Σεξουαλική παρενόχληση και διακρίσεις κατά των γυναικών: Μια οδυνηρή πραγματικότητα

Φίλιππος Ζάχαρης

Επειδή τώρα τελευταία, καθώς φαίνεται, αποφάσισαν στην Ελλάδα να ανοίξουν στόματα για τη σεξουαλική παρενόχληση και τη βία, επειδή ένα θέμα που μέχρι πρότινος ήταν ταμπού για τις γυναίκες, με δεδομένη την ανδροκρατούμενη κοινωνία που σε πολλές των περιπτώσεων ευλογείται και από πολλές γυναίκες (!), είναι καιρός πλέον να υπενθυμίζεται καθημερινά η καταπίεση αλλά και ο αποκλεισμός των γυναικών σε μια σειρά από δραστηριότητες, επαγγελματικές ή μη.

Δυστυχώς, ο χώρος του θεάτρου πλήττεται ανεπανόρθωτα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ίδιους τους καλλιτέχνες, μερικοί από τους οποίους εμφανίζονται αμετανόητοι ενώ άλλοι κρύβουν την ουρά κάτω από τα σκέλια.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις εκείνων που ζητούν συγχώρεση μπροστά στη δημόσια διαπόμπευση. Πώς όμως θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν όλοι εκείνοι που κατέχοντας ρόλους και πόστα-κλειδιά, κριτήριο για την επαγγελματική άνοδο των νέων ταλέντων εκβιάζουν και απειλούν; Πώς γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη να βγαίνουν στη φόρα τόσες πολλές καταγγελίες; Η απάντηση είναι απλή: ο φόβος της μιας γυναίκας γίνεται η δύναμη των πολλών, μία γροθιά στο κατεστημένο και ένας καταπέλετης καταγγελιών, απόδειξη για το πώς γίνονται «οι δουλειές».

Και τι πειράζει αν πολλές πλέον γυναίκες καταγγέλλουν τους εκβιαστές τους; Σε τι ενοχλεί αυτό ώστε κάποιοι και κάποιες να ξεστομίζουν ύβρεις για το γεγονός ότι «η καθεμιά βγαίνει τώρα και καταγγέλλει» ή το αμίμητο του τύπου «ψάχνονταν και οι ίδιες...» για να μην πούμε και για τα χειρότερα που γράφονται στα social media για το «ποιον» των γυναικών αυτών.

Η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να είναι «ήπιας» μορφής για να γίνει αγαπητός ο εκβιαστής, μπορεί όμως να πάρει και ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Τέτοιους είδους παρενοχλήσεις δεν συμβαίνουν μόνο στο θέατρο αλλά και στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, στον δημοσιογραφικό κόσμο, στις πολυεθνικές και σε πολλούς άλλους εργασιακούς χώρους.

Δεν είναι θέμα ερωτικής συνεύρεσης και μόνο αλλά επιβολής στον εργασιακό χώρο, εκβιασμός ότι αν δεν υποκύψει το θύμα, θα τύχει δυσμενούς μεταχείρισης. Είναι ευτύχημα, πάντως που κάποτε άνοιξαν τα στόματα, που κατονομάσθηκαν οι υπεύθυνοι των πράξεων, που καταλογίσθηκαν ευθύνες, που έπεσαν οι μάσκες. Πολλοί λένε βέβαια ότι το πρόβλημα ήταν γνωστό.
Και τι σημαίνει αυτό;

Ότι το κρύβουμε κάτω από το χαλί; Ή μήπως αφήνουμε τον κάθε λογής εντεταλμένο εντολέα της άνισης μεταχείρισης των φύλων να επιχαίρει με τα καμώματά του στο φίλα προσκείμενο καθεστώς της αστικής δημοκρατίας;

Κάποτε η Έμμα Γκόντμαν – η γνωστή κόκκινη Έμμα – η αναρχική επαναστάτρια φεμινίστρια δήλωνε: «Η ανάπτυξη της γυναίκας, η ελευθερία της, η ανεξαρτησία της, πρέπει να είναι αποτέλεσμα των δικών της ενεργειών. Πρέπει να αρνηθεί το δικαίωμα οποιουδήποτε άλλου πάνω στο σώμα της, να αρνηθεί να κάνει παιδιά παρά μόνο αν τα θέλει, να αρνηθεί να υπηρετήσει το θεό, το κράτος, την κοινωνία, το σύζυγο κ.λπ. Να ελευθερώσει τον εαυτό της από το φόβο της κοινής γνώμης και της κοινής καταδίκης.

Μόνο αυτά θα την ελευθερώσουν, όχι η ψήφος». Διδακτικά και με νόημα όλα όσα η γυναίκα αυτή πρέσβευε τότε-άσχετα αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς.
Και μιλάμε για μία εποχή περί τα τέλη του 18ου αιώνα, μιας και η Γκόλντμαν γεννήθηκε το 1869 από Εβραίους γονείς.

Από τότε πέρσαν πολλά – πολλά χρόνια και η θέση της γυναίκας ενώ βελτιώθηκε σημαντικά, εντούτοις τα προβλήματα υπάρχουν και σε μεγάλο βαθμό. Μπορεί κραυγαλέες ανισότητες να εκλείπουν, μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνονται όλα όμορφα αγγελικά πλασμένα για το γυναικείο φύλο, εντούτοις ακόμη υπάρχει πολύς δρόμος που πρέπει να διανύσουμε.
Κλείνοντας και επιβοηθητικά για το θέμα καταθέτω μερικά στοιχεία της τωρινής πραγματικότητας για την σεξουαλική παρενόχληση των γυναικών όπως και των διακρίσεων που υφίστανται στην Ευρώπη.
- Στην ΕΕ το 33% των γυναικών έχουν υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία, ενώ το 55 % έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση.

- Οι γυναίκες στην ΕΕ αμείβονται, κατά μέσο όρο, 16% λιγότερο απ' ό,τι οι άνδρες και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβαση και την παραμονή τους στην αγορά εργασίας.
- Οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε ηγετικές θέσεις. Αυτό συμβαίνει, μεταξύ άλλων, στις μεγαλύτερες εταιρείες της ΕΕ, όπου μόνο το 8% των διευθυντικών στελεχών είναι γυναίκες.

Η Κομισιόν ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με τους βέλτιστους τρόπους καταπολέμησης της έμφυλης και της ενδοοικογενειακής βίας. Η ενδοοικογενειακή βία —κατά των γυναικών και άλλων θυμάτων, όπως παιδιών, ανδρών και ηλικιωμένων— έχει αυξηθεί λόγω των μέτρων εγκλεισμού που συνδέονται με την πανδημία της COVID-19.

Η Κομισιόν ξεκινά δημόσια διαβούλευση για να συγκεντρώσει απόψεις από ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών —όπως το ευρύ κοινό, πανεπιστημιακούς, εκπροσώπους επιχειρήσεων και εργαζομένων, ΜΚΟ, μέσα ενημέρωσης και δημόσιες αρχές είς ότι αφορά το παραπάνω θέμα.