Μαρία Καρίκη: Ένταση στο σπίτι...

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Μαρία Καρίκη Ψυχολόγος, Msc

Το σπίτι μας είναι κάτι περισσότερο από απλά ένας χώρος. Είναι το μέρος όπου συναντώνται και συνδέονται οι άνθρωποι ψυχικά, συναισθηματικά, πνευματικά. Είναι το μέρος, όπου “ξεδιπλώνουμε” τον εαυτό μας και μπορούμε να είμαστε χωρίς ρόλους. Πιο ελεύθεροι, πιο αυθεντικοί, πιο αυθόρμητοι.

Μας βοηθάει, λοιπόν, το σπίτι μας και να αποσυμπιεστούμε από την γύρω πραγματικότητα, αλλά και να κάνουμε πράγματα που αγαπάμε για να νιώσουμε καλύτερα. Ωστόσο, το κάθε μέλος της οικογένειας δε βιώνει την παρουσία στο σπίτι, τη συγκατοίκηση με τον ίδιο τρόπο.

Ανάλογα με την ηλικία, την ιδιότητα, τις υποχρεώσεις, την ψυχολογική κατάσταση, την κούραση, ο καθένας μέσα στο σπίτι αντιδρά με διαφορετικό τρόπο. Το ιδανικό θα ήταν να βρεθεί μια “φόρμουλα” όπου όλοι μέσα στο σπίτι θα σέβονται όλους, όσο το δυνατό. Γνωρίζουμε, όμως, ότι η καθημερινότητα φέρνει συνεχώς προκλήσεις στην κάθε οικογένεια, τις οποίες καλείται να διαχειριστεί. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι να μην υπάρχουν καθόλου διαφωνίες και αντιπαραθέσεις, αλλά να εκπαιδευτούμε όλοι στον τρόπο με τις οποίες μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε και να τις διευθετήσουμε. Ποιο είναι το ύφος μας όταν μιλάμε;

Ποιες λέξεις χρησιμοποιούμε; Ειρωνευόμαστε παράλληλα; Πετάμε “μπηχτές” και υπονοούμενα; Φωνάζουμε; Ουρλιάζουμε; Διατάζουμε; Απειλούμε; Εκβιάζουμε; Έχουμε υπομονή; Ακούμε πραγματικά ο ένας τον άλλο ή απλά κάνουμε δύο μονολόγους στον ίδιο χρόνο; Επιθυμούμε να επιβληθούμε περισσότερο παρά να εξηγήσουμε το “γιατί” λέμε αυτό που λέμε; Είμαστε ήδη προκατειλημμένοι ο ένας απέναντι στον άλλο πριν καν ξεκινήσουμε να μιλάμε; Είμαστε συνεχώς επικριτικοί; Όλες αυτές οι μεταβλητές θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στους δεσμούς της οικογένειας μέσα στο σπίτι. Ακόμα, και με το παράδειγμα ή το αντιπαράδειγμά μας, εμείς οι ενήλικες μπορούμε να επηρεάσουμε τα παιδιά μας.

Δεν είναι μόνο οι λέξεις ή οι κανόνες. Είναι και το πώς εμείς συμπεριφερόμαστε είτε μεταξύ μας ως ενήλικες είτε απέναντί τους. Τήρουμε εμείς οι ίδιοι αυτά που ζητάμε από τα παιδιά; Τα παιδιά είναι πολύ καλοί παρατηρητές και απορροφούν όλα τα ερεθίσματα που διαδραματίζονται στο σπίτι: τη χαρά, την αγάπη, τον πόνο, τη λύπη, τον τσακωμό, την υποτίμηση, την ειρωνία, την ένταση. Δεν είναι παθητικοί δέκτες. Είτε συμμετέχουν είτε όχι σε ένα γεγονός που εκτυλίσσεται μέσα στο σπίτι, παίρνουν τα ανάλογα “μηνύματα”. Αποκωδικοποιούν, μιμούνται, αντιγράφουν, απορρίπτουν, υιοθετούν καθημερινά ό,τι συβαίνει μέσα στο σπίτι.

Πολλές φορές, μάλιστα, αντιλαμβάνονται και καταλαβαίνουν πολλά περισσότερα από ότι νομίζουμε εμείς οι “μεγάλοι”. Τίποτα δε μένει απαρατήρητο... Η κάθε οικογένεια μέσα στο σπίτι λειτουργεί σαν ένα “κλειστό κύκλωμα”. Το καθετί που γίνεται, διαχέεται σε κάθε μέλος και βιώνεται με το δικό του μοναδικό τρόπο.

Η ένταση και οι φωνές, όταν είναι ένα συχνό φαινόμενο, αποτελούν μέρος της επικοινωνίας της οικογένειας. Το κανάλι μέσα από το οποίο θίγονται και “συζητιούνται” πολλά ζητήματα! Οφείλουμε, όμως, να θυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι η ένταση θα φέρει παραπάνω ένταση, η φωνή θα φέρει αντίδραση και η βία (σε οποιαδήποτε μορφή της) θα φέρει περαιτέρω βία.

Οπότε καταλαβαίνουμε ότι αν η ένταση είναι το κυρίαρχο επικοινωνιακό μοντέλο της οικογένειας, τα προβλήματα αντί να λύνονται, διαιωνίζονται ή και χειροτερεύουν. Δεν γίνεται να παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι τη μεγαλύτερη ευθύνη της διαχείρισης στο σπίτι τη φέρουν οι ενήλικες: οι πιο ώριμοι, οι πιο έμπειροι, οι πιο “ολοκληρωμένες” προσωπικότητες.

Δε μπορούμε να σταθούμε απένατι στο παιδί και στον έφηβο ως ίσο προς ίσο. Δε μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο και θα ήταν και άδικο απέναντι στα παιδιά. Έχουμε την ευθύνη να βρούμε εμείς τον κατάλληλο τρόπο για το κάθε παιδί και όχι αυτό που βολεύει και ταιριάζει περισσότερο σε εμάς. Έχουμε εμείς την ευθύνη να “διδάξουμε” τρόπους συμπεριφοράς και διαχείρισης με το παράδειγμά μας.

Φυσικά θα κάνουμε και λάθη. Φυσικά και μπορεί να παρασυρθούμε προς μια εσφαλμένη διαχείριση. Άνθρωποι είναι και οι γονείς, με τόσα που έχουν αναλάβει. Ωστόσο, υπάρχει πάντα και η συγγνώμη, η εκ νέου συζήτηση, η ενσυναίσθηση, οι προτάσεις, οι εναλλακτικές, οι συμφωνίες και οι διαπραγματεύσεις. Για να αποφύγουμε τις εντάσεις στο σπίτι (και όχι μόνο) δεν χρειάζεται να είμαστε απόλυτοι, άκαμπτοι, ανυποχώρητοι και αδιάλλακτοι.

Κάθε κόντρα είναι μια μικρή “μάχη”, όπου δεν χρειάζεται συνέχεια να “νικάει” μόνο ο ένας. Στα μη σοβαρά μπορούμε να ελιχθούμε, ενώ στα σοβαρά ζητήματα μπορούμε να επιμείνουμε λίγο παραπάνω και να διεκδικήσουμε τουλάχιστον “μια μέση λύση” αποδεκτή από το σύνολο. Καμία ηρεμία και κανένας κανόνας δεν κατοχυρώνεται και δεν κατακτιέται με την ένταση και τις φωνές!

Παρά την καλή πρόθεση και αγάπη του γονέα προς το παιδί του, ας υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας συνεχώς δύο πράγματα: α) όλα μέσα στο σπίτι μπορεί να λειτουργήσουν ως καλή ή ως κακή επιρροή στα παιδιά μας, ανάλογα με τη στάση μας, τα λόγια μας και τη συμπεριφορά μας, β) οι φωνές, ως επί των πλείστων, δεν λύνουν αλλά εντείνουν τα προβλήματα.... Ας έχουμε το νου μας, λοιπόν, να βρίσκουμε εναλλακτικές και πιο αποτελεσματικές οδούς...