Ψυχική υγεία 2022: Να μεταρρυθμίσουμε τη μεταρρύθμιση

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Δρ. Αναστάσιος Πλατής
Ψυχίατρος

Μεγάλη κρίση διαγράφεται καθώς εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι περιτριγυρισμένοι από θάνατο και ασθένεια και είναι αναγκασμένοι να μείνουν απομονωμένοι, ενώ ωθούνται στη φτώχεια και στο άγχος εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού.

Η απομόνωση, ο φόβος, η αβεβαιότητα, η οικονομική αναστάτωση, όλα αυτά προκαλούν ή ενδέχεται να προκαλέσουν ψυχολογική αναστάτωση, με πιθανή άνοδο του αριθμού των ψυχικών ασθενειών. Γι’ αυτό, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ενισχύσουν τις σχετικές δομές, με ανάπτυξη υπηρεσιών ψυχικής υγείας, βάσει της Νομοθεσίας 2716/1999 για τη στήριξη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Μεγάλες περιοχές και ομάδες πληθυσμού παραμένουν ακόμη, με ελλιπείς υπηρεσίες, στην ουσία σχεδόν ακάλυπτες. Όσον αφορά δε τις ανάγκες νοσηλείας για σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές, αυτές σε σημαντικό βαθμό καλύπτονται από ψυχιατρικά νοσοκομεία παλαιού τύπου, ενώ οι κοινοτικές υπηρεσίες που αναλαμβάνουν την κάλυψη αναγκών εκτός νοσοκομείου είναι ανεπαρκώς αναπτυγμένες και συχνά απούσες.

Το 2008 η εταιρεία «ΠΑΝΑΚΕΙΑ», παρέδωσε στον Υπουργείο Υγείας τις υπάρχουσες ελλείψεις.
- απουσία συνεργασίας των υπηρεσιών με τις οργανώσεις ληπτών των υπηρεσιών και των οικογενειών τους
- απουσία στο οικονομικό κόστος των υπηρεσιών και ανά ασθενή
- απουσία προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής ψυχικής υγείας
- απουσία συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών
- απουσία ενδιαφέροντος για την Τρίτη ηλικία (το 24% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών).

Το μέγεθος του προβλήματος αλλά και η αύξηση της συχνότητας των ψυχιατρικών διαταραχών που προκάλεσε η πανδημία, καλούν για μια νέα μεταρρύθμιση στην ψυχική υγεία, μια μεταρρύθμιση (1999) της μεταρρύθμισης (2022).

Η Δωδεκάνησος πρέπει να αποκτήσει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, πολλές από αυτές νέου τύπου, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ασθενών, υπηρεσίες που θα λειτουργούν μέσα στην κοινότητα και θα βρίσκονται σε συνεχή σχέση με τις οικογένειές τους, με φωνή στις διαδικασίες και στις αποφάσεις.

Οι υπηρεσίες πρέπει να παρέχουν επιστημονικά τεκμηριωμένη φροντίδα, με την πρακτική να υπακούει σε ηθικές βάσεις, πράγμα που προϋποθέτει στάσεις που σέβονται τα δικαιώματα των ληπτών και λαμβάνει υπ’ όψιν τις προτιμήσεις τους. Είναι απαράδεκτο το μεγαλύτερο ποσοστό των νοσηλειών σήμερα να γίνεται με εισαγγελική εντολή.

Από την πλευρά της πολιτείας η μεταρρύθμιση αυτή προϋποθέτει τόσο την υποστήριξη από αναγκαίους πόρους όσο και τη δημιουργία υπηρεσιών νέου τύπου. Η δημιουργία ενός συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας που θα υπόκειται σε αξιολόγηση και έλεγχο, με στόχο την παροχή των καλύτερων υπηρεσιών και τη διαρκή βελτίωση του μέσου των μηχανισμών αξιολόγησης και λογοδοσίας.

Τέλος, σε κοινωνικό επίπεδο, απαραίτητες είναι οι δράσεις για βελτίωση των κοινωνικών προσδιοριστών που θα βελτιώσουν το επίπεδο ζωής του πληθυσμού με άμεση αντανάκλαση στην ψυχική υγεία του πληθυσμού του τόπου μας.

Η θεωρία και η πράξη αποϊδρυματισμού και των καλών πρακτικών διεθνώς, μας έχουν διδάξει ότι μόνο μέσα από την ενεργή διεκδίκηση της άσκησης των δικαιωμάτων τους, ως πολίτες και όχι μόνο με την ετικέτα των ψυχιατρικών ασθενών, μπορούν να κατοχυρώσουν την ύπαρξή τους ως υποκείμενα της οδύνης τους και ταυτόχρονα να δημιουργήσουν ευκαιρίες και δυνατότητες υλικών και συναισθηματικών ανταλλαγών, εγγεγραμμένων σε ένα κοινοτικό δίκτυο διαρκούς διαπραγμάτευσης.
Διαφορετικά, μπορούν να μετατραπούν σε «μονάδες χωρίς ταυτότητα».
Ας είμαστε αισιόδοξοι, και όχι παντοδύναμοι, για την επικράτηση μιας ανθρωποκεντρικής ψυχιατρικής φροντίδας.

* Ο Δρ. Αναστάσιος Πλατής είναι επιστημονικά υπεύθυνος Ιδρυτής και Πρόεδρος της εταιρείας «ΠΑΝΑΚΕΙΑ».