Κλεόβουλος ο Λίνδιος και 40ετής παραγωγική του προσφορά

Rodiaki NewsRoom

Εκ των Επτά Σοφών της Αρχαίας Ελλάδας

Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας

Β’ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ

Πράγματι, σχεδόν, όλοι οι αρχαίοι ιστορικοί που καταπιάστηκαν με το θέμα συμπίπτουν στη διαπίστωση ότι ο Κλεόβουλος επί 40 χρόνια, ως Κυβερνήτης της Λινδίας, δεν παρεξέκλινε της Σολώνειου μετριοπάθειας και επιπλέον συμβάδιζαν σε πολλά σημεία και οι νομοθεσίες τους. Σε μία δύσκολη περίοδο της ζωής του Σόλωνα, ο Κλεόβουλος τον κάλεσε στη “δημοκρατούμενη” Λίνδο, προκειμένου να αποφύγει την “καταδίωξη” του τύραννου Πεισίστρατου.

Η παραπάνω κίνηση του Κλεόβουλου προς τον Σόλωνα διασώθηκε χάρη στο Διογένη το Λαέρτιο, ο οποίος αναγνωρίζεται, ως η πλέον αξιόλογη πηγή περί Κλεόβουλου.

Εκτός, όμως, από το Διογένη την εν λόγω επιστολή την αναφέρει και ο Σουΐδας. Έχει, δε, ως ακολούθως:
Κλεόβουλος Σόλωνι
«Πολλοί μεν τιν έασιν έταιροι και οίκος φαρμί, δε, εγών ποτανεστά την εσείσθαι Σόλωνι ταν Λίνδον δημοκρατεομέναν. Και ο νόσος πελαγία, ένθα οικέοντι ουδέν δεινόν εκ Πεισιστράτο. Και τοίς έταιροι, δε, εκάστοθεν παρ το βασούνται».
Suid.s.v.Κλεόβουλος
Και σε ελεύθερη απόδοση:

«Έχεις, βέβαια, πολλούς φίλους και μπορείς να κατοικήσεις οπουδήποτε. Εγώ, όμως, είμαι βέβαιος ότι για το Σόλωνα πάρα πολύ κατάλληλος τόπος κατοικίας θα είναι η Λίνδος με το δημοκρατικό της πολίτευμα. Το νησί είναι μέσα σε ανοικτό πέλαγος και ο κάτοικός της τίποτε το κακό δε μπορεί να πάθει από τον Πεισίστρατο. Εξάλλου, οι φίλοι σου από οποιοδήποτε μέρος μπορούν να έλθουν κοντά σου».
Εν τω μεταξύ, και ο Πεισίστρατος, ως Αθηναίος πολιτικός, που εγκαθίδρυσε την τυραννίδα στην Αθήνα, παρά την προσωπική αντίθεσή του προς τον Σόλωνα, δεν έθιξε βασικά τους Πολιτειακούς θεσμούς, όπως διαμορφώθηκαν από τη Σολώνεια Νομοθεσία.

Συμπερασματικά, λοιπόν, εκ των προεκτεθέντων ιστορικών δεδομένων καταφαίνεται ότι εντός της κατάστασης, που είχε δημιουργηθεί κατά την αρχαία περίοδο, βρίσκει άνετα τη θέση της η ιδιόμορφή τυραννίδα του Κλεόβουλου με τον αναμφισβήτητον μεν, αλλ’ όμως ρητά υπό των αρχαίων οδηγών παραδιδόμενον δημοκρατικό αυτής χαρακτήρα.
Επίσης και ο συγγενής του Κλεόβουλου («Ανθέας, δε, ο Λίνδιος συγγενής είναι φάσκων Κλεοβούλου του Σοφού». Αθηναίου Δείπν. 70, 63p, 445ΑΒ). Έτσι, ο Λίνδιος Κλεόβουλος συνετέλεσε να επιτευχθεί στη Λίνδο και ιδιόμορφη πνευματική κίνηση υπό θρησκευτικό κλίμα της Διονυσιακής λατρείας.
Επίσης αναφέρεται ότι, προκειμένου ο Κλεόβουλος να συγκεντρώσει τα απαιτούμενα χρήματα για την ανακαίνιση του Ναού της Λινδίας Αθηνάς, εκτός των άλλων, εφεύρε και το περίφημο «χελιδόνισμα», το οποίο τραγουδούσαν τα παιδιά κρατώντας χελιδόνι τεχνητό.

Κατά τον Αθηναίον τον Δειπνοσοφιστή, ο Κλεόβουλος καθιέρωσε πρώτος το Λίνδιο χελιδόνισμα, που ήταν ένας εύσχημος και άμεσος συνάμα τρόπος φορολογίας για να αντιμετωπίζονται έκτακτες ανάγκες της Λινδιακής Πολιτείας.
Το επινόησης, αυτό χελιδόνισμα του Σοφού Κλεόβουλου μπορούμε να το παρομοιάσουμε με το σημερινό δημόσιο έρανο. Το τραγουδούσαν τα παιδιά την πρώτη της άνοιξης, κατά τον Ροδιακό μήνα Βοηδρόμιον, γυρίζοντας σπίτια και παίρνοντας δώρα.

Τα λόγια του χελιδονίσματος τα διέσωσε ο Ρόδιος Θεόγνης ο Αρχαιογράφος και Δειπνοσοφιστής Αθηναίος, ως προαναφέρεται. Το χελιδόνισμα αυτό αποτελείται από 29 στίχους και αρχίζει, ως εξής: «Ήλθες, ήλθες χελιδών/Καλάς ώρας άγουσας και λαούς ενιατούς/επί γαστέρα λευκά και επί νώτα μέλαινα».
Την πρώτη δεκαετίας λειτουργίας του Βενετόκλειου Γυμνασίου διδασκόταν το ποίημα και περιλαμβανόταν στο Σχολικό Βιβλίο: «Ροδιακά ή συλλογή αποσπασμάτων περί Ρόδου και Αρχαίων συγγραμάτων χάριν των μαθητών του Βενετόκλειου”.
Σήμερα, τα «Χελιδονίσματα» του Λίνδιου Κλεόβουλου εξακολουθούν να γιορτάζονται κάθε πρώτη Μαρτίου από τα παιδιά της Θράκης, Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου και Πελοποννήσου.

• • •
Ο Κλεόβουλος πέθανε στη σχετικά μεγάλη για την εποχή του ηλικία των 70 ετών. Και ο τάφος του υπάρχει στη Λίνδο.
Ο Διογένης Λαέρτιος αναφερόμενος στο θάνατο του Κλεόβουλου γράφει: “...ετελεύτησε γηραιώς έτη εβδομήκοντα...». Και οι συμπατριώτες του από ευγνωμοσύνη χάραξαν στον τάφο του το επίγραμμα:
«Άνδρα Σοφόν Κλεόβουλον αποφθίμενον καταπενθεί ήδη Πάτρα Λίνδος, πόντω αγαλλομένη.». (Το Σοφό που πέθανε Κλεόβουλο, τον μοιρολογεί η Πατρίδα του η Λίνδος, που χαίρεται περήφανη το πέλαγος).

Ο τάφος αυτός του Κλεόβουλου που υπάρχει στη Λίνδο έχει ταυτιστεί με την παράδοση. Είναι ένα ταφικό Μνημείο, που βρίσκεται στην αρχή του Ακρωτηρίου που κλείνει το μεγάλο λιμάνι της Κωμόπολης από τα βόρεια.
Στην ίδια, περίπου, περιοχή της Λίνδου βρίσκεται και ο τάφος του αποβιώσαντος το 1997 σύγχρονου Λίνδιου Πολιτισμού Γιάννη Γ. Ζίγδη, ο οποίος με δαπάνη του ανεγέρθηκε στην περιοχή Ψάλτου της Κωμόπολης Λίνδου “Πνευματικό Κέντρο”, που φέρει το όνομά του. Ο Γιάννης Ζίγδης, μαζί με τους Βασίλειο Διάκου και Σπύρο Καρασλάνη αποτελούν σήμερα τους τρεις Μεγάλους Ευεργέτες της Λίνδου.

Άμεση προτεραιότητα η αρχαιολογικήαναβάθμιση της Λίνδου
Η Αρχαιολόγος Ηώ Ζερβουδάκη, είχε γράψει: «...Το σπουδαιότερο από τα μεγάλα ροδιακά ιερά σε όλη την ιστορική πορεία της Ρόδου είναι το Ιερό της Λινδίας Αθηνάς...».
Στα όσα αντικειμενικά αναφέρει η Αρχαιολόγος Η. Ζερβουδάκη, εμείς οι σύγχρονοι Λίνδιοι πρέπει να κινητοποιηθούμε οργανωμένα, ώστε η Λίνδος να αναδειχθεί, όπως της αξίζει. Γιατί εξακολουθεί να είναι ένα από τα λίγα Κέντρα που συγκεντρώνουν πολύτιμους θησαυρούς πολιτιστικής κληρονομιάς.

Προσωπικά σε κάθε παρουσιαζόμενη ευκαιρία το πράττω. Περιληπτικά θα το κάνω και τώρα με τα τωρινά δύο σημειώματα από τις στήλες της “Ροδιακής”.

Ακόμη και αυτό το περίφημο “χελιδόνισμα” το οποίο τραγουδούσαν τα παιδιά της Λίνδου να αρχίσουμε να το προβάλλουμε. Το χελιδόνισμα την εποχή του Κλεόβουλου το τραγουδούσαν ως προαναφέρεται τα παιδιά μια φορά το χρόνο, κατά Μάρτιο, γυρίζοντας σπίτια και παίρνανε δώρα.

Ένα κείμενο “χελιδονίσματος” μπορούμε να προμηθευθούμε από κάποια Οργάνωση Επαρχιακής πόλης της λοιπής Χώρας, που εξακολουθούν να γιορτάζονται τα “χελιδονίσματα”.
Επίσης, ένας από τους Εκπολιτιστικούς Συλλόγους που λειτουργούν στη Λίνδο να ανακινήσει το θέμα της επιστροφής στο Ναό της Λινδίας Αθηνάς το “Χρονικό της Λίνδου”, που γράφτηκε από τον Λίνδιο Τιμαχίδα το 99 π.Χ. και βρίσκεται παράνομα από τις αρχές της δεκαετίας του 1910 στο Μουσείο της Κοπεγχάγης (Δανία).
Προς την κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει ο Δήμαρχος Ρόδου.

Να σχηματιστεί μια τριμελής Επιτροπή, με επικεφαλής την έμπειρη Ρόδια Καθηγήτρια του Ε.Μ. Πολυτεχνείου Τόνια Μοροπούλου και αφού μεταβεί επί τόπου στην Κοπεγχάγη να κατατοπιστεί επί του θέματος και να προμηθευθούν ό,τι σχετικό αφορά το Χρονικό που διανέμεται στους επισκέπτες. Και να προσπαθήσει, ως άμεση προσωρινή λύση, ώστε με τη βοήθεια ενός έμπειρου φωτογράφου να αποτυπωθεί το “Χρονικό’ και με την επιστροφή στη Ρόδο, με την κατάλληλη επεξεργασία να τοποθετηθεί σε κάποιο εμφανές σημείο του Ναού της Λινδίας Αθηνάς στην Ακρόπολη της Λίνδου.
Έχουμε πρόσφατο παράδειγμα: Χειρόγραφο του 12ου (δωδεκάτου) αιώνα, που είχε εξαφανιστεί από το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών εντοπίστηκε πρόσφατα στο Μουσείο της Βίβλου στην Ουάσιγκτον. Κατόπιν των κατάλληλων ενεργειών από τη Χώρα μας θα επιστραφεί στην Ελλάδα τον προσεχή Οκτώβριο, δηλαδή, σε δύο μήνες (“Η Καθημερινή” 19.8.2018, σελ. 2).

Στο πλαίσιο αντιμετώπισης των θεμάτων πρέπει να γίνει πεποίθηση σε κάθε αρμόδιο παράγοντα ότι η πολιτιστική ανάκαμψη της Λίνδου αποτελεί προτεραιότητα και πρέπει προγραμματισμένα να προχωρήσει, χωρίς αναβολή.
Τα προβλήματα της Λίνδου, της γενέτειράς μου, με έχουν απασχολήσει κατά διαστήματα και το θεωρώ υποχρέωση να επανέρχομαι όταν πρέπει. Δεν με κουράζουν.

Λόγω της φύσης των Λινδιακών προβλημάτων το βασικό που βρίσκεται επί χρόνια στην ημερήσια διάταξη είναι η κρατική μέριμνα, καθόσον αν και η Λίνδος προσφέρει ανελλιπώς πάνω από 2.800.000 ευρώ περίπου κάθε χρόνο, ήτοι το 50% των Ροδιακών εισπράξεων από εισιτήρια, από αυτά, σχεδόν, κανένα ποσό δεν διατίθεται για τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει η Αρχαία Λινδία, αν και που σύμφωνα με το Νομοθετικό Διάταγμα 131/10.8.1961 ΦΕΚ Α’, όπως συμπληρώθηκε μεταγενέστερα, στο άρθρο 22 προβλέπεται: “....τα πάσης φύσεως εσόδα, ως και οι λοιποί αρχαιολογικοί πόροι Δωδεκανήσου συνιστώσιν Λογαριασμόν εις την Τράπεζα της Ελλάδος και διατίθενται αποκλειστικώς διά τας αρχαιολογικούς ανάγκας της Δωδεκανήσου...”

Να ληφθεί, δε, υπόψη ότι από το προαναφερθέν ποσό, το οποίο την τελευταία 10ετία υπερέβη τα 28 εκατομμύρια ευρώ, η Αρχαιολογία διέθεσε μόνο το ποσό των 192.500 ευρώ! Και η κατάσταση συνεχίζεται, με αποτέλεσμα, όπως έγραφε “η Ροδιακή” στις 18.8.2018, καταγγελία την οποία επιβεβαίωσε και ο πρόεδρος του Σωματείου Ξεναγών κ. Αλέξανδρος Κολιάδης, “...πολλές φορές δεκάδες τουρίστες, που κατέβαλαν το ακριβό εισιτήριο των 12 ευρώ, οι οποίοι χρειάστηκε να κάνουν την ανάγκη τους, βρέθηκαν αντιμέτωποι με έλλειψη χαρτιού υγείας από τις τουαλέτες της Ακρόπολης Λίνδου”.

Ένα άλλο θέμα που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση είναι η δημιουργία κατάλληλου δρόμου προσπέλασης (παρακαμπτήριας) οχημάτων, δικύκλων κ.λπ. από την Κεντρική πλατεία της Λίνδου, που θα καταλήγει στο δημόσιο δρόμο (περιοχή Φούρκες-Αμφιθέατρο). Έτσι, μπορεί να αντιμετωπιστεί, αν όχι να λυθεί αρκετά το οξύ κυκλοφοριακό πρόβλημα της Λίνδου, ιδιαίτερα την τουριστική περίοδο, το οποίο μαστίζει αφάνταστα την περιοχή.
Απόδειξη ότι ενδείκνυνται να προχωρήσει η παρακαμπτήρια αυτή προσπέλαση αποτελεί και το γεγονός ότι κατά τη χρονική περίοδο 1977-1978 ο τότε Έφορος Αρχαιοτήτων Χρήστος Ντούμας είχε εγκρίνει τέτοια λύση. Δυστυχώς, αργότερα η Αρχαιολόγος Η. Ζερβουλάκη “μπλοκάρισε” αυτό το σωτήριο για τη Λίνδο πρόβλημα, ως προς της λύση του κυκλοφοριακού της.
Ο δρόμος αυτός είναι απαραίτητος, καθόσον η οδός που καταλήγει στη Λίνδο είναι στενή και με τη συνάντηση δύο οχημάτων η κατάσταση καθίσταται επικίνδυνη.

Αξιοποίηση του κόμβου του Κλεόβουλου
Το ιστορικό αυτό Μνημείο, το οποίο διαφημίζεται διεθνώς, κατάντησε χώρος των περιττωμάτων των ζώων. Να δημιουργηθεί κι εδώ χώρος προσπέλασης, σε συνδυασμό με τον προαναφερθέντα δρόμο εξόδου από τον κυρίως χώρο της Λίνδου.
Τέλος, καθίσταται, πλέον, απαραίτητη η διαρκής συντήρηση των παραδοσιακών οικημάτων, που βρίσκονται στη δικαιοδοσία της Αρχαιολογίας. Η θλιβερή κατάσταση που βρίσκονται σήμερα είναι απαράδεκτη.
Εν τω μεταξύ, για τα προαναφερθέντα έργα τη βασικότερη υποχρέωση έχει η Πολιτεία, το Κράτος. Στην παράγραφο β’ του άρθρου 24 του Συντάγματος, ρητά αναφέρεται: “Τα Μνημεία και αι παραδοσιακαί περιοχαί και στοιχεία παραδοσιακά τελούν υπό την προστασίαν του Κράτους”.