Δρ. Ιωάννης Ηλ. Βολανάκης| Χρόνος Β: Ημερολόγια-χρονολογικά συστήματα

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o Δρ. Ιωάννης Ηλ. Βολανάκης

Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων

Από πολύ νωρίς οι διάφοροι λαοί και πολιτισμοί χρησιμοποίησαν ποικίλα ημερολόγια και χρονολογικά συστήματα, προκειμένου να οργανώσουν τον χρόνο, μέσα στον οποίον ζούσαν, αγωνίζονταν και δημιουργούσαν.

Ενδεικτικά αναφέρονται τα επόμενα:

1) Εβραϊκό Ημερολόγιο Οι Εβραίοι, στηριζόμενοι στις γενεαλογίες της Παλαιά Διαθήκης, υπολόγισαν, ότι η υπό του Θεού δημιουργία του κόσμου έλαβε χώραν κατά το έτος 5508 π. Χ.

Σημειωτέον, ότι κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (325-1453 μ. Χ.), οι Δημόσιες Υπηρεσίες και η Χριστιανική Εκκλησία χρησιμοποιούσαν τη χρονολογία από κτίσεως κόσμου, σύστημα απλό, σαφές και ευκόλως κατανοητό.

Η Εκκλησία μέχρι και τον 18ον αιώνα χρησιμοποιούσε σε επίσημα έγγραφα και σε κτητορικές επιγραφές ναών και Μονών το χρονολογικό σύστημα από κτίσεως κόσμου και εν μέρει συνεχίζεται να χρησιμοποιείται σε επίσημα εκκλησιαστικά έγγραφα και αργότερα.

Συγχρόνως με τη χρονολογία από κτίσεως κόσμου εγράφετο και η Ινδικτιών ή η Επινέμησις, περίοδος δεκαπέντε (15) ετών, που αρχικά αποτελούσε μία ορισμένη χρονική περίοδο, σχετική με την κρατική φορολογία και γενικά με οικονομικής φύσεως δοσοληψίες. Ανά δεκαπέντε (15) έτη ελάμβανε χώραν η εκκαθάριση και ανανέωση των φορολογικών βιβλίων του κράτους.

2) Αρχαίο Ελληνικό Ημερολόγιο -Ολυμπιάδες Οι Ολυμπιακοί αγώνες, σύμφωνα με τις αρχαιότερες καταγραφές, άρχισαν να τελούνται από το έτος 776 π.Χ. – πιθανότερο θεωρείται ότι ετελούντο από παλαιότερα, αλλά δεν διετηρήθησαν επίσημες καταγραφές της τελέσεως αυτών - ανά τετραετία στην Ολυμπία της Ηλείας της Πελοποννήσου και συνεχίσθηκε η τέλεση αυτών έως το έτος 393 μ. Χ., οπότε απηγορεύθησαν από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄ (379-395 μ.Χ.), επειδή θεωρήθηκαν ότι συνδέοντο άμεσα με την αρχαία εθνική θρησκεία των Ελλήνων.

Ύστερα από ενέργειες διαφόρων διανοουμένων και υπό τον συντονισμό αυτών διά του Γάλλου αρχαιόφιλου, φιλέλληνα και φίλαθλου Πιέρ ντε Κουπερτέν (Pierre de Couberten, 1863-1937 μ.X.), αναβίωσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και άρχισαν να τελούνται και πάλι ανά τετραετία. Για πρώτη φορά ετελέσθησαν το έτος 1896 στην Αθήνα και έκτοτε συνεχίζεται η τέλεση αυτών ανά τέσσερα έτη μέχρι και σήμερα και αποτελούν γεγονός παγκόσμιας σημασίας.

Η χρονολόγηση ιστορικών περιόδων και γεγονότων σύμφωνα με τις Ολυμπιάδες απετέλεσε βασικό και αξιόπιστο χρονολογικό σύστημα που εφαρμόσθηκε επί αιώνες.

3) Ρωμαϊκό Ημερολόγιο - Ίδρυση Ρώμης Σύμφωνα με αρχαιότατη παράδοση η Ρώμη ιδρύθηκε το έτος 754 π.Χ., χρονολογία, η οποία απετέλεσε και την αρχή του Ρωμαϊκού Ημερολογίου.

Σημειωτέο, ότι σύμφωνα με νεότερες έρευνες, στηριζόμενες κυρίως σε επιγραφές, οι οποίες ανεκαλύφθησαν στους Δελφούς, μάλλον η ίδρυση της Ρώμης έλαβε χώρα το έτος 749 π. Χ., συνεπώς ως έτος της Γεννήσεως του Ιησού Χριστού θα πρέπει να θεωρηθεί το 6 ή 5 π. Χ., σύμφωνα με το σημερινό Ημερολόγιο.

Ως γνωστό, το Ρωμαϊκό Ημερολόγιο άρχιζε την 1η Μαρτίου και επερατούτο στο τέλος του Φεβρουαρίου. Τα περισσότερα σημερινά ονόματα των μηνών προέρχονται από αντίστοιχα του Ρωμαϊκού Ημερολογίου και ορισμένα από αυτά προέρχονται από αντίστοιχα τακτικά αριθμητικά.

Όπως για παράδειγμα: Σεπτέμβριος = ο έβδομος μήνας του Ρωμαϊκού έτους, με πρώτο τον Μάρτιο, Οκτώβριος = ο όγδοος μήνας κλπ. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Γάϊος Ιούλιος Καίσαρ (Gaius Julius Caesar, * 100 - + 44 π. X.), εκάλεσε στη Ρώμη τον μεγάλο Έλληνα Αστρονόμο Σωσιγένη τον Αλεξανδρέα (περίπου 120-40 π.Χ.), ο οποίος στηριζόμενος στις έρευνες και στις διαπιστώσεις του διάσημου ΄Ελληνα Αστρονόμου Ιππάρχου του Ροδίου (190-120 π.Χ.), προέβη στη μεταρρύθμιση και διόρθωση το υπάρχοντος τότε σε χρήση παλαιού Ρωμαϊκού Ημερολογίου, κατά το έτος 46 π.Χ.

Το διορθωμένο Ημερολόγιο άρχισε να ισχύει από το έτος 45 π.Χ. και ύστερα από ορισμένες τροποποιήσεις έλαβε την οριστική του μορφή το έτος 8 μ.Χ. Προς τιμή του αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα έλαβε το όνομα Ιουλιανό ΄Ημερολόγιο.

Αυτό ίσχυε έκτοτε και μέχρι το έτος 1582 μ. Χ., οπότε αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό Ημερολόγιο.

4) Χριστιανικό Ημερολόγιο Ως αρχή του Χριστιανικού Ημερολογίου θεωρείται το έτος της Γεννήσεως του Χριστού, το οποίο αντιστοιχεί προς το έτος 749 από κτίσεως Ρώμης.

Αυτό εισήχθη σχετικά καθυστερημένα, κατά τον 6ον αιώνα μ.Χ., όταν ο Μοναχός Διονύσιος ο Μικρός (Dionysius Exinqus, 470-544 μ. Χ.), επεχείρησε να προσαρμόσει διάφορα Ημερολόγια που ίσχυαν τότε, με την από Χριστού χρονολογία και μάλιστα η προσπάθειά του αυτή δεν επέτυχε πάντοτε μεγάλη ακρίβεια στους σχετικούς υπολογισμούς αυτού.

5) Μουσουλμανικό Ημερολόγιο (Εγείρα 623 μ.Χ.) Ο Προφήτης Μωάμεθ (571-632 μ.Χ), ο ιδρυτής του Ισλαμισμού, άρχισε το δημόσιο κήρυγμά του κατά το έτος 623 μ. Χ. και αυτό θεωρείται ως η αρχή του Μουσουλμανικού Ημερολογίου (έτος Εγείρας).

6) Γρηγοριανό Ημερολόγιο Παλαιό – Νέο Ημερολόγιο Ο μεγάλος Πάπας της Ρώμης Γρηγόριος ο ΙΓ΄ (* 1502 - + 1585 μ. Χ., Πάπας : 1572 - 1585), θεώρησε σκόπιμο να προβεί στη διόρθωση και αναθεώρηση του Ιουλιανού Ημερολογίου, στηριζόμενος στις νεότερες επιστημονικές παρατηρήσεις κα διαπιστώσεις της Αστρονομίας.

Έτσι κατά το έτος 1582 εισήχθη στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης το Γρηγοριανό λεγόμενο Ημερολόγιο, στο οποίο προσετέθησαν δεκατρείς ημέρες, που υπολείπονταν του Ιουλιανού Ημερολογίου.

7) Ελλάδα: Παλαιό και Νέο Ημερολόγιο Στην Ελλάδα ίσχυε το Ιουλιανό Ημερολόγιο μέχρι το έτος 1923, οπότε λίγο μετά την εκλογή του Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου ( * + 1868-1938) ως Αρχιεπισκόπου Αθηνών (1923-1938) και με την επιθυμία της διορθώσεως και εκσυγχρονίσεως του μέχρι τότε ισχύοντος στην Ελλάδα Ημερολογίου, το οποίο εφηρμόζετο και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και με την επιστημονική υποστήριξη του σπουδαίου Έλληνα Αστρονόμου Δημητρίου Αιγινήτου (1862-1934), στις 23 Απριλίου του έτος 1924 εισήχθη στην Ελλάδα το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, με την προσθήκη 13 ημερών στην ημερομηνία αυτή.

Πιθανώς, επειδή δεν έγινε προηγουμένως η κατάλληλη προεργασία και η σχετική διαφώτιση του ελληνικού λαού, ορισμένοι ΄Ελληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι δεν απεδέχθησαν το Νέο Ημερολόγιο για διαφόρους λόγους – κυρίως διότι εθεώρησαν, ότι η κίνηση αυτή απέβλεπε στην ανάμειξη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στα πράγματα της Χριστιανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας και στην επιβολή της πρώτης επί της δευτέρας - και διετήρησαν το Παλαιό Ιουλιανό Ημερολόγιο. Ένεκα τούτου και απεκλήθησαν «Παλαιοημερολογίτες».

Σήμερα υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ανέρχεται περίπου στις 150.000. Οι ίδιοι ονομάζουν τους εαυτούς των «Γνήσιους Ορθόδοξους Χριστιανούς», έχουν αποσχισθεί της επισήμου Ορθοδόξου Εκκλησίας, έχουν ιδίους ναούς, ίδιον κλήρο και Ιεραρχία. Σημειωτέον, ότι και οι Μονές του Αγίου Όρους και ορισμένα από τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία, για λόγους παραδόσεως, ακολουθούν το Παλαιό Ημερολόγιο διατηρούν όμως την κοινωνία με τις υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Κλεόβουλος ο Ρόδιος (περίπου 640-560 π. Χ.), αίνιγμα:

Το επόμενο αίνιγμα αποδίδεται στον Κλεόβουλο τον Ρόδιο, ένα εκ των επτά σοφών της αρχαίας Ελλάδος : «Εις πατήρ, παίδες δυοκαίδεκα. Των δε εκάστω παίδες δις τριάκοντα διάνδιχα είδος έχουσαι. Αι μεν λευκαί έασιν ειδείν, αι δ΄ αύτε μέλαιναι, αθάνατοι δε τ΄ εούσαι, αποφθινύθουσιν άπασαι».

Πρόκειται για τον χρόνο με τους δώδεκα (12) μήνες. Έκαστος μήνες έχει τριάντα (30) ημέρες και τριάντα (30) νύκτες. Γνωμικά σχετικά με τον χρόνο:

1)«Χρόνου φείδου», ήτοι: «Να προσέχεις, να σέβεσαι και να εκτιμάς την αξία του χρόνου και να κάνεις ορθολογική χρησιμοποίηση αυτού».

2) «Ο χρόνος είναι χρήμα», ήτοι: «Να εκμεταλλεύεσαι σωστά και πρακτικά τον χρόνο σου».

3) «Ο χρόνος δεν γυρνάει πίσω».

4) «Ότι μπορείς να κάνεις σήμερα, κάνε το, γιατί αύριο είναι αργά».

Επίσης έχει λεχθεί ότι : « Ο χρόνος, που μας φαίνεται σαν ποτάμι που κυλά, δεν είναι παρά ένα αχανές και στατικό τοπίο. Εκείνο που κινείται, δεν είναι παρά το μάτι του θεατή». (Thornton Wilder, 1897-1975).