Δρ Λήδα Παπακωνσταντίνου: Η σπατάλη τροφίμων και το κόστος της για πλανήτη και ανθρωπότητα

Rodiaki NewsRoom

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού – 16 Οκτωβρίου

Γράφει η Δρ Λήδα Παπακωνσταντίνου

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί ένα από τα πιο υποτιμημένα αλλά και κρίσιμα προβλήματα της εποχής μας. Πίσω από κάθε πεταμένο πιάτο κρύβεται ένας αόρατος κύκλος απώλειας πόρων, ενέργειας και ανθρώπινης εργασίας. Οι ειδικοί προειδοποιούν: αν η σπατάλη τροφίμων ήταν χώρα, θα ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο, μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ.

Η Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού, που τιμάται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, μας υπενθυμίζει ότι ενώ εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται, τεράστιες ποσότητες τροφίμων χάνονται ή πετιούνται. Σύμφωνα με τον FAO, κάθε χρόνο 1,05 έως 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν στα σκουπίδια — δηλαδή περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής. Σε ατομικό επίπεδο, αυτό αντιστοιχεί σε 130 κιλά τροφίμων ανά άτομο.

Η σπατάλη αυτή δεν αφορά μόνο το φαγητό, αλλά και όλους τους πόρους που δαπανήθηκαν για να παραχθεί: γη, νερό, ενέργεια και καύσιμα. Κάθε τρόφιμο που δεν καταναλώνεται σημαίνει περιττές εκπομπές 3,3 δισεκατομμυρίων τόνων CO₂ και απώλεια 250 κυβικών χιλιομέτρων νερού ετησίως — ποσότητα αρκετή για να καλύψει τις ανάγκες εκατομμυρίων ανθρώπων.

Πέρα από την περιβαλλοντική ζημιά, η σπατάλη τροφίμων συνεπάγεται τεράστιο οικονομικό βάρος. Οι ετήσιες απώλειες ξεπερνούν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, με διαφορετικές αιτίες σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Στις πρώτες, τα περισσότερα τρόφιμα χάνονται στα νοικοκυριά και το λιανεμπόριο· στις δεύτερες, κυρίως κατά την παραγωγή και τη μεταφορά λόγω ελλείψεων στις υποδομές.

Η λύση απαιτεί συνδυασμένη δράση: πρόληψη, επαναδιανομή και αξιοποίηση. Εκστρατείες ενημέρωσης όπως το “Love Food, Hate Waste” στο Ηνωμένο Βασίλειο ή το “Stop Wasting Food” στη Δανία έχουν μειώσει τη σπατάλη στα νοικοκυριά έως και 25%. Παράλληλα, τα απορρίμματα μπορούν να μετατραπούν σε ενέργεια, βιοκαύσιμα ή λιπάσματα μέσω βιοδιυλιστηρίων, ενώ οι νέες τεχνολογίες –όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το blockchain– βοηθούν στη βελτίωση της παρακολούθησης και της πρόληψης των απωλειών.

Σε διεθνές επίπεδο, ο Στόχος για το 2030 του ΟΗΕ προβλέπει μείωση της σπατάλης τροφίμων κατά 50% . Πόλεις όπως το Σαν Φρανσίσκο, η Ταϊβάν και η Νότια Κορέα εφαρμόζουν υποχρεωτική κομποστοποίηση και συστήματα ανακύκλωσης οργανικών αποβλήτων, αποδεικνύοντας ότι η πρόοδος είναι εφικτή όταν συνδυάζεται με πολιτική βούληση και κοινωνική συμμετοχή.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη δύναμη παραμένει στα χέρια μας. Οι καθημερινές μας επιλογές –ο προγραμματισμός αγορών, η σωστή αποθήκευση και η αξιοποίηση των περισσευμάτων– μπορούν να μειώσουν τη σπατάλη έως και 20%. Η μείωση της σπατάλης δεν είναι μόνο ζήτημα περιβαλλοντικής συνείδησης· είναι πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης και σεβασμού προς τους ανθρώπους και τον πλανήτη.

Ας θυμηθούμε λοιπόν, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού, ότι κάθε τρόφιμο που σώζεται σημαίνει λιγότερη πίεση στη γη, καθαρότερο αέρα και περισσότερη τροφή για όλους.
Γιατί, τελικά, η αλλαγή ξεκινάει από μας και κάθε γεύμα μετράει!