει τα χρυσά αυγά. Βέβαια αυτό δεν απέχει τελείως από την πραγματικότητα αν δούμε ότι στο ρημαγμένο τοπίο της ελληνικής οικονομίας, τα τελευταία χρόνια, ανθούσες επιχειρήσεις είναι κατεξοχήν τα ξενοδοχεία πολυτελείας και ειδικά αυτά που έχουν ωφεληθεί από τα ευεργετήματα των αναπτυξιακών νόμων, με επιδοτήσεις, φοροελαφρύνσεις, εξαφάνιση του τέλους παρεπιδημούντων και άλλα προνόμια. Σε όλα αυτά συνεπικουρεί το γεγονός, όπως κατέδειξε μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, σύμφωνα με την οποία στην Ελλάδα χάνεται το 30% από τις εισπράξεις ΦΠΑ.

Να είμαστε ειλικρινείς
Από την άλλη κανένας δεν έχει απαντήσει μέχρι τώρα πως γίνεται ενώ στα νησιά έχουμε μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ οι τιμές προϊόντων και υπηρεσιών είναι υψηλότερες από τις περισσότερες περιοχές της χώρας, ακόμα και για προϊόντα και υπηρεσίες τοπικά παραγόμενα. Τα κατά καιρούς λεχθέντα για αυξημένο μεταφορικό κόστος κλπ σίγουρα ισχύουν αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Ναι μεν έχει αυξημένο κόστος να μεταφέρεις ένα φορτηγό αναψυκτικά αλλά πόσο πιο αυξημένο μπορεί να είναι το να μεταφέρεις ένα κιβώτιο μπλούζες;

Το όλον της νησιωτικότητας και το μερικό του ΦΠΑ
Δυστυχώς αυτή η συζήτηση, χρόνια τώρα, έχει επικεντρωθεί στην επιβίωση ή κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ, ενώ θα έπρεπε τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο να προκαλέσει βαθύ προβληματισμό και διάλογο, σε όλο το πλέγμα των δεδομένων που αφορούν στην επιβίωση των νησιωτικών κοινωνιών και στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Απούσης μιας τέτοιας συζήτησης χάνεται το όλον του προβλήματος και αναδεικνύεται ως κυρίαρχο το μερικό, το οποίο εντέλει μπορεί να είναι μαχητό.

Ουσιαστικά κρεμάσαμε την επιβίωση της τοπικής κοινωνίας στο ύψος του ΦΠΑ ξεχνώντας πολλά άλλα. Και είναι πολλά αυτά. Πχ λείπει ο σχεδιασμός και η προστασία της τοπικής παραγωγής με στόχο αυξημένη αυτάρκεια προϊόντων και υπηρεσιών. Δεν υπάρχει καμία χωροταξική πρόβλεψη για την προστασία της αγροτικής και κτηνοτροφικής γης, την εξασφάλιση υδατικών πόρων, την άμβλυνση των πιέσεων στο φυσικό περιβάλλον, τη δυνατότητα ανάπτυξης επιχειρήσεων μεταποίησης και πολλά άλλα. Αν δούμε όλα αυτά σε συνδυασμό με το κόστος των συγκοινωνιών, την απαράδεκτη κατάσταση στη δημόσια υγεία αλλά και στα προβλήματα της εκπαίδευσης αντικρίζουμε ένα εκρηκτικό πάζλ έτοιμο να εκραγεί.

Τι πρέπει να κάνουμε
Οι κατά περίπτωση αντιδράσεις έχει αποδειχθεί ότι λειτουργούν ως ένα σημείο αμυντικά αλλά δε λύνουν προβλήματα. Αν θέλουμε πραγματικά ολοκληρωμένο διεκδικητικό πλαίσιο τεκμηριωμένων και ρεαλιστικών λύσεων απαιτούνται υπερβάσεις από όλους, με ένα γνώμονα και ταυτόχρονα προϋπόθεση. Τη σφυρηλάτηση κοινωνικής συνοχής επί της ουσίας και όχι επί της θεωρίας. Για να γίνει αυτό απαιτούνται ηγεσίες που γνωρίζουν και εμπνέουν τους πολίτες, που σχεδιάζουν και καθοδηγούν, που αποδεικνύουν καθημερινά την ικανότητά τους να διαχειρίζονται τα κρίσιμα ζητήματα. Που δε θα διεκδικούν απλώς αλλά θα δημιουργούν κιόλας. Αν δεν υπάρχουν ή δεν δημιουργηθούν αυτές οι προϋποθέσεις θα εξακολουθούμε να παίζουμε άμυνα, να εξαντλούμαστε σε συσκέψεις αντίδρασης και να κοιμόμαστε όλοι ικανοποιημένοι ότι κάναμε το καθήκον μας. Τα προβλήματα όμως θα παραμένουν και θα διογκώνονται μέχρι να τα διευθετήσουν κάποιοι άλλοι με το δικό τους τρόπο και για το δικό τους συμφέρον.

Επειδή οι λύσεις απαιτούν χρόνο χρειάζεται τώρα όντως να σηκωθεί φωνή αντίδρασης, με την επίγνωση όμως σε όλους μας ότι δεν αρκεί. Δεν αρκεί διότι τουλάχιστον εδώ και πέντε χρόνια η χώρα μας έχει χάσει μέρος της ανεξαρτησίας της και κυρίως δεν έχει διεκδικήσει καν την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου στις ελληνικές υποθέσεις, δηλαδή λύσεις σύμφωνα με το τι γίνεται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Διότι όταν ο αείμνηστος Τάσος Αλιφέρης, ο Μπενέτος Σπύρου και αρκετοί άλλοι μιλούσαν για το μεταφορικό ισοδύναμο και δημόσιο φορέα ακτοπλοϊας, οι ηγήτορες της πατρίδας μας παζάρευαν το ύψος των επιδοτήσεων με τους εφοπλιστές. Διότι όταν όλοι ζητούσαν και ζητούν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση έργα και δράσεις για την υποστήριξη της οικονομίας την ίδια ώρα πολλοί πολεμούσαν το ΔΗΦΟΔΩ. Διότι όταν κάποιοι φώναζαν για το νοσοκομείο οι περισσότεροι ήταν αραχτοί στον καναπέ τους. Διότι με την αντίληψη του …δε βαριέσαι τώρα, χάσαμε και χαθήκαμε.