Τουρισμός, βιότοποι και φυσικό περιβάλλον

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Δημήτρης Προκοπίου

Η σύνδεση του τουριστικού προϊόντος-υπηρεσίας με το περιβάλλον είναι μια αλληλένδετη διαχρονική σχέση. Το φαινόμενο του Τουρισμού διεγείρει το πνεύμα των επισκεπτών σε ζητήματα διατήρησης της ισορροπίας του περιβάλλοντος.

Με την πληθυσμιακή αύξηση του αριθμού των επισκεπτών που ξοδεύουν τον χρόνο τους στις εμπειρίες τη φύσης, τόσο ενδιαφέρει περισσότερο το ευρύ κοινό και φυσικά τον μόνιμο κάτοικο.

Αυτό συνδέει και τους κατοίκους που δεν έχουν άμεση σχέση αλλά βιωματική. Ο κακός διαχειρίσιμος τουρισμός οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια, στην σταδιακή εξαφάνιση πανίδας, χλωρίδας και εν τέλει οικοσυστημάτων.

Τα έσοδα από επισκέπτες που δαπανούν για να δουν άγρια πανίδα ή όμορφες εικόνες φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος είναι η σημαντικότερη ιδέα ενάντια στην εμπορική ή άλλη χρησιμοποίηση της φύσης τους από τους κυνηγούς (εξαφάνιση θηραμάτων), τους ψαράδες (υπεραλίευση, εξαφάνιση γόνου και θαλάσσιου οικοσυστήματος).

Ως εκ τούτου, οι δράσεις και η βόλτα στη φύση ευνοεί τις τοπικές κοινωνίες αλλά δημιουργεί και φαινόμενα ανησυχητικής κατάχρησης μέσω της κακής διαχείρισης της τουριστικής υπηρεσίας που σκοπό έχει το κέρδος.

Η προστασία και η διαχείριση των βιοτόπων προσφέρει έσοδα, είτε άμεσα (π.χ. εισιτήρια) είτε έμμεσα, μέσω των εναλλακτικών δραστηριοτήτων που παρέχονται και αφορούν τουρισμό στη φύση.

Τα έσοδα αυτά είναι δυνατόν να είναι υψηλά.

Η διατήρηση του περιβάλλοντος και της φύσης ειδικότερα μιας περιοχής ωθεί στην οικονομική άνοδο μέσω του εναλλακτικού τουρισμού. Συνήθως οι δραστηριότητες στους βιοτόπους είναι πεζοπορία, ποδήλατο και επίσκεψη σε μουσείο.

Σημαντικό πρόβλημα είναι η υποβάθμιση βιοτόπων.

Η ύπαρξη τουριστικών επιχειρήσεων εστίασης και διαμονής, ακόμη κι αν καλύπτει μικρό χώρο ή βρίσκεται εκτός σημαντικών ενδιαιτημάτων, μειώνει το δυναμικό της ευρύτερης περιοχής για την άγρια ζωή.

Είναι ανάγκη για περιβαλλοντική πολιτική για να συνυπάρξουν βιότοποι και οικονομικές δραστηριότητες.

Η τουριστική ανάπτυξη αποτελεί βασικό κίνδυνο υποβάθμισης παράκτιων και νησιωτικών οικοσυστημάτων στην Ελλάδα. Τα ανωτέρω προβλήματα είναι διαδομένα εξαιτίας των οχλήσεων από έμμεσες τουριστικές υποδομές, όπως αεροδρόμια και λιμάνια.

Η επιβάρυνση από την παρουσία επισκεπτών, σε πολλές περιπτώσεις, είναι η σημαντικότερη επίπτωση του τουρισμού.

Αφού η ανθρώπινη παρουσία υποβαθμίζει τα ενδιαιτήματα για άγρια ζώα (ιδίως πουλιά και μεγάλα θηλαστικά).

Στην ουσία, ισοδυναμεί με εκφυλισμό του βιοτόπου.

Προϋπόθεση για τη συγκεκριμένη κατάσταση είναι οι βιότοποι να έχουν πλούσια πανίδα.

Υποβάθμιση και ενόχληση ενδιαιτημάτων από τον εξοπλισμό (ραδιόφωνα, φώτα, οχήματα, σκάφη κ.λπ.) ή την ύπαρξη η συνήθειες τουριστών (φωνές, σκουπίδια, κοπή λουλουδιών, ομπρέλες κ.λπ.).

Είναι σημαντικό ζήτημα καθώς επίσης υποβαθμίζει περιοχές όπου θα μπορούσαν να ζήσουν άγρια ζώα.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με εκπαίδευση και αστυνόμευση. Το πρόβλημα αυτό εντείνεται σε περιοχές αναπαραγωγής,

Η μείωση των τοπικών φυσικών πόρων. Τα αντικείμενα από φυσικά υλικά (π.χ. όστρακα, ξύλο) και η διατροφή με άγρια είδη (π.χ. βότανα, ψάρια, μανιτάρια) αποτελούν βιώσιμη πρακτική στις τοπικές κοινωνίες. Τα ανωτέρω ζητήματα αφορούν και τον εναλλακτικό τουρισμό.

Αυτός είναι μεν μικρότερης έντασης μορφή τουρισμούαπό τον κλασικό, εισχωρεί όμως σε ευαίσθητες περιοχές και μπορεί να δημιουργήσει χτυπήματα εκεί ακριβώς που η φύση είναι ευάλωτη.

Η τουριστική προβολή του εναλλακτικού τουρισμού χρειάζεται κεντρικό σχεδιασμό και όχι μεμονωμένες.

Κάθε προστατευόμενη πρέπει να λειτουργεί βάσει:
α) σοβαρού σχεδίου διαχείρισης επισκεπτών,
β) εξειδικευμένων συνοδών
γ) υλικού προβολής ανάδειξης σχετικά με το τι μπορεί να βιώσει ο επισκέπτης.

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση έχει δεσπόζοντα ρόλο στη δημιουργία του «βέλτιστου τουρίστα». Τα καλύτερα παραδείγματα ανάπτυξης μέσω «τουρισμού φύσης» (Δαδιά, Πρέσπα, Κερκίνη, Λέσβος, Αλόννησος κ.ο.κ.) αφορούν περιοχές όπου υπάρχουν άγρια ζώα, κυρίως πουλιά.

Αν θέλουμε πραγματικό εναλλακτικό τουρισμό, πρέπει να διαφυλάξουμε τον μύθο της ελληνικής φύσης επενδύοντας πρώτα στη διατήρηση και την αύξηση των πληθυσμών άγριων ειδών και μετά σε «υποδομές», μονοπάτια και βρύσες.

Η αξιοποίηση των βιότοπων είναι ευκαιρία για αναβάθμιση του τουριστικού παρόντος της των νησιών ως ευκαιρία βιωματικών διακοπών και ευπρεπισμού του τόπου. Οι βιότοποι που προσφέρονται για ανάπτυξη με σκοπό της βελτίωση του τρόπου ζωής των κατοίκων όπως και επίσης για αναβάθμιση της περιοχής που θα απομαθαίνουν τουρίστες και φυσικά οι μόνιμοι κάτοικοι.

Προϋπόθεση για την ανάδειξη βιοτόπων είναι η ανάπτυξη περιβαλλοντικών υποδομών για τα λύματα.