Ο Γιάννης Ζίγδης και η προσφορά του στη Δωδ/σο και στην Ελλάδα γενικότερα

Rodiaki NewsRoom

18 χρόνια από το θάνατό του

Β’ ΜΕΡΟΣ (ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)

Καθημερινά “μπροστάρης” για την προαγωγή των Δωδεκανησιακών προβλημάτων, ουδέποτε παρέλειψε, να παρακολουθεί και να υποδεικνύει λύσεις και για τα γενικότερα εθνικά θέματα.

Η οικονομική ανάπτυξη της χώρας, την οποία αναπόστατα συνέδεε με την εκβιομηχάνιση, τα μέτρα επιείκειας, που αποτέλεσαν τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και τις διακηρύξεις του Νικολάου Πλαστήρα-του Μαύρου Καβαλάρη-η Ένταξη στην Ευρωπαϊκή οικογένεια, το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας, η ευαισθησία για τα θέματα του Αιγαίου, η Ελληνικότητα της Μακεδονίας μας, το Κυπριακό και τόσα άλλα ήσαν από τα κύρια μελήματά του.

Στο θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποστήριζε, ευθύς εξ αρχής, εξ όλων των αρμόδιων παραγόντων, περισσότερο ριζοσπαστικές λύσεις. Είχε την άποψη, την οποία με επιμονή διετύπωνε, ότι, αντί της ενδιάμεσης περιόδου Σύνδεσης, θα έπρεπε να είχε προκριθεί η Ένταξη. Θεωρούσε χαμένο το μεσολάβησαν χρονικό διάστημα, 1960-1980. Στις 28 Μαΐου του 1979, ημέρα υπογραφής στην Αθήνα της ένταξης της Χώρας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, προσδιορίζοντας τη θετική στάση του κόμματός του, της ΕΔΗΚ, τόνιζε:

«...Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, δεν είναι ούτε παράδεισος, ούτε κόλαση. Είναι μια κονίστρα στην οποία ο Ελληνικός λαός μπορεί να υλοποιήσει τις πνευματικές και υλικές του δυνατότητες, απαλλαγμένος από το άγχος της απομόνωσης, κάτω από το ποίο ζει μέχρι σήμερα». Προχωρώντας δε περισσότερο από τα Ευρωπαϊκά όρια, σε πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του του 1980, έκανε λόγο και για τη δημιουργία κάποιας μορφής παγκόσμιας κυβέρνησης, σαν μία επιτακτική ανάγκη της εποχής μας, η οποία δεν θα λύσει μόνο τα προβλήματα των λαών ή, των εθνοτήτων, αλλά και τα θέματα της σύγχρονης τεχνολογίας κα του περιβάλλοντος, που έχουν δημιουργήσει τα σημερινά αδιέξοδα. Συμπληρώνοντας έτσι το Μεγάλο Αλβέρτο Αϊνστάιν, του οποίου η θεωρία άνοιξε το δρόμο για την πυρηνική εποχή και ο οποίος σε μήνυμά του το 1954 στους Επιστήμονες, έλεγε ότι, «ένας νέος τρόπος της σκέψης είναι απαραίτητος, αν πρόκειται η ανθρωπότητα να επιζήσει».

Αξίζει να υπογραμμιστεί, ότι το έντονο Ευρωπαϊκό πιστεύω του Ζίγδη εκδηλώθηκε αμέσως, μόλις άρχισαν οι πρώτοι προβληματισμοί. Ενεργά δε συμμετείχε στη συσταθείσα τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οργάνωση, “Ευρωπαϊκή Κίνηση”, η οποία με τη συσπείρωση φωτισμένων ηγετών, απλών πολιτών και μη κυβερνητικών παραγόντων, αποτέλεσε τη σημαντικότερη πρωτοβουλία άρθρωσης του σχεδίου της Ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Μέλη της “Ευρωπαϊκής Κίνησης”, ήταν κορυφαίοι Ευρωπαίοι, όπως ο ντε Γκάσπερι, ο Σπάακ, ο Ρομπέρ Σουμάν, ο Αντενάουερ, όπως και σήμερα ο Μάριο Σοάρες, ο Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν και άλλοι. Από ελληνικής πλευράς, εκτός του δικού μας Γιάννη Ζίγδη, συμμετείχαν σημαντικοί πολιτικοί, όπως ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Λάμπρος Ευταξίας, ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής, ο Νίκος Παπαπολίτης, οι τότε Πανεπιστημιακοί Δ. Δεληβάνης, ο Σ. Μαρινάτος, ο Κ. Ευσταθιάδης, ο Π. Βαλίνδας, ο Π. Ροζάκης, ο Ν. Φωκάς, ο Α. Πουλόπουλος, ο Α. Ταμπακόπουλος και αρκετοί άλλοι, οι οποίοι και συγκρότησαν το Ελληνικό τμήμα της Κίνησης, το οποίο σήμερα ονομάζεται Ελληνική Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Ένωση και συμβάλλει πολλαπλά στο να προβάλλονται οι ιδιαίτερες θέσεις της χώρας μας στο κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο της Κίνησης.

Επιπλέον, με την κοινοβουλευτική του ορθοδοξία, απέδειξε πως το Έθνος θα πρέπει να βασίζει την πορεία του στο διάλογο και την αλήθεια, στους δύο αυτούς βασικούς άξονες της Δημοκρατίας.

Δεν αποτελεί υπερβολή να αναφέρω, ότι στην ιδιοσυγκρασία του για τα σύγχρονα Εθνικά θέματα επικρατούσε η σκέψη εκείνη, που υποστήριζε πριν από 2.600, περίπου, χρόνια ο συμπατριώτης μας, ο Κλεόβουλος ο Λίνδιος, ο οποίος επί μία τριακονταετία και πάνω κυβέρνησε συνετά και δημιουργικά την Αρχαία Λίνδο, η επικυριαρχία της οποίας πέραν της αρχικής της δύναμης και επιρροής-ως και των αποικιών της στα απέναντι παράλια της Μικράς Ασίας και της Κάτω Ιταλίας, όπου μέχρι σήμερα διασώζεται τοπωνύμιο Λίνδιοι, ως επίσης και οι Σόλοι, πόλις αξιόλογη, κτίσμα των Λινδίων, όπως αναφέρει στα Γεωγραφικά του ο Στράβωνας-απλωνόταν επί 15 Δήμων, που κατελάμβαναν το 55% περίπου, του νησιού της Ρόδου, καθώς κι ότι η Κάσος και η Κάρπαθος ήταν Δήμος των Λινδίων.

Ελεγε, λοιπόν, ο Σοφός εκείνος Άνδρας, ο Κλεόβουλος: «Δεν υπάρχουν υποθέσεις χαμένες, παρά μόνο εκείνες που εγκατέλειψες».

Στην περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας, 1967-1974, υπήρξε από τους πρωταγωνιστές εναντίον της. Συνειδητά και συστηματικά απέφευγε κάθε λόγο ή πράξη, που θα ήταν δυνατό να δώσει επιχείρημα στο να αναγνωριστεί το καθεστώς της 21ης Απριλίου. Με επακόλουθο, να υποστεί κατά τη διάρκεια της περιόδου εκείνης, διώξεις, φυλακίσεις και εκτοπίσεις, οι οποίες και συνετέλεσαν να κλονιστεί σοβαρότατα η υγεία του.

«Αρχή άνδρα δείκνυσι», διεκήρυττε ένας από τους Επτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας, ο Πιττακός ο Μυτιληναίος.

Ο αφορισμός αυτός επιβεβαιώθηκε και στην περίπτωσή του. Διέθεσε όλες του τις ικανότητες κι όλες του τις δυνάμεις στην υπηρεσία της Ελλάδας και τη Δωδεκανήσου. Ετσι, αν και οι πολιτικές συγκυρίες των δεκαετιών του ‘50, του ‘60, ως και εκείνης του ‘70, καθώς και η πολιτική του κεντρώα τοποθέτηση δεν ευνόησαν επαρκώς να δοκιμαστούν στην πράξη οι διοικητικές και δημιουργικές του ικανότητες σε μεγαλύτερο Πανελλήνιο επίπεδο, παρόλα ταύτα η βραχύβια επί τρεις φορές Υπουργοποίησή του καθώς και η επί εννέα περιόδους ανάδειξή του στο βουλευτικό αξίωμα, έδωκαν το στίγμα, το τί περισσότερο θα μπορούσε να προσφέρει.

Επί Υπουργίας του ψηφίστηκε ο πρώτος Νόμος “περί επαρχιακής βιομηχανίας” και τόσοι άλλοι παρεμφερείς. Σ’ αυτόν οφείλεται η ίδρυση της Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ). Το δε 1964 εγκαινίασε το Πρόγραμμα εξηλεκτρισμού της υπαίθρου, με το οποίο ηλεκτροδοτήθησαν όλα, σχεδόν, τα χωριά και νησιά της Ελλάδας.

Εμπειρος και με άριστη οικονομολογική κατάρτιση, διαθέτοντας, επιπλέον και τα απαραίτητα φυσικά κι άλλα επίκτητα προσόντα, που απαιτούνται, ήταν από τους λιγοστούς Έλληνες πολιτικούς με υψηλή κοινή μαρτυρία. Τά ‘βαλε με τις πολιτικές κατεστημένες αντιλήψεις και πρακτικές. Πολλές φορές υπερεκτίμησε τη δύναμη του ακέραιου χαρακτήρα του και της αρετής του και έπεφτε νικημένος. Προσωρινά, όμως, γιατί μακροπρόθεσμα έμεινε πάντα όρθιος και κατά τον ποιητή, από το χρέος μη κινών....

Το Νοέμβριο του 1977 εκλέγεται Αρχηγός της Ένωσης Δημοκρατικού Κέντρου και το 1985 το κόμμα του συνεργάζεται με το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα του αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου.
1991: Ο αγώνας δεν τελείωσε.... Η προσφορά συνεχίζεται. Παράλληλα, με την πολιτική του δραστηριότητα ο Γιάννης Ζίγδης συλλαμβάνει την ιδέα και υλοποιεί την ίδρυση του Πολιτιστικού Ιδρύματος Δωδεκανήσου “ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ Ο ΛΙΝΔΙΟΣ”, με έμβλημα τη ρήση του Λίνδιου Σοφού Ανδρα: “Μέτρον άριστον”.

Η πρωτοβουλία αυτή τον τιμά ιδιαίτερα. Και εάν προς στιγμή θελήσει κανείς, αδικαιολόγητα φυσικά, να παραβλέψει τις συνεχείς και δημιουργικές Υπηρεσίες μιας ολόκληρης ζωής προς την Ελλάδα και τη Δωδεκάνησο, αυτή και μόνη η ενέργεια τον κατατάσσει στην χορεία εκείνη των Μεγάλων Τέκνων των Δώδεκα Νησιών.

Διαβάζοντας τις κατευθυντήριες γραμμές της δράσης του Ιδρύματος, νιώθεις ότι βρίσκεσαι μπροστά σ’ ένα κείμενο εθνικής παρακαταθήκης.

Το Ιδρυμα, που συνεχίζει, σύμφωνα με τη πολιτική του διαθήκη, τη λειτουργία και μετά το θάνατό του εξέδωκε μια σειρά από μονογραφίες και βιβλία δωδεκανησιακού, κυρίως, περιεχομένου.

Τα λάθη είναι ανθρώπινα... Στους πολιτικούς δε με δράση γίνονται περισσότερο εμφανή. Το παραδέχθηκε, σε στιγμές αυτοκριτικής και αυτός ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος όταν, μετά το αποτυχόν αψυχολόγητο κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935, είχε πει στη γυναίκα του: «Ελενίτσα, οι μεγάλοι μαστόροι, κάμνουν και μεγάλα λάθη».

Θα ήταν, επομένως, υπερευφροσύνη και φαρισαϊκή αυταρέσκεια να ισχυρεί κανείς, ότι και ο Ζίγδης, κατά τη 47ετή έντονη πολιτική του σταδιοδρομία, απέφυγε να διαπράξει κάποια λάθη στην πορεία του, έστω και αν αυτά τονίζονται υπέρ του δέοντος από ορισμένους σφοδρούς αντιπάλους. Εκτός των άλλων, τουλάχιστο, αυτό δείχνει και η διαδρομή της πολιτικής μας ιστορίας. Τούτο και φυσικό είναι, καθόσον βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της ανθρώπινης συμβίωσης, αλλά και αυτής της ουσίας της δημοκρατίας διακυβέρνησης.

Ο Οικονομολόγος και Πολιτικός Γιάννης Ζίγδης κοσμούσε και την Επιστήμη και την Πολιτική ζωή της χώρας. Υπήρξε από τις κορυφαίες μεταπολεμικές πολιτικές φυσιογνωμίες και τιμούσε τη Δωδεκάνησο, που τον έστελλε εκπρόσωπό της στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Όπως δε όλοι οι πολιτικοί του αυτού διαμετρήματος, είχε φανατικούς οπαδούς, αλλά και σκληρούς πολέμιους.

Στη μακροχρόνια και πολυκύμαντη πολιτική πορεία του Ζίγδη, ίσως να υπάρχουν σελίδες, ανάλογα από ποιά οπτική γωνία τις βλέπει κανείς, που θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε με τη λέξη “λάθος”. Δεν υπάρχουν, όμως, σελίδες και περιθώρια, που δίνουν τη δυνατότητα να χαρακτηριστούν “σκοτεινές”, ή “ιδιοτελείς” ή και “συμφεροντολογικές”. Μεταφέροντας τα όσα κριτικα έχει γράψει ο ιστορικός Κορδάτος για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μπορούμε να τα πούμε και για το συμπατριώτη μας: «Ο Ζίγδης, αποδείχθηκε, δεν ήταν κοινός πολιτικός».

Ενοιωθε έντονα το μεγαλείο των δώδεκα νησιών μας και της Ελλάδας και είχε θέσει την Επιστήμη, τις ικανότητές του και τον εαυτό του στην υπηρεσία της προόδου και γενικά στην ανακούφιση της ανθρώπινης δυστυχίας. Ο Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Παναγιώτης Κρητικός στον επικήδειο στο Μητροπολιτικό Ναό της Ρόδου, στις 25 Οκτωβρίου του 1997, ανέφερε μεταξύ των άλλων: «...Γιάννη Ζίγδη, δεν έκανες οικογένεια, γιατί, όπως συχνά έλεγες, παντρεύτηκες την πολιτική και αγάπησες την Ελλάδα. Είναι γεγονός. Μας άφησες δώδεκα θυγατέρες, που λούζονται στα γαλανά νερά του Αιγαίου. Μας τις εμπιστεύτηκες. Σου δίνουμε τη διαβεβαίωση, ότι θα τις αγαπάμε και θα τις προστατεύουμε».

Η ιστορία θα κρίνει τον Ανδρα. Ηδη και εν ζωή, του αναγνωρίστηκε η Εθνική προσφορά. Και χωρίς να επιδιώκουμε να είμαστε υπερβολικοί και όσο το δυνατόν αποφεύγοντας ανθρώπινους συναισθηματισμούς, ιστορικά θα τοποθετούσαμε το Ζίγδη, τηρουμένων ορισμένων αναλογιών, σε παράλληλη θέση με τον Καποδίστρια.

Ο Γιάννης Ζίγδης δεν αρκέστηκε στα όσα εν ζωή πρόσφερε στη Δωδεκάνησο, υπάρχει και η μεταθανάτια προσφορά του. Κατ’ αρχή, μερίμνησε, όπως προαναφέρθηκε, ώστε το δημιούργημά του, το Πολιτιστικό Ιδρυμα “Κλεόβουλος ο Λίνδιος”, να συνεχίσει την λειτουργία του.

Επιπλέον, και δύο καθοριστικές κινήσεις επιβεβαιώνουν περίτρανα την αγάπη του για τη γενέτειρά του. Ετσι, τον Αύγουστο του 1994, όταν η Λίνδος τον τίμησε σε ειδική εκδήλωση στο Πνευματικό της Κέντρο, απαντώντας σε προσφώνησή μας, ανέφερε, ανάμεσα στα άλλα και τα εξής: «Θέλω να σας εκμυστηρευτώ και τούτο: Οταν θα πάψω να είμαι ζωντανός, θέλω να ταφώ εδώ στη Λίνδο, στον “Αχιαρμά”, εκεί που πέφτει το έδαφος προς τη θάλασσα και βλέπει κανείς από κάτω την Παλαίστρα, απέναντι τον οικισμό της Λίνδου, την Ακρόπολη, τον Τύμβο του Κλεοβούλου, τον απέραντο Πόντο... Ναι, αυτό το μεγαλείο του απέραντου Πόντου θέλω να βλέπω, όταν πεθάνω. Είναι η μεγάλη λεωφόρος, που οδηγεί στο Υπερπέραν!...».

Επίσης, με τη διαθήκη του, το μεγάλης αξίας σπίτι του που βρίσκεται στην Πολιτεία Αττικής, το παραχώρησε στην Κοινότητα Λϊνδου, ώστε από το ποσό της εκποίησης να ανεγέρθηκε την κωμόπολη Πνευματικό Κέντρο, αντάξιο της ιστορίας της, καθώς αναφέρει.

Συγκεκριμένα, στην υπαριθμό 3491/21 της 8-10-1996 δημόσια η οποία δημοσιεύθηκε με το υπαρ. 4430/21-11-1997 πρακτικό του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, διαθήκη του, αναφέρεται επί του προκειμένου: «... Αφού τηρήθηκαν όλες οι νόμιμες προκαταρκτικές διατυπώσεις κάλεσα τον διαθέτη να δηλώσει την τελευταία του βούληση και αυτός δήλωσε ενώπιόν μας προφορικά τα εξής: Επιθυμώ μετά τον θάνατό μου: Α) στην Κοινότητα Λίνδου της Ρόδου που είναι η γεννέτειά μου, να περιέλθουν τα εξής: α) Τα αρχείο μου, τα ευρισκόμενα στην βιβλιοθήκη μου πρακτικά της Βουλής, ως και όσα εκ των βιβλίων της βιβλιοθήκης μου αφορούν την Δωδεκάνησι, β)

Το ακίνητο μου, οικία μετά του οικοπέδου της, που βρίσκεται επί της οδού Ευριπίδου, αριθμός 16 στην Πολιτεία της Κηφισιάς - Αττικής, προκειμένου η εν λόγω Κοινότητα να το πουλήσει και να χρησιμοποιήσει τα εκ της πωλήσεώς του χρήματα για την κατασκευή στην Λίνδο ενός ανάλογου με την ιστορία της Πνευματικού Κέντρου, στο οποίο θα φυλάσσονται τα αρχεία της Κοινότητας, ως και το αρχείο μου και όσα από τα βιβλία μου, όπως παραπάνω αναφέρω, αφήνω στην Κοινότητα Λίνδου, και στο οποίο Πνευματικό Κέντρο θα υπάρχει ένα τμήμα που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αίθουσες παραμονής διακεκριμένων ξένων μελετητών της ιστορίας και των μνημείων της Κοινότητας Λίνδου.

Επίσης επιθυμώ η ίδια πιο πάνω Κοινότητα Λίνδου Ρόδου να μεριμνήσει τα της Κηδείας μου, η οποία να γίνει στην Λίνδο, χωρίς καμιά επισημότητα, παρευρισκόμενων μόνον των στενών συγγενών μου, ο δε τάφος μου ν’ ανεγερθεί δίπλα στο κτήμα “Αχιαρμάς” των κληρονόμων Εμμανουήλ Γανωτάκη, κοντά στο κτίριο του κτήματος και στο σημείο απ’ όπου κανείς βλέπει τον Μεγάλο Γιαλό, την Παλαίστρα, την Ακρόπολη, τον Οικισμό της Λίνδου, το Μνημείο του Κλεόβουλου του Λίνδιου και τον πέραν του λιμανιού Ατέρμονα Πόντο, που θαύμαζα από μικρός Β) Στη Δημόσια Βιβλιοθήκη όδου να περιέλθουν όλα τα βιβλία της Βιβλιοθήκης μου, πλην των ως άνω αναφερομένων, που περιέρχονται στην Κοινότητα της Λίνδου».

Η οικία που δώρισε ο Γιάννης Ζίγδης στη Λίνδο πουλήθηκε με όλες τις νόμιμες διατυπώσεις, αντί του ποσού των 220 εκατομμυρίων τότε δραχμών.

Με το προαναφερθέν ποσό ανηγέρθηκε στη Λϊνδο Πνευματικό Κέντρο, σε οικόπεδο που παραχώρησε η Τοπική Εκκλησία, σύμφωνα με την εκφρασθείσα δια της διαθήκης του Πολιτιστικού Κέντρου, και φέρει το όνομά του.

Αναπαύεται στη Λίνδο, πλέον, ο Γιάννης Ζίγδης απέναντι, σχεδόν δίπλα, με τον άλλο Μεγάλο συμπατριώτη, το Ρόδιο από τη Λίνδο Σοφό Κλεόβουλο, ο οποίος τον 6ο π.Χ. αιώνα, επί σαράντα χρόνια περίπου, κυβέρνησε το Δήμο Λινδίων, παραγωγικά και συνετά, ως προαναφέρουμε. Ο Ζίγδης έφυγε από τη ζωή με ήρεμη τη συνείδηση, ότι εκπλήρωσε στο ακέραιο το καθήκον του, αφήνοντάς μας σαν ιερή παρακαταθήκη: την προσήλωση στα Ενικά και Θρησκευτικά ιδεώδη, τη δημοκρατική απαρέγκλιτη πορεία, καθώς και την παράδοση του μεγαλείου του Ελληνισμού.

Και επαναλαμβάνοντας τον Καποδίστρια, θα πούμε, σαν κατακλείδα, ότι ανήκει και στο Ζίγδη η ιστορική φράση του Πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, του Ιωάννη Καποδίστρια: «Δεν ζει ο άνθρωπος, ζει για το έργο του».

Γράφει o Κυριάκος Ι. Φίνας