Ιάκωβος Κολαϊνής: «Βρε πώς αλλάζουν οι καιροί» – Οικολογική ισορροπία σε αναζήτηση

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o Ιάκωβος Κολαϊνής Οικονομολόγος

Εδώ και μερικές δεκαετίες, όταν ακόμα ήμουν παιδί, θυμάμαι ότι η κτηνοτροφία και η γεωργία συμβάδιζαν αρμονικά.

Στην περιοχή όπου υπήρχαν σπαρτά, η οποία αποκαλούνταν μετόχι, οι κτηνοτρόφοι, οι περισσότεροι από τους οποίους, αν όχι όλοι, ασκούσαν παράλληλα και γεωργική δραστηριότητα, ήταν υποχρεωμένοι να μεταφέρουν τα ποίμνια τους σε περιοχές μακριά από το μετόχι, έτσι ώστε να μην καταστρέφονται οι σπορές των σιτηρών, τόσο απαραίτητα για την επιβίωση των κατοίκων των χωριών και της πόλης της Ρόδου, εκείνη την όχι και τόσο μακρινή εποχή.

Σε ό,τι αφορά τα ελάφια, αυτά ήταν περιορισμένα στους ορεινούς και δασώδεις όγκους της Ρόδου. Στον περιορισμό αυτό συνέβαλε τα μέγιστα η συνεχής παρουσία των κτηνοτρόφων και των γεωργών στην ύπαιθρο, αλλά και το παράνομο κυνήγι αυτών. Έτσι, οι ζημιές στη γεωργία από τη βοσκή των ζώων ήταν ανύπαρκτες ή πολύ περιορισμένες. Οι κτηνοτρόφοι είχαν κι αυτοί ν’ αντιμετωπίσουν τους δικούς τους εχθρούς.

Ο βασικότερος εχθρός του κτηνοτρόφου ήταν και παραμένει στον τόπο μας η αλεπού και σπανιότερα τα λεγόμενα αγριόσκυλα, που αποδεκατίζουν τα μικρά αρνιά και κατσίκια προκαλώντας έτσι, σοβαρές απώλειες σε εισόδημα και ζωικό κεφάλαιο στους κτηνοτρόφους.

Θυμάμαι επίσης, όταν κάποιος κυνηγός κατάφερνε να σκοτώσει κάποια αλεπού την έσερνε μέχρι το χωριό προκειμένου οι κτηνοτρόφοι να τον ανταμείψουν με τυριά κι άλλα κτηνοτροφικά προϊόντα. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε προστασία της αλεπούς, όπως υπάρχει σήμερα. Τότε προτεραιότητα είχε η επιβίωση του κτηνοτρόφου και η προστασία του παραγωγικού ζωικού κεφαλαίου.

Τη σημερινή εποχή, την εποχή του τουρισμού και της εισαγωγής ακόμα και των πιο βασικών τροφίμων από τη λοιπή Ελλάδα και το εξωτερικό, η καλλιέργεια τω σιτηρών και η δενδροκαλλιέργεια έχει εγκαταλειφθεί ή τείνει να εγκαταλειφθεί κάτω από τη συνεχή απειλή της ελεύθερης βοσκής, τόσο των κατσικιών όσο και των χιλιάδων ελαφιών, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια μετά την ραγδαία εξάπλωση και πολλαπλασιασμό αυτών.

Είναι καθημερινό πλέον φαινόμενο στα χωριά και λιγότερο στην πόλη της Ρόδου, η βόσκιση αυτών των ζώων ακόμα μέσα στις αυλές και τις παραγωγικές δενδροκαλλιέργειες, όπως συμβαίνει στην περίφημη κοιλάδα του Αίθωνα αλλά και σε καλλιεργήσιμες περιοχές της Νότιας και της Κεντρικής Ρόδου.

Από την άλλη πλευρά, και οι κτηνοτρόφοι βλέπουν τους κόπους τους να χάνονται μέσα σε μια νύχτα από την επέλαση των αλεπούδων και των αδέσποτων αιμοβόρων σκυλιών, τα οποία, ως γνωστόν, ευθύνονται ακόμα και για την απώλεια ανθρώπινων ζωών.

Πρόσφατα, κάποιος κτηνοτρόφος, γεμάτος στεναχώρια, μου είπε ότι μέσα σε μία νύχτα έχασε τρία από τα πέντε νεογέννητα αρνάκια του κοπαδιού του. Τα έπνιξε κάποια από τις πολλές αλεπούδες που έχει γεμίσει η περιοχή τα τελευταία χρόνια, αφού, όπως λέγεται, πριν μερικά χρόνια είχε αφεθεί στην περιοχή ικανός αριθμός αλεπούδων, φερμένων από άλλες περιοχές με σκοπό, τον πολλαπλασιασμό και τη διαιώνιση του είδους.

Το πρόβλημα της προστασίας των καλλιεργειών από την ανεξέλεγκτη βοσκή των κατσικιών αλλά και των ελαφιών είναι υπαρκτό σε όλο το νησί της Ρόδου και σίγουρα μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού θα οξυνθεί, με αποτέλεσμα, οι αγρότες να υφίστανται ανυπολόγιστες ζημιές, γεγονός που θα τους ωθήσει στην εγκατάλειψη των καλλιεργειών τους με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αγροτική παραγωγή στη Ρόδο, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και να αποκλείσει.

Η λύση στα παραπάνω προβλήματα, κατά την άποψή μου, βρίσκεται μεταξύ άλλων στην υλοποίηση των παρακάτω:

α) στην επαναφορά της Αγροφυλακής. Η αγροτική παραγωγή και γενικότερα οι δραστηριότητες στην ύπαιθρο είναι εντελώς απροστάτευτες και εκτεθειμένες σε κάθε κίνδυνο. Ίσως είναι η μοναδική δραστηριότητα και περιουσία που είναι εντελώς απροστάτευτη,αφημένη στο έλεος του θεού.

β) στη δεντροφύτευση, με χαρουπιές μεγάλων εκτάσεων σε πολλά και διάφορα μέρη των αναδασωτέων περιοχών. Μ’ αυτόν τον τρόπο και το δάσος θα προστατεύεται και τα χαρούπια θα είναι άριστη τροφή για όλα τα είδη των φυτοφάγων ζώων και ιδιαίτερα των κατσικιών και των ελαφιών.

Ακόμα, η καλλιέργεια της χαρουπιάς είναι δυνατόν να αποτελέσει οργανωμένη παραγωγική δραστηριότητα εκ μέρους των αγροτών των πληγεισών περιοχών, όπως γίνεται στην Κύπρο, η οποία έχει ανάλογες κλιματολογικές συνθήκες με της Ρόδου.

Μάλιστα, το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει προθυμοποιηθεί να χρηματοδοτήσει την αναδάσωση των καμένων περιοχών θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία προς αυτή την κατεύθυνση, δεδομένου ότι, η Κύπρος διαθέτει πολλά φυτώρια χαρουπιάς και επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων με βάση τα επεξεργασμένα χαρούπια, οπότε θα είναι ευχερής η προμήθεια και η μεταφορά των απαραίτητων φυτών χαρουπιάς.

γ) στον περιορισμό της χωρικής εξάπλωσης αλλά και του πληθυσμού των αλεπούδων . Είναι ευνόητο ότι θα πρέπει να προστατευθεί ο κόπος και ο μόχθος των κτηνοτρόφων. Η απάντηση στο δίλημμα -αλεπού ή κατσίκι- δεν μπορεί να είναι παρά κατσίκι και αρνί .

Η επιλογή και η προτίμηση στο κατσίκι και το αρνί στηρίζεται στην λογική της εξυπηρέτησης των ανθρώπινων αναγκών. Η αλεπού, απ’ ό,τι γνωρίζω, δεν έχει φυσικούς εχθρούς στον τόπο μας, οπότε, κατά την άποψή μου , θα πρέπει η Πολιτεία και οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην προστασία της άγριας πανίδας να λάβουν όλα τα αναγκαία και νόμιμα μέτρα για την εξάλειψη του προβλήματος και την αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ του πληθυσμού των αλεπούδων και των αιγοπροβάτων.

Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει οι κτηνοτρόφοι, όπως άλλωστε και οι αγρότες, να αποζημιώνονται από την Πολιτεία και τις φιλοζωικές εταιρείες και οργανώσεις για τις ζημιές που προκαλούν στις καλλιέργειες και στα κοπάδια, τα ελάφια και οι αλεπούδες αντίστοιχα.

Η ζωοφιλία, ιδίως της άγριας πανίδας είναι απαραίτητη και πρέπει ν’ ασκείται με γνώμονα την αρμονική συνύπαρξη όλων των ειδών. Όταν όμως ανατρέπεται η ισορροπία, τότε η λήψη μέτρων καθίσταται αναγκαία. Είναι καιρός η γεωργία και η κτηνοτροφία να προστατευτούν από τους κάθε λογής εχθρούς τους, αλλά και να συμβαδίσουν μεταξύ τους αρμονικά, όπως τον παλιό καλό καιρό.