Όταν η καρδιά της Ευρώπης χτύπησε στη Ρόδο!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Η τεράστια προβολή του νησιού, η άρτια οργάνωση και τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας για την παραμονή των 12 ηγετών της ΕΟΚ

Ήταν ένα βαρυσήμαντο πολιτικό, πανευρωπαϊκό γεγονός. Τα μέτρα ασφαλείας ήταν δρακόντεια, το στοίχημα έπρεπε να κερδηθεί, η προβολή του νησιού θα ήταν τεράστια, στο νησί είχαν έρθει 800 δημοσιογράφοι απ’ όλα τα σημεία του πλανήτη. Ήταν 2-3-4 Δεκεμβρίου 1988. Ο καιρός δεν ήταν πολύ καλός, αλλά τουλάχιστον δεν έβρεχε.

Σε πυρετώδη κατάσταση λειτούργησαν τα πάντα στο Καστέλλο, το Ρόδων, τη Ροδιακή Έπαυλη, τα ξενοδοχεία «Ρόδος Πάλλας» και «Γκραντ Οτέλ» όπου κατέλυσαν οι «12», αλλά και στο Εθνικό Θέατρο όπου δόθηκε η συνέντευξη Τύπου για τις αποφάσεις που ελήφθησαν στη Σύνοδο.

Σήμερα, που τόσο η Ροδιακή Έπαυλη όσο και το Εθνικό Θέατρο είναι εκτός λειτουργίας, ενώ άλλοι εμβληματικοί χώροι δεν προστέθηκαν από τότε, αναρωτιέται κανείς αν μας τύχαινε τέτοιο κορυφαίο συμβάν, τι θα κάναμε!

Ο Ανδρέας Παπανδρέου, πρωθυπουργός της Ελλάδας, επέλεξε τη Ρόδο για τις εργασίες της Συνόδου Κορυφής για το εξάμηνο που η Ελλάδα είχε την προεδρία της ΕΟΚ. Έτσι, οκτώ μήνες πριν η Ρόδος κηρύχτηκε σε γενικό συναγερμό προκειμένου να διασφαλιστούν όλες οι προϋποθέσεις για την άψογη και ακώλυτη διεξαγωγή των εργασιών της Συνόδου. Δήμαρχος Ρόδου ήταν ο Σάββας Καραγιάννης και Νομάρχης ο Γιάννης Μαχαιρίδης.

Κι όλα αυτά για ένα 24ωρο! Το μεγάλο βάρος ρίχτηκε στη λήψη δρακόντειων μέτρων ασφαλείας αφού η ευθύνη της φιλοξενίας των ηγετών ήταν τεράστια. Οι ηγέτες των χωρών-μελών της ΕΟΚ ήρθαν την Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 1988 και έφυγαν το Σάββατο 3 Δεκεμβρίου.

Το πρόγραμμα είχε ως εξής: στη 1 μ.μ της Παρασκευής ολοκληρώθηκαν οι αφίξεις. Στη 1:30 παρατέθηκε γεύμα στο Καστέλλο στο οποίο συμμετείχαν και οι υπουργοί Εξωτερικών καθώς και άλλοι επίσημοι. Στη συνέχεια έγινε η έναρξη της Διάσκεψης και η διάρκεια των εργασιών της ήταν μέχρι τις 8 μ.μ. Στις 8:30 μ.μ. παρατέθηκε δείπνο εργασίας των «12» στη Ροδιακή Έπαυλη στο οποίο συμμετείχαν μόνο οι «12». Εκεί ήταν που πάρθηκαν οι αποφάσεις.

Το πρωί του Σαββάτου 3 Δεκεμβρίου οι «12» προγευμάτισαν στο Καστέλλο όπου στη συνέχεια συνεδρίασαν μέχρι τη 1:30 το μεσημέρι. Από τις 3:00 μ.μ. μετά τη λήξη δηλαδή των εργασιών της Συνόδου, ακολούθησαν οι αναχωρήσεις για τις πατρίδες τους. Τα συμπεράσματα της Συνόδου συνοψίστηκαν σε συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στις 3 μ.μ. στο Εθνικό Θέατρο από τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κάρολο Παπούλια. Αξίζει να τονιστεί ότι η Σύνοδος αυτή δεν ήταν από τις «δύσκολες» Συνόδους της ΕΟΚ αφού ουσιαστικά ζητήματα είχε επιλύσει η προηγούμενη προεδρία την οποία είχε για εκείνο το εξάμηνο, η Γερμανία.

Σπάνια φωτογραφία με τους δώδεκα ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Καστέλλο- Φωτογραφία Νίκος Κασέρης

Προετοιμασίες-Πρωτοφανή τα μέτρα ασφαλείας
Δύο ημέρες πριν από την ημέρα των αφίξεων στη Ρόδο των Ευρωπαίων ηγετών, ξεκίνησαν οι αφίξεις των Ειδικών Δυνάμεων και των μέσων ασφαλείας. Τον συντονισμό είχαν δύο στρατηγοί και κατά την ημέρα της Διάσκεψης, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Νίκος Κουρής. Στη Ρόδο έρχονταν συνεχώς αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, αύρες, δυνάμεις του Στρατού που είχαν τον πρώτο λόγο, μαζί με τους 1.400 αστυνομικούς.

Ήδη από την Κυριακή είχαν αφιχθεί 108 περιπολικά και 108 μοτοσικλέτες. Ήρθαν επίσης 60 τεθωρακισμένες Μερσεντές και 60 τεθωρακισμένα BMW 518, αλλά και 70 οδηγοί. Αστυνομικοί με αυτόματα όπλα, στρατιώτες ακροβολισμένοι σε καίρια σημεία, πλωτά και βατραχάνθρωποι, πολυβόλα σε βουνά απέναντι από το αεροδρόμιο και πολλά άλλα έδιναν την εικόνα των πρωτοφανών μέτρων ασφαλείας που βρίσκονταν σε πλήρη ανάπτυξη.

Από τη Δευτέρα είχε αρχίσει η εγκατάσταση των περιπτέρων του χωριού της ΕΟΚ μπροστά στο Δημαρχείο αφού προηγήθηκε το ξήλωμα των παλιών στεγάστρων και η εγκατάσταση καινούργιων. Οι συσκέψεις με νομάρχη, δήμαρχο και κοινοτάρχες Παραδεισίου, Κρεμαστής και Ιαλυσού για εντατικοποίηση της καθαριότητας σε όλο το μήκος της λεωφόρου, από το αεροδρόμιο μέχρι την πόλη, με ιδιαίτερη έμφαση στα Κρητικά, αλλά και για τη διευθέτηση άλλων θεμάτων ήταν συνεχείς.

Επιπλέον έγινε δοκιμαστικό κλείσιμο του δρόμου που οδηγεί στο αεροδρόμιο προκειμένου να επισημανθούν τυχόν προβλήματα στα μέτρα ασφαλείας, ενώ οπλισμένοι άνδρες της Αστυνομίας έκαναν περιπολίες στους δρόμους απ’ όπου θα διέρχονταν οι αντιπροσωπείες.

Σε απόλυτη επιφυλακή ετέθη το Νοσοκομείο Ρόδου ενώ κλιμάκιο γιατρών αποτελούμενο από οκτώ γιατρούς όλων των ειδικοτήτων (καρδιολόγοι, οφθαλμίατροι, παθολόγοι, χειρουργοί και αναισθησιολόγοι) και δύο ειδικευμένες νοσηλεύτριες καθώς και κινητή καρδιολογική μονάδα, κατέφθασαν για να ενισχύσουν τις δομές υγείας.

Το κλιμάκιο γιατρών προερχόταν από το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών ενώ η κινητή Καρδιολογική Μονάδα και ένα ασθενοφόρο, έφτασαν με το πλοίο «Ιάλυσος». Στη Ρόδο βρέθηκε και ο καθηγητής καρδιολογίας Δημήτρης Κρεμαστινός.

Η υποδοχή στον Ανδρέα
Και μέσα στον πυρετό των προετοιμασιών, ο αθηναϊκός Τύπος προανήγγειλλε την πρώτη επίσημη εμφάνιση της Δήμητρας Λιάνη, στο πλευρό του πρωθυπουργού, σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει, και την εφημερίδα «Ποντίκι» να παρουσιάζει μάλιστα πληροφορίες ακόμα και για το φόρεμα που θα φόραγε. Πάντως η υποδοχή στο αεροδρόμιο της Ρόδου που επιφυλάχθηκε το μεσημέρι της Πέμπτης στον Ανδρέα Παπανδρέου, από οπαδούς του ΠΑΣΟΚ ήταν ιδιαίτερα θερμή, ενώ ο τοπικός τύπος καυτηρίαζε το γεγονός της αφισοκόλλησης της λεωφόρου Ιαλυσού μέχρι το αεροδρόμιο, με φωτογραφίες του Παπανδρέου.

Οι άνθρωπου που δούλεψαν για το κέντρο Τύπου στο «Ρόδων» που κέρδισε τις εντυπώσεις

Τεράστια η προβολή του νησιού
Την ίδια ώρα η Ρόδος φιγουράριζε ως πρώτο θέμα σε μια προβολή χωρίς προηγούμενο σε εφημερίδες, περιοδικά και τηλεοπτικά κανάλια σε όλη την Ευρώπη, προβολή που εντάθηκε την Πέμπτη, την Παρασκευή και το Σάββατο. Από μέρες στη Ρόδο κατέφθαναν δημοσιογράφοι και τηλεοπτικά συνεργεία από όλο τον κόσμο οι οποίοι είχαν ξεκινήσει να παρουσιάζουν εικόνες από το νησί, αλλά και τους χώρους όπου θα κινούνταν και θα διαβουλεύονταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Ήδη το Κέντρο Τύπου που δημιουργήθηκε στο Ρόδων ήταν έτοιμο και κέρδισε τελικά τις εντυπώσεις αφού δόθηκε ιδιαίτερο βάρος σ’ αυτό.

«Το κέντρο Τύπου στο ξενοδοχείο των Ρόδων ήταν το ωραιότερο και το αρτιότερο που συναντήσαμε μέχρι τώρα και οι διευκολύνσεις που μας παρέχουν πρωτόγνωρες», τόνιζαν ξένοι και Έλληνες δημοσιογράφοι, απόδειξη των όσων θαυμαστών έγιναν στο Ρόδων, στο Καστέλλο και στους άλλους χώρους, που ήταν ο προπομπός της διαφήμισης του νησιού μας στο εξωτερικό.

Ο Σωτήρης Φωκάς, που εργαζόταν στο Δήμο στον τομέα του προγραμματισμού των έργων και ήταν υπεύθυνος της ομαλής λειτουργίας του κέντρου Τύπου, θυμάται το διαρκές ενδιαφέρον του τότε αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Θεόδωρου Πάγκαλου ο οποίος επί έξι μήνες, την περίοδο που η Ελλάδα είχε την προεδρία της τότε ΕΟΚ, τηλεφωνούσε σχεδόν κάθε μέρα προκειμένου να ενημερωθεί για την πορεία του προγράμματος και των έργων όχι μόνο από τους πολιτικούς ιθύνοντες του Δήμου, αλλά και από τους υπηρεσιακούς που είχαν αναλάβει τη διεκπεραίωση διαφόρων θεμάτων και εργασιών. Μάλιστα τότε στους διαδρόμους του Δήμου κυκλοφορούσε μεταξύ των υπαλλήλων το… «παιδιά,… ο Πάγκαλος! Με λίγα λόγια, γρηγορείτε».
«Ήμασταν σε ανοιχτή γραμμή με το υπουργείο Εξωτερικών», λέει ο κ. Φωκάς.

Το κέντρο Τύπου που έσφυζε από ζωή, επισκέφτηκε και ο Έλληνας πρωθυπουργός ενώ λίγο πριν την αναχώρησή τους από τη Ρόδο το επισκέφτηκαν για να δώσουν συνεντεύξεις Τύπου ο πρόεδρος Μιτεράν, ο Ιταλός πρωθυπουργός Κυριάκο Ντε Μίττα, η πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Βέλγος πρωθυπουργός Μαρτένλ.

«Στις 4 Δεκεμβρίου το βράδυ, όλα έπρεπε να έχουν τελειώσει, μου λέει ο Σωτήρης Φωκάς. Κι ενώ εμείς μαζέψαμε τραπέζια, μηχανήματα και έντυπο υλικό, ξαφνικά μας ειδοποίησαν από το Καστέλλο ότι η Θάτσερ θα έδινε συνέντευξη, σε μισή ώρα. Αναρωτηθήκαμε πώς είναι δυνατόν, κι αν στην Αγγλία οι άνθρωποι ενημερώνονται μετά τα μεσάνυχτα! Δεν είχαμε καταλάβει ότι εμείς με την Αγγλία είχαμε δύο ώρες διαφορά, κι έτσι άρχισε ένας καινούργιος Γολγοθάς, να ξαναστήσουμε τα μηχανήματα και να γίνουν όλα όπως ήταν πριν.

Κι εδώ έχω κι ένα προσωπικό βίωμα», συμπληρώνει. «Κάτι έπρεπε να κάνω διότι η σύζυγός μου ήταν στις ώρες της να γεννήσει. Αναγκάστηκα να τη φέρω από το σπίτι όπου ήταν στο Ρόδων, για να είμαστε μαζί και έτοιμοι για τη γέννα. Όλοι οι συνάδελφοι που πηγαινοέρχονταν, πάνω στην ανακατωσούρα έδιναν και σ' εκείνη ευχές για κουράγιο και μαζί με το κέντρο Τύπου πρόσεχαν και τη γυναίκα μου. Προλάβαμε, μετά τη συνέντευξη της Θάτσερ να πάμε στο σπίτι, να πάρουμε τα πράγματα, κι αμέσως μετά να κατευθυνθούμε στο νοσοκομείο όπου στις 4 τα ξημερώματα γεννήθηκε η κόρη μας, η Άννα. Τέτοιες τρέλες κάναμε τότε».

Στη Ρόδο βρίσκονταν και οι δήμαρχοι 14 νησιών προκειμένου να τιμήσουν τους πρωθυπουργούς των χωρών-μελών της ΕΟΚ. Ο δήμος Ρόδου ανακήρυξε δημότη του τον πρόεδρο Μιτεράν και τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο Δήμος Κω τον πρωθυπουργό της Ισπανίας Φελίπε Γκονζάλες, ο δήμος Καλύμνου τον πρωθυπουργό της Γερμανίας Χέλμουτ Κολ, ο δήμος Χάλκης την πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ και ούτω καθ' εξής.

Στο περιθώριο της Διάσκεψης Κορυφής, γίνονταν και άλλες εκδηλώσεις ενώ το Ευρωπαϊκό χωριό που είχε στήσει ο Δήμος στην πλατεία Δημαρχείου, επισκέφτηκαν μαθητές και μαθήτριες σχολείων της πόλης, αλλά και πλήθος Ροδίων. Εκείνες τις ημέρες εγκαινιάστηκαν και πολλές Εκθέσεις.

Χτύπησε με βόμβες ο ΕΛΑ!
Αναστάτωση προκλήθηκε από την έκρηξη βομβών που τοποθέτησε η Οργάνωση Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας (ΕΛΑ), σε κεντρικά σημεία της Αθήνας. Η προκήρυξη που η Οργάνωση πέταξε στους δρόμους αναστάτωσε τις αρχές ασφαλείας. Το κείμενο έγραφε ότι «οι βόμβες αποτελούν χαιρετισμό στο καθεστωτικό παιχνίδι της ΕΟΚ που γίνεται στη Ρόδο». Τα μέτρα στο νησί εντάθηκαν, οι περιπολίες και οι έλεγχοι αυξήθηκαν για να αποκλειστεί κάθε ενδεχόμενο. Οποιαδήποτε ενέργεια θα εξέθετε τη χώρα.

Αυτός ήταν κι ο λόγος που ακούστηκαν παράπονα για υπερβολικές απαγορεύσεις που επιβλήθηκαν στην κυκλοφορία των οχημάτων τόσο μέσα στην πόλη όσο και στη λεωφόρο προς το αεροδρόμιο ενώ δυσαρέσκεια προκάλεσε το γεγονός ότι και κατά την άφιξη και κατά την αναχώρηση των ηγετών που έγινε από τις 3 μ.μ. έως τις 5 μ.μ. με ειδικές πτήσεις το Σαββάτο, νέκρωναν τα πάντα, στο κέντρο, στην Παλιά Πόλη, στη λεωφόρο Φανερωμένης.

Η γαλάζια σημαία της ΕΟΚ, παρουσία όλων των τοπικών αρχών, ξένων επισήμων και μιας ανέλπιστα μεγάλης συμμετοχής του ροδιακού λαού παραδόθηκε από το δήμαρχο Ρόδου Σάββα Καραγιάννη, στο δήμαρχο της Μαδρίτης όπου θα γινόταν η επόμενη Διάσκεψη Κορυφής. Ο κ. Καραγιάννης είπε μάλιστα χαρακτηριστικά στο δήμαρχο της Μαδρίτης, «εύχομαι να πετύχετε σε όλα όπως κι εμείς»!

Ο Δήμος Ρόδου τα είχε καταφέρει ώστε με δικά του χρήματα να ετοιμάσει και να λειτουργήσει το Ρόδων, ενώ ο Σωτήρης Φωκάς, θυμάται ότι όλα είχαν προβλεφθεί και λειτουργήσει στην εντέλεια. Μάλιστα, η πρόβλεψη ήταν τέτοια που οι Τεχνικές Υπηρεσίες προχώρησαν σε μελέτη προκειμένου να γίνει η διαμόρφωση στο χώρο της Ροδιακής Έπαυλης και να εγκατασταθεί μία δεύτερη τουαλέτα ως τουαλέτα γυναικών αφού μεταξύ των ηγετών θα ήταν και η Μάρκαρετ Θάτσερ. Το έργο ολοκληρώθηκε, ο εξοπλισμός ήρθε από την Αθήνα και η Ροδιακή Έπαυλη απέκτησε γυναικεία τουαλέτα και μάλιστα πολυτελείας.

Η Ρόδος κέρδισε το στοίχημα. Ακούστηκε στα πέρατα της γης, η προβολή που της έγινε δεν πληρωνόταν με τίποτα. Οι Ροδίτες συμμετείχαν, χάρηκαν, αισθάνθηκαν περήφανοι.
«Θέλω να τονίσω τον ενθουσιασμό που είχαν» σημειώνει ο κ. Φωκάς και την περηφάνια που αισθάνθηκαν για το μεγάλο γεγονός. Έρχονταν κι έπαιρνα το αυτοκόλλητο του Δήμου που έγραφε «Ρόδος πρωτεύουσα της Ευρώπης» και το κολλούσαν στα αυτοκίνητα, στα σπίτια, στα μαγαζιά τους. Μεγάλες στιγμές στην ιστορία μας, αξέχαστες».

Ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου που πρότεινε τη Ρόδο για τη διοργάνωση της Διάσκεψης Κορυφής με τον τότε δήμαρχο Ρόδου Σάββα Καραγιάννη Φωτογραφία Νίκος Κασέρης

Ο τότε δήμαρχος Ρόδου Σάββας Καραγιάννης με παιδιά από τα σχολεία στο ευρωπαϊκό χωριό που στήθηκε στην πλατεία Δημαρχείου - Φωτογραφία Νίκος Κασέρης