Εφηβεία. Ναι ή όχι στο κάπνισμα;
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 459 ΦΟΡΕΣ
Γράφει ο Εμμανουήλ Σταματίου, Παιδίατρος-Διεθνώς Πιστοποιημένος Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC
Το κάπνισμα είναι ένα επίκτητο «γούστο», που εύκολα παγιδεύει και γίνεται συνήθεια, επιζήμιο για την υγεία, δυσάρεστο για τους άλλους και επιβαρύνει οικονομικά.
Η ευχαρίστηση που δίνει η νικοτίνη στα πρώτα στάδια, σύντομα περνά και έτσι τα θύματα πρέπει να καπνίζουν όλο και περισσότερο με συνεχώς μικρότερο αποτέλεσμα. Οι νέοι αρχίζουν συνήθως το κάπνισμα επειδή αισθάνονται σαν μεγάλοι, τους δίνει την αίσθηση ελευθερίας και ανεξαρτησίας, τους βοηθάει να ξεπερνούν την αδεξιότητα τους, από αμηχανία, από ανία (να περάσει η ώρα), επειδή τους κάνει να αισθάνονται ότι είναι σκληροί, τους ελαττώνει την ένταση ή επειδή και οι άλλοι κάνουν το ίδιο, ….ακόμη και για να αποφύγουν να φάνε (για δίαιτα)!!!
Μια δια βίου συνεχιζόμενη ρουφηξιά, που μειώνει το χαρτζιλίκι μας, με μια πολύ καλή πιθανότητα καρκίνου του πνεύμονα, εμφυσήματος, χρόνιας βρογχίτιδας, καρδιαγγειακού νοσήματος, εγκεφαλικού, καρκίνου του στόματος, φαίνεται να είναι το μεγάλο τίμημα που πληρώνει κανείς για τα ασήμαντα πλεονεκτήματα που προσφέρει το κάπνισμα.
«Εύχομαι να μην το άρχιζα ποτέ» είναι μια από τις συνηθισμένες κουβέντες αυτών που έχουν εθιστεί και βρίσκουν τους εαυτούς τους προσκολλημένους στη συνήθειά του καπνίσματος.
Το τσιγάρο ευθύνεται για τον θάνατο περισσοτέρων ανθρώπων, από όλες μαζί τις υπόλοιπες αιτίες θανάτου! Αν το κάπνισμα σταματούσε εντελώς, θα υπήρχαν 33% λιγότερα καρδιακά νοσήματα, 41% λιγότεροι θάνατοι στην παιδική ηλικία (από ενός μηνός έως και πέντε χρονών), 50% λιγότεροι καρκίνοι της ουροδόχου κύστης, 85% λιγότερα πνευμονικά αποφρακτικά νοσήματα και 90% λιγότεροι καρκίνοι του πνεύμονα.
Πριν αναπτύξει ένα συχνά θανατηφόρο νόσημα, π.χ. καρκίνο πνεύμονα ή εμφύσημα, ο καπνιστής εμφανίζει χρόνιο βήχα, συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού, δυσκολία στην αναπνοή και συριγμό. Αν προϋπάρχει αναπνευστικό νόσημα, όπως π.χ. βρογχικό άσθμα, αυτό επιδεινώνεται. Αλλά και με το ίδιο το νόσημα θα νοσήσει σοβαρά και θα υποφέρει για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν τελικά πεθάνει.
Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περίπου 4000 χημικές ουσίες, πολλές από τις οποίες είναι ισχυρά δηλητήρια και αρκετές προκαλούν καρκίνο. Τρία από τα βασικά συστατικά του είναι:
• Η νικοτίνη-ένα ισχυρό εθιστικό ναρκωτικό. Αυξάνει την καρδιακή συχνότητα και την αρτηριακή πίεση, ενώ επηρεάζει τη διάθεση και τη συμπεριφορά. Η νικοτίνη χρησιμοποιείται και σαν εντομοκτόνο.
• Η πίσσα. Πολλά από τα συστατικά της πίσσας, είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο. Μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες.
• Το μονοξείδιο του άνθρακα-ένα αέριο που αντικαθιστά το οξυγόνο στο αίμα, καθιστώντας τη λειτουργία των πνευμόνων λιγότερο αποτελεσματική, ενώ ταυτόχρονα εμποδίζει τα κύτταρα και τους ιστούς να λαμβάνουν το οξυγόνο που είναι απαραίτητο για τη σωστή λειτουργία τους. Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι το δηλητηριώδες αέριο που βρίσκεται και στα καυσαέρια των αυτοκινήτων.
Μερικές επίσης από τις χειρότερες χημικές ουσίες που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου είναι:
• Το αρσενικό, που χρησιμοποιείται για την εξολόθρευση των ποντικιών
• Το μεθάνιο, καύσιμη ύλη των πυραύλων
• Η αμμωνία, συστατικό των καθαριστικών για πατώματα
• Το κάδμιο, χρησιμοποιείται στις μπαταρίες
• Η φορμαλδεΰδη, ένα υγρό που χρησιμοποιείται για τη ταρίχευση και για τη συντήρηση ιστών του σώματος
• Το βουτάνιο, υγρό αναπτήρων.
• Το υδροκυάνιο, θανατηφόρο δηλητήριο σε θαλάμους αερίων και βιομηχανικό ρυπογόνο.
• Η αιθανόλη, χρησιμοποιείται στα αντιψυκτικά.
• Το βενζόλιο, ένα δηλητηριώδες αέριο που βρίσκεται στις αναθυμιάσεις βενζίνης, το οποίο είναι γνωστό ως αιτία πρόκλησης λευχαιμίας.
• Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, καρκινογόνες χημικές ουσίες που βρίσκονται στα καυσαέρια από πετρέλαιο κίνησης και σε άλλα προϊόντα ανάφλεξης.
Κάθε φορά με την εισπνοή του καπνού ενός τσιγάρου, οι ουσίες αυτές περνάνε στο αίμα μέσω των πνευμόνων και φθάνουν σε όλα τα μέρη του σώματος, όπου ασκούν την τοξική δράση τους.
Επίσης, κάθε φορά με το κάπνισμα ενός τσιγάρου καταστρέφονται μερικοί αεροφόροι σάκοι των πνευμόνων που ονομάζονται κυψελίδες. Μέσω των κυψελίδων μεταφέρεται ο αέρας που εισπνέουμε, μέσα στο αίμα. Οι κυψελίδες δεν αναγεννώνται και εκείνος που τις έχει καταστρέψει, έχει καταστρέψει ανεπανόρθωτα ένα μέρος των πνευμόνων του. Αυτό σημαίνει μείωση στην απόδοση σε δραστηριότητες στις οποίες η αναπνοή παίζει σημαντικό ρόλο, όπως είναι τα σπορ, ο χορός, το τραγούδι.
Το κάπνισμα παραλύει το επιθήλιο που καλύπτει το βλεννογόνο των βρόγχων. Το επιθήλιο μοιάζει με μικρές τρίχες που κινούνται συνεχώς μπρος- πίσω και καθαρίζουν τους πνεύμονες από τα διάφορα σωματίδια που εισέρχονται με την αναπνοή. Το κάπνισμα ακινητοποιεί το επιθήλιο και εμποδίζει τη λειτουργία του. Έτσι, οι σκόνες, η γύρη και άλλα σωματίδια που εισπνέονται εισχωρούν, επικάθηνται και συσσωρεύονται μέσα στους πνεύμονες. Επί πλέον ο καπνός περιέχει πολλά σωματίδια, τα οποία μπαίνουν κι αυτά στους πνεύμονες. Εφόσον λοιπόν το επιθήλιο έχει παραλύσει και δε μπορεί να κάνει τη δουλειά του, όλα αυτά τα σωματίδια κατακάθονται στους πνεύμονες και σχηματίζουν την πίσσα.
Οι έφηβοι καπνιστές βλάπτουν τη υγεία τους, την υγεία των φίλων τους και των παιδιών τους αργότερα. Εργασία από τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.), δείχνει ότι καθημερινοί καπνιστές, έστω και με ένα τσιγάρο, είναι το 24,6% των εφήβων, ενώ το 14% αναφέρει «βαρύ» συστηματικό κάπνισμα, τουλάχιστον 10 τσιγάρων την ημέρα.
Ο καπνός που εκπνέεται από τους καπνιστές και αυτός που δημιουργείται από αναμμένο τσιγάρο, πούρο, πίπα καπνού κλπ., περιέχει πολλές δηλητηριώδεις ουσίες, αιωρείται στον χώρο και υποχρεώνει τους μη καπνιστές σε παθητικό κάπνισμα. Μερικές από αυτές, όπως το υδροκυάνιο και το διοξείδιο του θείου, είναι ερεθιστικές και έχουν συστηματική τοξικότητα. To βενζοπυρόνιο, η φορμαλδεΰδη και το 4-αμινοφαινύλιο, είναι ουσίες μεταλλαξιογόνες και δυνητικά καρκινογόνες. Η νικοτίνη, το κάδμιο και το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ουσίες με τοξικότητα στο αναπαραγωγικό σύστημα. Οι επικίνδυνες προσμείξεις που περιέχει ο «μεταχειρισμένος» καπνός που εκπνέουν οι καπνιστές είναι μικρότερες σε διάμετρο και έτσι μπορούν και εισέρχονται ευκολότερα ακόμα πιο βαθιά στον πνεύμονα καπνιστών και μη καπνιστών που βρίσκονται στον ίδιο χώρο.
Οι ενήλικοι παθητικοί καπνιστές, όπως και οι ενεργητικοί καπνιστές εμφανίζουν αυξημένη συχνότητα βήχα, υπερβολικό φλέμα, δυσφορία στο στήθος, θωρακικό πόνο που μπορεί ναι είναι ένδειξη καρδιακού νοσήματος, επιπεφυκίτιδες, φαρυγγίτιδες, ρινίτιδες, πονοκεφάλους, καρκίνο του πνεύμονα και καρδιακά επεισόδια.
Ειδικά τα παιδιά (ιδιαίτερα ηλικίας μικρότερης των 2 ετών) που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα προσβάλλονται συχνότερα από βρογχίτιδες, πνευμονίες, ωτίτιδες και εμφανίζουν συχνότερα και βαρύτερα επεισόδια άσθματος και μείωση της λειτουργίας των πνευμόνων. Η καθημερινή έκθεση του παιδιού σε καπνό περίπου 10 τσιγάρων ημερησίως αυξάνει τις πιθανότητες να παρουσιάσει άσθμα, ακόμα κι αν ποτέ δεν είχε συμπτώματα.
Επιπρόσθετα, τα παιδιά καπνιστών βήχουν και παρουσιάζουν συριγμό σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με τα παιδιά μη καπνιστών γονέων, ενώ αναρρώνουν δυσκολότερα από ένα κρυολόγημα. Αρκετές μελέτες συσχετίζουν το παθητικό κάπνισμα με την πρόκληση μηνιγγίτιδας. Επιπλέον, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά που έχουν εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να χρειαστούν νοσοκομειακή περίθαλψη τον πρώτο χρόνο της ζωής τους.
Οι έγκυες που καπνίζουν συστηματικά-ακόμη και πριν μείνουν έγκυες- εκθέτουν το έμβρυο στις χημικές ουσίες του καπνού, με σοβαρές συνέπειες στην υγεία του. Αυτές περιλαμβάνουν:
• αυτόματη αποβολή του εμβρύου ή και θνησιγένεια (γέννηση νεκρού παιδιού).
• Λιποβαρές βρέφος (μικρότερο από το φυσιολογικό σωματικό βάρος) δηλαδή ένα λιγότερο υγιές μωρό.
• Καθυστέρηση ανάπτυξης
• Μερικά είδη καρκίνων της παιδικής ηλικίας.
Όσον αφορά τον θηλασμό, στη μητέρα που καπνίζει, η νικοτίνη συγκεντρώνεται στο γάλα δύο φορές περισσότερο από ό,τι στο αίμα, κυρίως τις δύο πρώτες ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα βρέφη που έχουν εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα, τόσο τα ίδια όσο και οι μητέρες τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν το σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Ο κίνδυνος αυξάνεται όσο μεγαλύτερο είναι το διάστημα που καπνίζει η μητέρα και όσο αυξάνεται ο αριθμός των τσιγάρων που καπνίζει στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Γι’ αυτό κορίτσια εάν έχετε αρχίσει το κάπνισμα να θυμάστε ότι για να κάνετε μια υγιή και ευτυχισμένη οικογένεια, θα πρέπει αρκετό καιρό (τουλάχιστον ένα εξάμηνο) πριν προσπαθήσετε να συλλάβετε, να κόψετε το τσιγάρο.
Πώς αποκτάμε τη συνήθεια;
H συνήθεια του καπνίσματος αποκτάται στην ηλικία των 13 έως και 19 ετών, στην πλειοψηφία των καπνιστών. Όταν ο έφηβος καπνίσει δύο ή περισσότερα τσιγάρα την ημέρα και έχει ξεπεράσει την αρχική δυσφορία του καπνίσματος, βρίσκεται σε κίνδυνο να γίνει και συνήθως γίνεται συστηματικός καπνιστής. Ξεκινά νεαρός/η και φθάνει στην ενηλικίωση με μια συνήθεια που παρά τη στιγμιαία χαλάρωση, έχει καταναγκαστικό χαρακτήρα.
Όσο περισσότερα τσιγάρα καπνίζουμε καθημερινά, τόσο περισσότερα χρειαζόμαστε τις επόμενες ημέρες.
Η ανάγκη για τσιγάρο είναι μια επίπλαστη ανάγκη. Δε «γεννιόμαστε» με την ανάγκη να καπνίσουμε, ενώ «γεννιόμαστε» με την ανάγκη για τροφή, νερό, ύπνο, ένδυση (διατήρηση ομαλής θερμοκρασίας σώματος), αγάπη, κ.α. Το πρώτο τσιγάρο δημιουργεί την ανάγκη για το δεύτερο.
Δεν είναι σχήμα λόγου! Είναι αντικειμενικά δεδομένα: Το κάθε τσιγάρο εισάγει μια ποσότητα νικοτίνης στο αίμα, που σε σύντομο χρονικό διάστημα μειώνεται. Το πρόβλημα θα σταματούσε εκεί αλλά η μείωση της νικοτίνης στο αίμα δημιουργεί μια στέρηση και ανάγκη παροχής νέας ποσότητας νικοτίνης στον οργανισμό.
Μοιάζει λίγο με «στερητικό σύνδρομο» γιατί αν η ανάγκη δεν καλυφθεί, τότε το άτομο γίνεται νευρικό ευερέθιστο, ίσως παρουσιάσει αϋπνία, αυξημένη όρεξη, πονοκέφαλο κ.α. ανάλογα με τη συχνότητα που καπνίζει.
Αυτά τα συμπτώματα δεν θα τα είχε από ιδιοσυγκρασία, αλλά του παρουσιάστηκαν με τη μείωση της νικοτίνης που πήρε από το προηγούμενο τσιγάρο.
Έτσι, καθώς το κάθε τσιγάρο οδηγεί αρχικά σε μια άνοδο και μετά από λίγο σε μια πτώση του επιπέδου της νικοτίνης στο αίμα (η οποία πτώση δημιουργεί την ανάγκη για το επόμενο τσιγάρο), το κάθε τσιγάρο αναζωπυρώνει την ανάγκη για το επόμενο και ο φαύλος κύκλος «Συνήθεια καπνίσματος» εγκαθίσταται.
Η απαλλαγή αυτής της βλαβερής συνήθειας είναι δύσκολη. Και επειδή η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη: Μην το αρχίσουμε ποτέ! και να σκεφθούμε με τα χρήματα που θα εξοικονομήσουμε, πόσα πράγματα θα μπορούσαμε να αγοράσουμε. Να θυμάστε ότι:
Αν δοκιμάζουμε έστω και περιστασιακά, σύντομα θα αναγκαστούμε να αγοράσουμε το δικό μας πακέτο για να μην κάνουμε «τράκες» και όταν το αγοράσουμε γινόμαστε αυτόματα μέλη στο club των καπνιστών. Στο club των καπνιστών, εύκολα γράφεσαι, δύσκολα αποχωρείς. Τα πιο δημοφιλή τσιγάρα διαφημίζουν εικόνες του σκληρού και δυναμικού άνδρα και της λεπτής, ελκυστικής και επιτυχημένης γυναίκας, πρότυπα για τους περισσότερους από εμάς. Θα πρέπει όμως σε αυτή την ηλικία να μπορούμε να διακρίνουμε το δόλωμα πίσω από αυτές τις εικόνες.
Ας σκεφθούμε ως εξής: Όταν αποφασίσουμε να γίνουμε καπνιστές, κάνουμε αυτό ακριβώς που θέλουν οι εταιρείες. Ξοδεύουν τεράστια ποσά κάθε χρόνο στη διαφήμιση, με στόχο να πείσουν τα νεαρά άτομα να ξεκινήσουν το κάπνισμα. Άπαξ και μας αγκιστρώσουν, αυτόματα μας ελέγχουν.
Πιεζόμαστε να αγοράσουμε τα προϊόντα τους για να ενισχυθεί ο δικός μας εθισμός. Πράγματι, αυτή είναι η επιθυμία μας, μια μεγάλη εταιρεία να ελέγχει τη ζωή μας και να μας υπαγορεύει πώς να ξοδεύουμε τα χρήματά μας;
Το τσιγάρο βλάπτει σοβαρά την ομορφιά μας!
• Δυσάρεστη αναπνοή, ρούχα που μυρίζουν, δάχτυλα και δόντια με κίτρινη απόχρωση, περισσότερα σφραγίσματα, ξηρότητα στο δέρμα, νωρίτερα ρυτίδες, αραίωση μαλλιών, κυτταρίτιδα, αύξηση βάρους, αυξημένο κίνδυνο στειρότητας ή αποβολών στις κοπέλες, κ.α. Μερικοί νέοι λένε ότι όταν φιλάνε κάποιον/α που καπνίζει, νιώθουν ότι φιλάνε ένα σταχτοδοχείο. Αν καπνίζεις δε νιώθεις τη μυρωδιά επάνω σου. Οι άλλοι όμως τη νιώθουν. Οι έφηβοι, αποδεικνύουν κάποιες έρευνες, ότι θα προτιμούσαν τον φίλο ή τη φίλη στα ραντεβού τους να μην είναι καπνιστής.
• Είναι γνωστό ότι η νικοτίνη προκαλεί ταχυκαρδίες, μυϊκό τρόμο κυρίως στα χέρια, κάποιες φορές προβλήματα στύσης, μείωση της σεξουαλικής λειτουργίας, εύκολη κόπωση και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
• Μπορούμε να πούμε όχι στην πίεση της παρέας. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να γίνει κανείς αποδεκτός και να είναι η ψυχή της συντροφιάς, όπως η αυτοπεποίθηση, το προσωπικό στυλ, η γενναιοδωρία, η απλή αβίαστη συμπεριφορά, η φιλική διάθεση, το γυμνασμένο σώμα, η ενημέρωση σε αθλητικά θέματα, μουσική, πολιτικά, κ.α.
• Εξάλλου, εάν η παρέα θεωρεί προϋπόθεση το κάπνισμα για να σε θεωρεί μέλος, τότε ίσως δεν είναι παρέα πραγματικών φίλων.
Τέλος, είναι ευνόητο ότι το τσιγάρο είναι ο μόνος θάνατος που μπορούμε να αποφύγουμε.
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
