Γιάννης Παρασκευάς: Το πολίτευμα των Ροδίων στα χρόνια της ακμής της πόλης

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Γιάννης Παρασκευάς

Πολλά είναι αυτά που κάνουν κάτι ξεχωριστό, κάτι ιδιαίτερο, την πολη μας, το νησί μας, πολλοί είναι αυτοί που πάτησαν τα χώματα του νησιού μας, ανα τους ΑΙΩΝΕΣ και πολλοί ηταν αυτοί που ήθελαν να την κουρσέψουνε.

Ιστορική διαδρομή ξεχωριστή, ακόμα και στα χρόνια της όποιας παρακμής της, η πόλη μας ηταν ονομαστή και σεβαστή, από φίλους και αντιπάλους.

Ανάμεσα σε όλα αυτά που την κάνουν να ξεχωρίζει, σχετικά άγνωστο στους πολλούς, είναι κάτι όμως που της δίνει ιδιαίτερη αξία, είναι το γεγονός, ότι σε καμιά περίοδο της πολυαιωνόβιας διαδρομής της, δεν έζησε εμφυλιοπολεμικές διενέξεις, σε καμιά περίοδο Ρόδιοι δεν στράφηκαν εναντίον Ροδίων.

Στα χρόνια της μεγάλης ακμής, στα χρόνια της ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ και λίγο πιο πριν, από τα χρόνια της συνένωσης των τριών ιστορικών πόλεων και την ίδρυση της πόλης Ρόδου, εκτός των άλλων που την έκαναν ζηλευτή, ηταν το πολίτευμά της και ο τρόπος διοίκησης.

Πρώτος βασιλιάς του νησιού, μνημονεύεται από τον Όμηρο, ο Ηρακλειδης Τληπτόλεμος, αυτός που πήρε μέρος στον πόλεμο της ΤΡΟΙΑΣ και ηταν ο πρώτος βασιλιάς που εκει συνάντησε τον θάνατο.

Βασιλιάς της ΙΑΛΥΣΟΥ αναφέρεται από τους ιστορικούς ο ΔΑΜΑΓΗΤΟΣ γαμπρός του Μεσσήνιου Αριστομένη το 688π.χ και γενάρχης του οίκου των ΔΙΑΓΟΡΙΔΩΝ, οι οποίοι για χρόνια χρημάτισαν άρχοντες της πόλης.

Κάποιοι μνημονεύουν τον ΚΛΕΟΒΟΥΛΟ τον Λίνδιον, ως βασιλιά της Λινδου, ο ίδιος το αρνείται σε μία επιστολή του προς τον Σόλωνα, αναφέρει «Κλεοβουλος Σόλωνι».
Πολλοί μεν τινές εισίν εταίροι και οίκος παντί. Φαμί δ’ εγών ποντιωτάταν εσείσθαι Σόλωνι ταν Λίνδον δημοκρατεσομέναν.

Ο Αίλιος Αριστείδης γράφει ότι, από τα γένη των ΕΡΑΤΙΔΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΛΗΠΙΑΔΩΝ υπήρξαν αρχηγέτες και βασιλιάδες στη Ρόδο.

Βέβαιες ενδείξεις για το πότε έληξε οριστικά το πολίτευμα της βασιλείας δεν υπάρχουν, βέβαιο είναι ότι βασιλιάς δεν υπήρξε μετά το 650π.Χ. , 30ή Ολυμπιάδα και τη βασιλεία διαδέχθη μια μέτρια Αριστοκρατία.

Πολύ νωρίς, λίγα χρόνια μετά την ίδρυση της πόλης, η Ρόδος βρέθηκε μέσα στη δίνη της αντιπαλότητας Αθηναίων και Σπαρτιατών, η οποία είχε ως τέλος της, τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Κύριο μέλημα των Ροδίων, η ανεξαρτησία τους και η ελευθερία του εμπορίου. Γι’ αυτούς τους λόγους συμμαχούσαν με τον ισχυρό κάθε περιόδου και μετέβαλλαν το πολίτευμά τους.

-Περίοδος 412-396π.Χ. το πολίτευμα είναι Αριστοκρατικό, ηγεμονεύουν οι Λακεδαιμονίζοντες.

-Περίοδος 396-390π.Χ. το πολίτευμα γίνεται Δημοκρατικό, επικρατούν οι Αθηναίζοντες Ρόδιοι. Οι Σπαρτιάτες είχαν ηττηθεί από τους Αθηναίους.

-Περίοδος 390-377π.Χ. επικρατεί και πάλι η Αριστοκρατία.

-Περίοδος 377-355π.χ , η Αθηνα γίνεται ξανά μεγάλη ναυτική δύναμη και οι Ρόδιοι επαναφέρουν το Δημοκρατικό πολίτευμα.

Για λίγο συμμάχησαν με την Κω, τη Χίο, το Βυζάντιο, νίκησαν τους Αθηναίους και απενεξαρτοποιήθηκαν, μέχρι την άλωση του νησιού από τον Μαύσωλο της Καρίας 354-343π.Χ.

Συμμαχούν με τον Μ. Αλέξανδρο το 332π.Χ. δέχονται Μακεδονική φρουρά και εγκαθιστούν Αριστοκρατικό πολίτευμα. Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, διώχνουν τη φρουρά και το πολίτευμα γίνεται Δημοκρατικό.

Οι περιπέτειες των κατοίκων από τις πολλαπλές αλλαγές πολιτευμάτων, τους δίδαξαν τα θετικά και τα αρνητικά των διαφόρων πολιτευμάτων και οδηγήθηκαν, στη συγκρότηση του δικού τους ξεχωριστού πολιτεύματος, που δεν ηταν έργο κάποιου σοφού, αλλά το απόσταγμα των εμπειριών τους.

ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΩΝ ΡΟΔΙΩΝ και οι θεσμοί.

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΡΟΔΙΩΝ
Όλοι οι πολίτες είχαν την υποχρέωση και το δικαίωμα να είναι μέλη της Βουλης. Δεν υπήρχε ο αποκλεισμός κανενός και κατά πάσαν πιθανότητα, η επιλογή γινόταν με κλήρωση και όχι με εκλογές.

Ποιος ηταν ο αριθμός των βουλευτών και ο χρόνος της θητείας δεν είναι απολύτως γνωστό. Μάλλον ηταν ενιαύσιος ο χρόνος και απολάμβαναν μισθού για την καθημερινή συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις της Βουλης.

Η Βουλή συζητούσε όλα τα θέματα μικρά και μεγάλα και προετοίμαζε τις εισηγήσεις της στην Εκκλησία του Δήμου.
Μόνο για πολύ μικρές υποθέσεις είχε εκτελεστική αρμοδιότητα.
Ναύαρχοι, στρατηγοί, πρέσβεις λογοδοτούσανε στη Βουλή από την οποία και εξελέγοντο.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
Ανώτατο όργανο Διοίκησης του δήμου με Νομοθετικές και Εκτελεστικές Εξουσίες.
Έργο της Εκκλησίας τoυ Δήμου, η έγκριση ή η απόρριψη των προτάσεων της Βουλής που γινόταν ή δια ανατάσεως της χειρός ή με ψηφοφορία.

Σε κοινή συνεδρίαση Βουλής και Εκκλησίας στο θέατρο, εδικάζοντο οι σοβαρές υποθέσεις, όπως τα θέματα, πολέμου ή ειρήνης, σύνταξης Νόμου, σύναψη Συνθήκης, αποστολή Πρεσβειών, απόδοση τιμών σε πολίτες και ανάδειξη αρχόντων.

ΠΡΥΤΑΝΕΙΣ
Εξελέγοντο από την Εκκλησία του Δήμου, μεταξύ των πολιτών που πολλαπλώς είχαν τιμηθεί για την προσφορά τους στην πόλη και είχαν με επιτυχία υπηρετήσει άλλες Αρχές.

Οι Πρυτάνεις προήδρευαν της Εκκλησίας του Δήμου και έδρα τους ηταν το Πρυτανείο, στο οποίο εφυλάσσοντο όλα τα δημόσια έγγραφα, συνθήκες, ψηφίσματα, επιστολές και εκθέσεις των Ναύαρχων, αυτοί δεχόντουσαν τους ξένους πρέσβεις και για όλα ενημέρωναν τη Βουλή και την Εκκλησία του Δήμου.

Αγόρευαν στις κοινές συνεδριάσεις των δύο σωμάτων και κατέθεταν τις προτάσεις τους προς έγκριση και επικύρωναν τις αποφάσεις της Βουλής. Εν καιρώ πολέμου είχαν την ευθύνη της προπαρασκευής των πολεμικών επιχειρήσεων.

Ο ανώτατος Άρχοντας στη Ρόδο ονομάζεται Πρύτανης, στη Λίνδο Επιστάτης και στην Κάμειρο Δαμιουργός.

ΓΡΑΜΜATEAΣ
Κάθε Αρχή είχε και έναν γραμματέα, με σπουδαιότερους αυτούς της Βουλης και της Εκκλησίας του Δήμου.

ΝΑΥΑΡΧΟΙ
Η ανάγκη προστασίας του εμπορίου από τους πειρατές και αυτών που επιβουλεύοντο την ελευθερία του νησιού, οδήγησε τους Ρόδιους στη δημιουργία ισχυρού στόλου.

Για την ανάγκη διοίκησης του στόλου, η Εκκλησία του Δήμου επέλεγε τον Ναύαρχο από τους πιο ικανούς στα ναυτικά, σε γνώσεις και εμπειρίες εμπορικές και τον πιο διακεκριμένο για την πολιτική του σύνεση και ευφυΐα.

Συν τω χρόνω το αξίωμα απέκτησε δύναμη, μέχρι το σημείο που εν καιρώ πολέμου μπορούσαν να συνάψουν συνθήκες με τον εχθρό ή να συνεχίσουν ένα πόλεμο.
Κατά περιόδους εξελέγοντο πλείονες του ενός Ναύαρχοι, για την εξυπηρέτηση των εκτός του νησιού κτήσεων.

ΕΠΩΝΥΜΟΙ ΑΡΧΟΝΤΕΣ
Η Ρόδος, η αγαπημένη ιερή πόλη του Θεού Ηλιου, τιμώντας τον θεό ως αρχηγό του γένους των, εξέλεγαν τον Επώνυμον Άρχοντα, με έναν χρόνο θητεία και υπηρετούσε τον Ναό του προστάτη Θεού. Μάλιστα, κατέγραφαν σε στήλη τα ονόματα των επώνυμων αρχόντων για τη μέτρηση του χρόνου.

Δευτερεύον αξίωμα ηταν αυτό των ιεροθυτών που είχαν την ευθύνη τέλεσης των θυσιών εξ ονόματος της πόλης, στην κοινή εστία, όπως ονομαζόταν το Πρυτανείο.

Στο Πρυτανείο εσιτίζοντο, οι έχοντες ανάγκη, οι ευεργέτες της πατρίδας, ντόπιοι και ξένοι και οι πρέσβεις άλλων χωρών.

Λίγες είναι οι φορές κακής επιλογής αρχόντων. Μια τέτοια επιλογή είναι του Αγησίλοχου που ηταν πρύτανης στην καταστροφή της πόλης από τον Κάσσιο.