Μαρία Καρίκη: Με πόσες αμφιβολίες γεμίζεις τον εαυτό σου;

Μαρία Καρίκη

Γράφει η
Μαρία Καρίκη
Ψυχολόγος, Msc

Μπροστά στις προκλήσεις και τις αβεβαιότητες της ζωής είναι αναμενόμενο να υπάρχουν και οι μέρες που θα νιώσουμε αποπροσανατολισμένοι, χαμένοι, ανασφαλείς ή και αβοήθητοι.

Οι συναισθηματικές μας διακυμάνσεις ανάλογα με τα ερεθίσματα, τα βιώματα και τα γεγονότα γύρω μας επηρεάζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ερμηνεύουμε το καθετί.

Η εναλλαγή, λοιπόν, τόσο των σκέψεων όσο και των συναισθημάτων είναι μια απολύτως φυσιολογική διαδικασία. Το ερώτημα είναι πόσο καταφέρνει να μας αγχώσει ή και να μας φοβίσει όλο αυτό.

Κυνηγάμε την «σταθερότητα», την «βεβαιότητα» και εκνευριζόμαστε, ίσως, που δεν τις κατακτάμε. Πρόκειται, όμως, για μία ψευδαίσθηση. Τόσο ο εαυτός μας όσο και η ίδια η ζωή είναι δυναμικά πολυπαραγοντικά φαινόμενα.

Αντί να αναζητάμε το «σταθερό», χρειάζεται να αποδεχτούμε και να οικειοποιηθούμε το ρευστό, το συνεχώς μεταβαλλόμενο. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, ούτε υπάρχουν εγγυήσεις ακόμα και γι’ αυτά που θεωρούμε αυτονόητα.

Όσο δεν το αντιλαμβανόμαστε αυτό και παλεύουμε να εδραιώσουμε κάτι στέρεο, πλημμυρίζουμε με άγχος. Πιέζουμε μόνοι μας τον εαυτό μας να κρατήσει πάσει θυσία τα κεκτημένα... Πόσο είναι, όμως, αυτό εφικτό σε βάθος χρόνου;

Άθελά μας, έτσι, οι αμφιβολίες απλώνονται μέσα μας και η αγωνία διογκώνεται. Λόγω της πίεσης και της παρατεταμένης αγωνίας αμφιβάλλουμε για τις ικανότητές μας, την αξία μας, τις δυνατότητές μας, τις επιλογές και τις αποφάσεις μας.

Ενεργοποιούμε μία μόνιμη κριτική απέναντι στον εαυτό μας: δεν είσαι αρκετός, δεν το κάνεις σωστά, είσαι αποτυχημένος, είσαι άχρηστος, δεν τα καταφέρνεις...

Σκληρά λόγια, βαριές και οι συνέπειες... Σαμποτάρουμε και αποδυναμώνουμε τον εαυτό μας, χωρίς καν να το πάρουμε είδηση.

Και κάπως, έτσι, αφήνουμε «χώρο» να εκκολαφθούν οι ενοχές, η αυτοαμφισβήτηση, η μελαγχολία, η θλίψη, το κενό και το συνεχές «αυτομαστίγωμα». Πόση αισιοδοξία και πόση αυτοπεποίθηση μπορεί να απομείνει μέσα σε ένα τέτοιο καθεστώς;

Είναι πολύ σημαντικό τόσο για την ψυχολογία μας όσο και για το παρόν και το μέλλον μας να αναγνωρίσουμε πόσο επιτρέπουμε στις αμφιβολίες να διαβρώνουν τα όνειρά μας, τους στόχους μας, τα «θέλω» μας και τις αποφάσεις μας.

Ανάμεσα σε σκέψεις αμφιβολίας (για τα πάντα και τους πάντες) δεν μπορούμε να διατηρήσουμε την διαύγειά μας, το σκοπό στον οποίο επιθυμούμε να επικεντρωθούμε, τον ζήλο για μια επίτευξη ή κατάκτηση, τον ενθουσιασμό, την αποφασιστικότητα, την πίστη στον εαυτό μας. Όλα τίθενται υπό κριτική και αβεβαιότητα, με κυριάρχες τις αρνητικές-καταστροφικές σκέψεις.

Οι συνεχείς αμφιβολίες επηρεάζουν αρκετά την αντίληψη του εαυτού μας ως ταυτότητα, ως προσωπικότητα, αλλά και ως δυνατότητα. Διστάζουμε, αναβάλλουμε, ακυρώνουμε, παραιτούμαστε, αντιστεκόμαστε, δεν τολμάμε, δεν ρισκάρουμε, γιατί οι αμφιβολίες μας έχουν πείσει ότι δεν έχει και πολύ «νόημα» ή σημασία αυτό που θέλουμε να κάνουμε ή αυτό που σχεδιάζουμε στο μυαλό μας.

Μάλλον δεν αξίζει...μάλλον δεν θα πετύχει...μάλλον δεν θα τα καταφέρουμε...καλύτερα να μην το επιχειρήσουμε...καλύτερα να μείνουμε εδώ που είμαστε με αυτά που έχουμε...!

Συνειδητοποιεί κανείς, λοιπόν, πόσο περιοριστικές και καταστροφικές μπορεί να γίνουν οι αμφιβολίες για τη ζωή του ανθρώπου.

Πόσο μπορούν να τον παρασύρουν προς μια πολύ διαφορετική κατεύθυνση από ότι πραγματικά θα ήθελε να πάει, νιώθοντας μπερδεμένος, απογοητευμένος, ανεπαρκής και μόνος. Ξανά και ξανά, οι ίδιες ή παρόμοιες αμφιβολίες τον οδηγούν σε αδιέξοδα και φαύλους κύκλους, μη μπορώντας να βρει διαφυγή.

Οι αγχώδεις σκέψεις μας, όταν επαναλαμβάνονται επίμονα και συστηματικά, καταφέρνουν να μας γεμίζουν με «σποράκια»αμφιβολίας για οτιδήποτε είναι σημαντικό για μας.

Μας τα παρουσιάζουν όλα σχεδόν «βουνό», όλα άπιαστα ή ανυπέρβλητα. Και εμείς τα πιστεύουμε. Πιστεύουμε ότι οι αγχώδεις σκέψεις μας (που τις περισσότερες φορές φέρουν την καταστροφή) έχουν δίκιο, ότι όλα όσα μας λένε, ισχύουν.

Καμία αντίσταση, καμία διερεύνηση, κανένας εσωτερικός αντίλογος. Μόνο φόβος, άγχος, σιωπή και αποδοχή. Αυτή η στάση μας αποτελεί την εδραίωση μιας ανισότιμης σχέσης ανάμεσα σε εμάς και τις συναισθηματικές μας σκέψεις, με τις τελευταίες να είναι κυρίαρχες εις βάρος μας.

Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι τόσο ο παρατηρητής του εαυτού του όσο και ο θεραπευτής του. Οφείλουμε να αφυπνιστούμε και να εξετάσουμε ξανά υπό νέο πρίσμα τις σκέψεις που μας τρομάζουν και μας βασανίζουν.

Το άτομο έχει τη δύναμη να ανατρέψει και να αποβάλει ό,τι το βαραίνει ψυχικά, συναισθηματικά, πνευματικά. Αρκεί να αντισταθεί, να αμφισβητήσει τις συναισθηματικές του σκέψεις και να μην αποδέχεται όλα όσα προκύπτουν στο μυαλό του ως αληθή.

Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση του σύγχρονου ανθρώπου. Να μάθει ξανά πώς να είναι το «αφεντικό» των σκέψεων και των συναισθημάτων του κι όχι έρμαιό τους...