Γιατροί, ασθένειες, φάρμακα στην Ελλάδα (1912-1915)

Rodiaki NewsRoom

Η υγειονομική κατάσταση μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους

Γράφει ο Κυριάκος Μ. Χονδρός
chondros.kyr@gmail.com

Κατά το πρώτο πεντάμηνο του 1912, η Ρόδος και ορισμένα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου βρίσκονταν υπό οθωμανική κατοχή. Στην ελεύθερη Ελλάδα, η δημόσια υγεία αντιμετώπιζε πολλά και σοβαρά προβλήματα.

Ο οθωμανικός λαός, δεν βρισκόταν καθόλου σε ευχάριστη κατάσταση εξαιτίας της οικονομίας και γιατί τα στρατεύματά του διαδέχονταν τη μια μετά την άλλη ήττα.

Την άνοιξη του 1912, υπογράφονται συνθήκες μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας.
Η Ιταλία, η οποία από το 1911 κήρυξε πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σχεδίαζε εκστρατεία κατάληψης των νησιών του Αιγαίου, προφασιζόμενη ότι με τον τρόπο αυτό θα την ανάγκαζε σε υποχώρηση.

Όπως σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, έτσι και στα πρώτα χρόνια της Ιταλοκρατίας, οι ιστορικές πηγές, έγγραφες και προφορικές, είναι ελάχιστες. Πενιχρές είναι ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, τους γιατρούς, τις ασθένειες και τα φάρμακα. Σπανίζουν εικόνες πνευματικής και επιστημονικής ζωής της Ρόδου. Μπορούμε όμως να πλησιάσουμε το θέμα που μας απασχολεί, ερευνώντας και καταγράφοντας την επικρατούσα υγειονομική κατάσταση της υπόλοιπης Ελλάδας, απαλλαγμένης από ξένους ζυγούς.

Στην προσπάθεια αυτή θα ανατρέξουμε σε αρχειακό υλικό φορέων υγείας, σε ανακοινώσεις γιατρών και κλινικών, σε διαφημίσεις φαρμάκων και σε διάφορα δημοσιεύματα του Ελληνικού Τύπου. Ο Ελληνικός Τύπος, εκείνη την περίοδο, με το κλίμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρουσίαζε κυρίως και πρωτίστως στρατιωτικά, πολιτικά και διπλωματικά θέματα, δίνοντας λιγότερο χώρο και βάρος σε ιατρικά θέματα.
Ενδεικτικά θα αναφέρουμε ασθένειες και προτεινόμενες θεραπευτικές μεθόδους που απασχολούσαν την ελληνική επικράτεια, τις βαλκανικές χώρες και τη γειτονική χώρα, την Τουρκία.

Έως το 1914, δεν είχαν γίνει αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο, αρμοδιοτήτων και λειτουργίας του τότε Ελληνικού Υπουργείου Υγείας.

Ένα γενικό συμπέρασμα που θα μπορούσε να υπογραμμιστεί είναι ότι η ιατρική επιστήμη στην Ελλάδα με τα δεδομένα των γνώσεων της εποχής, προσπαθούσε να αντεπεξέλθει στις ανάγκες του πληθυσμού και να αντιμετωπίσει θανατηφόρα λοιμώδη νοσήματα. Ο ιατρικός κόσμος θέλοντας να τονίσει ότι διαθέτει σύγχρονες γνώσεις και μεθόδους, δεν παρέλειπε στις ανακοινώσεις του να συμπληρώνει τις λέξεις: Νέαι Θεραπείαι ή Νέα Μέθοδος κ.ά.
Ανακοίνωση γιατρού, που υπόσχεται στηθικά, νευρικά, καρδιακά νοσήματα:
Ειδική θεραπεία φυματιώσεως, αιμοπτύσεων, ανωτέρα των Σανατορίων, ταχεία και επί απηλπισμένων έτι ασθενών, δ’ ορρού και ενδοπνεύμον, ενέσεων της μόνης εν όλη τη Ευρώπη φημιζομένης μεθόδου Mendel. Τας χοιράδας άνευ εγχειρήσεως.

Ο ίδιος γιατρός υπόσχεται και τα ακόλουθα:
Ανικανότηταν, νευρασθένιαν, εκσπερμάτωσιν, νευραλγίαν ταχύτατα δ’ ιδίας μεθόδου ηγγυημένης.

Είναι γνωστό ότι κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αφροδίσια νοσήματα όπως και οι λοιμοί (επιδημίες), αποτελούσαν σοβαρά προβλήματα. Η σύφιλη, ήταν μια νόσο ιδιαίτερα επιθετική, σε ναυτικούς και σε στρατεύσιμους, ενώ ο αγοραίος και ανεξέλεγκτος έρωτας ήταν μόνιμη πηγή διάδοσης και διαιώνισης του νοσήματος.
Γιατρός σπουδάσαντος εν Παρισίοις, θεράπευσε ριζικώς και ταχέως συφιλιδικά νοσήματα, καθ όλα τα στάδια, βλεννόρροια, έλκη στενώματα, ορχίτις, βουβώνες κλοπ ανικανότης, σπερματόρροια, δερματικά.
Άλλος γιατρός που υπογράφει ως γιατρός συφιλιδικών νοσημάτων, ανακοινώνει ότι:
Θεραπεύει την βλεννόρροιαν μεθ’ όλων των επιπλοκών αυτής ( στενωμάτων κυστίδος) την ανικανότητα εφαρμόζοντας το Νέο – 606.

Τα φαρμακεία διαθέτουν κα εφαρμόζουν τεχνητούς οφθαλμούς:
Διαφόρων χρωμάτων, σχημάτων και ποιοτήτων. Η εκλογή και εφαρμογή αυτών γίνεται παρά του ιδίου του φαρμακοποιού, όστις έχει το ρεκόρ της εξευρέσεως και του πλέον δυσκολωτέρου οφθλαμού, εις τρόπον ώστε να είνε αδύνατον να διακρίνη τις ποιος είνε ο φυσικός οφθαλμός και ποίος ο τεχνητός.
Διαφήμιση οδοντόπαστας:

Καθαρίζετε καθ΄εκάστην τους οδόντας σας, δια της οδοντοκόνεως ή της αδαμαντίνης-πάστας- εάν πάσχουν τα ούλα και κατόπιν πλύνετε το στόμα δια του ελιξηρίου ειδικών σκευασιών του ιατρού, δια να έχητε λευκά και γερά δόντια. Καταπαύουν τους πόνους και εν γένει την νευραλγίαν. Στερεώνουν τους οδόντας, εξαλείφουν την κακοσμίαν και αρωματίζουν το στόμα.
Ένας αρχιμανδρίτης από τη Μονή Αγίας Τριάδας της Σάμου, καταχωρεί για πολλές ημέρες στον αθηναϊκό Τύπο, το ακόλουθο, που αφορά την οριστική θεραπεία της επιληψίας:

Όσοι κακή μοίρα έτυχε να προσβληθήτε από επιληψίαν (σεληνιασμόν) μη απεςλπίζεσθαι η θεραπεία σας είναι οριστική. Αποφασίσατε να υποβληθήτε υπό την θεραπείαν του ειδικού νευρολόγου ιατρού, με την απόφασιν να ακολουθήσητε επιμόνως την θεραπείαν του και θα απαλλαχθήτε της νόσου οριστικώς. Απόδειξις ο αδερφός μου, πάσχων απελπιστικώς, σήμερον μετά εν ολόκληρον έτος αφότου υποβλήθη υπό την θεραπείαν είναι εντελώς υγιής.

Δήλωση του Λυσσιαρχείου:
Κατά τους οκτώ τελευταίους μήνες του 1913, υαντιλυσσική θεραπείαν εκατό λεσσόδηκοι εκ της Ν. Αγχιάλου, δι ους το Κράτος εδαπάνησε δέκα χιλιάδας δραχμάς.

Ο Φαρμακευτικός Οίκος Υγείας Αθηνών – Εργοστάσιο Ελαστικών Κηλεπιδέσμων, ανακοινώνει:

Βεβαιουται υπό χιλιάδων πασχόντων ποιησαμένων χρήσιν και πιστοποιείται επισήμως υπό καθηγητών του Εθνικού Πανεπιστημίου χειρούργων και ανατόμων ιατρών ότι οι επί μέτρω ελαστικού ύφαντος κηλεπίδεσμοι είνε επιστημονικώς οι τελειότεροι του κόσμου, διατρανωθέν και εκ των θαυμασίων αποτελεσμάτων της ριζικής θεραπείας της κήλης, ανθρώπων των οποίων αι κήλαι εχρονολογούντο υπό 25, 30 και 40 ετών.

Σε στρατόπεδο, εκτός Αττικής, ενέσκυψε η νόσος της μηνιγγίτιδας, από την οποία προσβλήθηκαν στρατιώτες.

Το Υπουργείον των Στρατιωτικών διέταξεν να απολυμανθούν αμέσως και γενικώς οι στρατώνες, προσέτι δε να διακοπούν τα γυμνάσια των στρατιωτικών σωμάτων, εφόσον εξακολουθεί ο υπό βιηθητικός της εξαπλώσεως της νόσου ψυχρός καιρός.

Στη Σαλαμίνα, σημειώθηκαν αθρόα κρούσματα μηνιγγίτιδας, τα περισσότερα των οποίων είναι θανατηφόρα.
Το Διευθυντήριο του Ναυστάθμου έλαβε πάντα τα κατάλληλα μέτρα όπως μη επεκταθή η νόσος και εις Ναύσταθμον.

Το 1912, δημοσιεύεται στον αθηναϊκό Τύπο στατιστικά στοιχεία που αφορούν την οφθαλμολογία των κλινικών Αθήνας και Πειραιά, από το 1901 έως το 1910:
(…) εισήλθον πάσχοντες εις τας άνω κλινικάς εκ διαφόρων οφθαλμικών νόσων 23.000. Εις 3.600 εξ αυτών εξετελέσθησαν εγχειρήσεις μικραί και μεγάλαι. Εις 814 δε εγχειρήσεις καταρράκτου διαφόρου φύσεως. Από δε του 1910 μέχρι τέλους Δεκεμβρίου 1911 εισήλθον εις τας άνω κλινικάς 4.970. Εξετελέσθησαν 365 εγχειρήσεις. Τα στατιστικά αυτά καταλήγουν:

Ο καταρράκτης είνε το πλειότερον εμφανιζόμενον νόπσημα καθ’ όλην την ενδεαετίαν ταύτην.

Διαφήμιση φαρμάκου:
Artidiabetin : Εξαίρετον εκ ζυθοζύμης φάρμακον κατά του διαβήτου.
Μια ανακοίνωση ολιγόλογη γιατρού:
Ότων, ρινός και λάρυγγος ειδικός, διδάκτωρ της Σχολής Βιέννης.
Διαφήμιση φαρμακείου, για το μουρουνέλαιο Emulsion Scott:
Τας νόσου της παιδικής ηλικίας, δεν δύναται να τας διαφύγη το παιδίον, παρά μόνον όταν είνε ισχυρόν, ζωηρόν, υγιές. Δια τούτο έχουσι ανάγκην απόλυτον τα παιδία να λαμβάνωσι το Emulsion Scott δια βήχας, καταρρούς, βρογχίτιδας, καχεξίας, δερματικάς νόσους, ραχιτισμούς και κακοδιαθεσίας, οδοντοφυίας.

Στη Σύρο, σημειώθηκαν κρούσματα πανώλης, ορισμένα θανατηφόρα. Στην Αθήνα επίσης κρούσματα που τα αποδίδουν στην πανώλη, Μια νέα γυναίκα που πέθανε εντός ολίγων ορών, την ασπάστηκε η αδερφή της η οποία προσβλήθηκε κι αυτή και πέθανε, σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα. Τότε διευθυντές μικροβιολογικών εργαστηρίων και ιατροδικαστές έλαβαν εντολή από την κυβέρνηση να εξακριβώσουν τις πραγματικές αιτίες των θανάτων.

Από ανακοίνωση στομαχολογική κλινική:
Δεκτοί εσωτερικοί ασθενείς. Ακτίνες Ραϊντγγεν. Ηλέκτροθεραπευτήριον. Εργαστήρια.

Η φυματίωση, δεν έπαψε να απασχολεί ασθενείς για επιστήμονες. Γιατρός επί πολλά έτη σπουδάσαντος και εξασκήσαντος την ιατρικήν εν Παρισίοις νεφρολόγος – παθολόγος, υπόσχεται ριζική θεραπεία της φθίσης, αλλά και μια σειρά άλλων νόσων:

Θεραπεύονται άσμα, ζωχαδιακά, ρευματοαθριτικά, οιδήματα, ψωμίασις, χολόλιθοι, έκζεμα, τριχώπτωσις, στομαχικά, διάρροια, νευρασθένεια, υστερία, ανικανότης, αϋπνοία.

Τέλος υπόσχεται ανανέωση οργανισμού και παράταση ορίου ζωής! Στο Βελεστίνο (κωμόπολη του Νομού Μαγνησίας), και σε άλλες περιοχές, οι κάτοικοι αναστατώθηκαν όταν στο τόπο τους εμφανίστηκε η χολέρα. Η νόσος αυτή εξακολουθούσε να κάνει θραύση και στην Ήπειρο:
Αι Τουρκικαί αρχαί της Ηπείρου δια να εντοπίσουν την νόσον εις την Φιλιππιάδαν επέβαλαν κάθαρσιν εις τας εκ της επαρχίας ταύτης προς την επαρχίαν Πρεβέζης προέλευσεις θα επιβάλουν δε τοιαύτην και δια τας προς τα Ιωάννινα.

Από τον έντυπο και πάλι λόγο, δανειζόμαστε την ακόλουθη δήλωση γιατρούς:
Οι πάσχοντες από χρόνια νευρικό πονοκέφαλον θα θεραπεύονται διά της Αντικεφαλαλγίνης.