Αριστοτέλης Ηρακλείδης: Θα πρέπει να αποσυρθεί το σχέδιο «ανάπτυξης»

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Αριστοτέλης Ηρακλείδης
του Κανέλλου Πολιτικός Μηχανικός
Δημοτικός Σύμβουλος Ρόδου 1982 - 1986

Προ ημερών ανακοινώθηκε στον τοπικό τύπο η υπ’ αριθμ. 24245/31-12-2023 Απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας – Τουρισμού κ.κ. Θεόδωρου Σκυλακάκη και Όλγας Κεφαλογιάννη που έχει σαν τίτλο «Τροποποίηση Χωροθέτησης και Περιβαλλοντικών Όρων του Τουριστικού Λιμένα Μαρίνα Ρόδου», αιφνιδιάζοντας τούς πάντες, με «συνωμoσιολογικές μεθόδους», με χαρακτηριστικά αυταρχισμού και επιβολής απόψεων του κράτους «Αδίκου», στη σιωπηρή πλειοψηφία.

Δυστυχώς, η Ρόδος λόγω των πολλών συγκριτικών πλεονεκτημάτων της, έχει υποστεί πολλές τέτοιες «επιθέσεις ανάπτυξης» από τις κατά καιρούς πολιτικές ηγεσίες.

Εμείς οι Ροδίτες δεν ξεχνάμε, πως κατά τη δικτατορία, κατεδαφίστηκαν καταπληκτικής αρχιτεκτονικής αξίας κτήρια στολίδια, όπως ο «Ανθισμένος Πύργος», νεοκλασικές κατοικίες και δημόσια κτήρια επί των οδών 28ης Οκτωβρίου και Αλεξάνδρου Διάου και εγκαταστάσεις όπως το γήπεδο του ΑΟΝ, το οικόπεδο των φρέρηδων, πνεύμονας της περιοχής, που μετατράπηκε στα ονομαζόμενα «εκατό μαγαζιά». Την τελευταία στιγμή γλίτωσε την κατεδάφιση το Ενυδρείο για την κατασκευή μεγάλου ξενοδοχείου.

Δεν ξεχνάμε τον «ακρωτηριασμό - αναμόρφωση» του Εθνικού Θεάτρου», την αλλοίωση του χαρακτήρα της πόλης εξ αιτίας του Νέου Σχεδίου πόλεως συνεργούντος και του περιβόητου Νόμου του Παττακού «Περί ελευθέρας δομήσεως» που συσσώρευσε τεράστια προβλήματα σε όλη τη χώρα.

Δεν ξεχνάμε όσο κι αν απίστευτο φαίνεται σήμερα, ότι υπήρξε πρόταση κατεδάφισης του ξενοδοχείου των Ρόδων για την κατασκευή υπεραγοράς και σύγχρονου ξενοδοχείου που τελικά δεν έγινε χάρη στην αντίσταση κάποιων Ροδιτών. Κατεδαφίστηκε όμως το μέγαρο «Γεωργαντέλλη» στην πλατεία Κύπρου για την κατασκευή του κτηρίου της Εθνικής Τράπεζας κ.λπ. (περίοδος πρωθυπουργίας Κ. Καραμανλή).

Όλα συνέβησαν με δικαιολογία την «ανάπτυξη».
Αποτέλεσμα: η εικόνα που βλέπουμε καθημερινά .Ριζική αλλοίωση της ομορφιάς και ηρεμίας των Mαρασιών, μορφολογική και δομική εξασθένiση των παραδοσιακών κτισμάτων κυρίως του Νιοχωριού, με άλυτο κυκλοφοριακό πρόβλημα, παρά τις προσπάθειες. Είναι γνωστά σε όλους μας τα διπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα παντού και κυρίως στο κέντρο, τα «μπλοκαρίσματα» τις ώρες αιχμής και όχι μόνο, στο Ροδίνι και στην παραλιακή οδό Ρόδου – Αεροδρομίου.

Εμφανίζονται κατά καιρούς ειδικοί, ή περίπου ειδικοί (πολιτικοί, μηχανικοί, επαγγελματίες του δρόμου, κ.λπ.) που έχουν τις λύσεις στο τσεπάκι τους και δίνουν παράταση στο πρόβλημα. Όμως η αλήθεια είναι μία και μόνη, τεχνική λύση δεν υπάρχει.

Ο δήμος Ρόδου είναι ο καλύτερος πελάτης των Γραφείων Αθηνών που ασχολούνται με Κυκλοφοριακές και Συγκοινωνιακές Μελέτες. Φραγκεσκάκης, Γιαννόπουλος, Ευμολπίδης, Ζέκος και άλλοι έχουν δώσει κατά καιρούς προτάσεις – «ασπιρίνες» από την εφαρμογή του σχεδίου πόλεως και μετά.

Ένας πελάτης μου, ο αείμνηστος ευπατρίδης Γιώτης Παπαθανάσης, βρήκε με μια απλή σκέψη, το αίτιο της κακοδαιμονίας του κυκλοφοριακού, συσχετίζοντάς το με τη ροή του νερού σ’ ένα σωλήνα και έδωσε έμμεσα τον πρακτικό ορισμό της ατάκας που έγινε μόδα, «φέρουσα ικανότητα». Είπε: «μπορεί να περάσει μια μεγάλη ποσότητα νερού από έναν στενό σωλήνα; Όχι. Άρα, πώς είναι δυνατόν να περνάνε τόσα αυτοκίνητα που αυξάνονται καθημερινά από τους ίδιους δρόμους της πόλης που παραμένουν ίδιοι;

Ταυτόχρονα, έδωσε τη λύση του προβλήματος, δηλαδή με απλό τρόπο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τεχνικές λύσεις δεν υπάρχουν, αλλά μόνο πολιτικές «περιορισμού».
Και ποιες είναι αυτές;
• Δραστική μείωση του κυκλοφοριακού φόρτου στο λεγόμενο βόρειο τρίγωνο.
• Αλλαγή πολιτικής στάθμευσης μέσα στην πόλη. Για την ιστορία, στον τομέα αυτό έκανε μια προσπάθεια ο Χατζής Χατζηευθυμίου στην οποία αντέδρασαν καταστηματάρχες του κέντρου και δημόσιοι υπάλληλοι.

• Δραστική βελτίωση του Δημοτικού Συγκοινωνιακού τομέα (να εξελιχθεί ο ΡΟΔΑ σε κυρίαρχο τρόπο μετακινήσεων μέσα στην πόλη).

Σε μια γερασμένη και ήδη κακοποιημένη λειτουργικά και αισθητικά πόλη, χωρίς καμιά προηγούμενη ενημέρωση ή συζήτηση από την τοπική εξουσία, εξαγγέλλεται το κτίσιμο του ανατολικού παραλιακού μετώπου σε πλήρη αντίθεση με τα παραπάνω, προαναγγέλλοντας «το τέλος της Ρόδου» όπως μέχρι σήμερα τη γνωρίζουμε.

Για μια ακόμη φορά, οι κατά τον νόμο και παρά την εξουσία αρμόδιοι τοπικοί φορείς, συνελήφθησαν «κοιμώμενοι» με τη δικαιολογία ότι δεν ενημερώθηκαν. Δεν θα ασχοληθώ με το «κατεβατό» των τετριμμένων - τυποποιημένων περιβαλλοντικών όρων που αναφέρονται σε όλες τις παρόμοιες αποφάσεις, που αφορούν τις πιο ασήμαντες δραστηριότητες στην πιο απόμερη περιοχή του νησιού, αλλά στις προφανώς σκόπιμες σοβαρές παραλείψεις που δίδουν διαφορετική εικόνα από την πραγματική.

Εδώ σημειώνω, πως οι παρατηρήσεις μου έχουν σαν βάση τους αναγραφόμενους περιβαλλοντικούς όρους και όχι την ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) 23, που δεν ήταν δυνατή η ανεύρεσή της.

Σημειώνεται ότι κάθε απόφαση περιβαλλοντικών όρων στηρίζεται στις παρατηρήσεις αντίστοιχης ΜΠΕ που θα πρέπει να είναι αληθείς.
Κατά παράβαση των σημαντικότερων διατάξεων της Υ.Α. οικ. 170225/2014 (ΦΕΚ 135Β/ 27.1.2014, η εν λόγω Απόφαση και προφανώς η αντίστοιχη ΜΠΕ, σκοπίμως αποκρύπτουν και δεν επεξεργάζονται τις σημαντικότερες τις επιπτώσεις εξ αιτίας της ανοικοδόμησης του ανατολικού μετώπου στις βασικές παραμέτρους που αφορούν τη ζωή του τόπου μας τα επόμενα χρόνια.

Επιγραμματικά:
1. Δεν αναφέρονται στις επιπτώσεις από την κατακόρυφη, τοπική αύξηση του πληθυσμού κοντά σε δραστηριότητες που αναμένεται να έχουν αύξηση ούτως ή άλλως στο άμεσο μέλλον, όπως είναι ο εμπορικός λιμένας.

Στα πυκνοδομημένα Μαράσια του Αγίου Νικολάου και της Μητρόπολης, που τελευταία παρατηρείται τάση αναζωογόνησης - αναβάθμισης. Δεν χρειάζεται καμία ιδιαίτερη έρευνα για να αντιληφθεί κανείς πως η αναμενόμενη έντονη αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας στο ανατολικό μέτωπο με την κατασκευή «υπερπολυτελών κατοικιών» (γιατί άραγε;) και ξενοδοχείων, θα αλλάξει άρδην τον χαρακτήρα των Μαρασιών και όχι μόνον. Εκτιμάται πως η αύξηση του πληθυσμού θα είναι περί τις 10.000 EW.

2. Τη γενική σε σύντομο χρονικό διάστημα (λόγω του είδους της επένδυσης) αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου, που θα έχει μη αναστρέψιμες επιπτώσεις:
Α) Στην κυκλοφορία του εμπορικού κέντρου της πόλης (βόρειο τρίγωνο) όπου δυστυχώς κάποιοι πίστευαν και πιστεύουν πως θα λύσουν το κυκλοφοριακό με μεγάλα γκαράζ (πλατεία Ρίμινι, χώρος παλαιού Νοσοκομείου κ.λπ.).

Β) Στη διοχέτευση πρόσθετης κυκλοφορίας πάνω στην ήδη αυξημένη κυκλοφορία λόγω του εμπορικού λιμένα και άλλων δραστηριοτήτων προς την Εθνική Οδό Ρόδου – Λίνδου και προς Αεροδρόμιο μέσω του κακοσχεδιασμένου δρόμου Εθνική Οδός Ρόδου Λίνδου - Αεροδρόμιο. Εδώ θα αναφερθεί η πλήρης εγκατάλειψη τα τελευταία χρόνια των σημαντικότατων έργων για τη γενική βελτίωση της κυκλοφορίας όλης της πόλης και όχι μόνο, της λεγόμενης Περιμετρικής Οδού και της Νέας Εισόδου στην πόλη της Ρόδου.

Θα αναφερθώ και στον παραλιακό άξονα Ρόδου – Αεροδρομίου, στην κυκλοφορία του οποίου, οι επιπτώσεις θα είναι μικρότερες μεν αλλά μετρήσιμες.
Γ) Στην κατακόρυφη αύξηση των αναγκών υδροδότησης της περιοχής κατά τουλάχιστον 5.000 κ.μ. την ημέρα. Αυτό τι σημαίνει;

Επιπτώσεις στην υδροδότηση των γειτονικών κατοικημένων περιοχών, κατασκευή νέων δαπανηρών έργων αγωγών μεταφοράς κάποιων χιλιομέτρων από υδροδοτούσα δεξαμενή.

Δ) Στην κατακόρυφη αύξηση της ποσότητας των αστικών λυμάτων. Σε κάποιο σημείο της Απόφασης αναφέρεται «έτσι απλά» πως θα γίνει σύνδεση του τουριστικού λιμένα με το δημοτικό δίκτυο αποχέτευσης, σαν να πρόκειται για σύνδεση αποχέτευσης πολυκατοικίας.
Δεν υπάρχει καμία αναφορά στο ότι το έργο αποχέτευσης της Ρόδου δεν προβλέπει σε καμιά περίπτωση παραλαβή τέτοιου συγκεντρωμένου φορτίου σε αυτή τη θέση. Οι επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή θα είναι μεγάλες. Αφ’ ενός μεν θα διαταραχθούν οι ισορροπίες στην αποχέτευση των Μαρασιών και όχι μόνο, αφ’ ετέρου θα απαιτηθούν έργα κάποιων εκατομμυρίων για την αντιμετώπισή τους.

Ε) Στον υπερπολλαπλασιασμό των ήδη υφιστάμενων σοβαρών αλλοιώσεων στη μορφολογία και τοπιολογία της περιοχής από την αρχική κατασκευή της Μαρίνας, που όπως οι περισσότεροι γνωρίζουν, ότι η επιλογή της θέσης της ήταν αναγκαστική, «αφού θα έπρεπε η Ρόδος να αποκτήσει μαρίνα».

Η βιομηχανική περιοχή όπως είχε καθορισθεί από το Ιταλικό Ρυθμιστικό Σχέδιο που περιλάμβανε συγκεντρωμένες όλες τις βιομηχανικές δράσεις της εποχής αλευρόμυλος, βυρσοδεψία, εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, σαπωνοποιία κ.λπ. εγκαταλείφθηκε στην τύχη της (ορατά τα αποτελέσματα της εγκατάλειψης).
Αν τα προτεινόμενα έργα υλοποιηθούν, δημιουργούνται και πρόσθετοι πλέον λόγοι για την καταστροφή αυτών των νεωτέρων μνημείων, αφού χάνεται κάθε οπτική επαφή τους από και προς τον θαλάσσιο χώρο.

Όταν συζητιόταν η κατεδάφιση του κτηρίου των αλευρομύλων (κτηρίου σύγχρονου του Εθνικού Θεάτρου – πιθανόν να το κατασκεύασαν τα ίδια συνεργεία) με μοναδικά εξαιρετικά στοιχεία οικοδομικής τέχνης της εποχής, ο τότε πρωθυπουργός Α. Τσίπρας εξασφάλιζε πίστωση 17 εκ. ευρώ για την αναπαλαίωση του ετοιμόρροπου μεταλλικού εργοστασίου των λιπασμάτων στο Κερατσίνι.

Όμως οι πλέον δυσμενείς επιπτώσεις από την εφαρμογή του σχεδίου αυτού, στη συνολική αισθητική τοπίου που αντίκεινται ξεκάθαρα στις ευρωπαϊκές οδηγίες είναι :
• Η διάσπαση της γραμμής του ορίζοντα και των φυσικών σχημάτων και χρωμάτων του τοπίου για όλους τους παρατηρητές που βρίσκονται ανάντη των κατασκευών αυτών.

• Η δημιουργία μη φυσιολογικής ασυνέχεια (διάσπασης συνέχειας) στο συνολικό τοπίο της πόλης και κυρίως στη σχέση μεταξύ του όγκου του μεσαιωνικού κάστρου και των περιβόητων νέων υπερπολυτελών κατοικιών και πολυωρόφων ξενοδοχείων. Η Ιταλοί την παράμετρο αυτή την έλαβαν σοβαρά υπ’ όψιν στη μορφολογία των κτηρίων της βιομηχανικής ζώνης.

Τελειώνοντας, θα ήθελα ν’ αναφερθώ σε δημόσια διατυπωθείσες αντιφατικές θέσεις συσχέτισης μεγάλων και μικρών οικονομικών συμφερόντων με το εν λόγω «αναπτυξιακό έργο», που καταλήγουν σε συμβιβαστικές λύσεις με τη λογική του «κόψτε κανένα όροφο».
Υπάρχουν πολλά ανώδυνα και φυσιολογικά πεδία «για δουλειές» που συμπίπτουν με το συμφέρον του τόπου.

Στην παρούσα περίπτωση πρέπει να επιδιωχθεί από όλες τις ζωντανές δυνάμεις του τόπου η «άμεση απόσυρση» της Απόφασης αυτής χωρίς όρους, ακολουθώντας άμεσα τις κατά τον νόμο διαδικασίες, όπως περιγράφονται στο τέλος του κειμένου.

«Οι νομικές δυνατότητες προσφυγής κατά της Απόφασης στην οποία περιέχεται η έγκριση περιβαλλοντικών όρων του έργου περιλαμβάνουν την αίτηση θεραπείας προς το διοικητικό όργανο που την εξέδωσε, την ιεραρχική προσφυγή προς την Αρχή που προΐσταται εκείνης που εξέδωσε την πράξη και την προσφυγή στα αρμόδια δικαστικά όργανα, καθώς και οποιοδήποτε άλλο ένδικο βοήθημα σύμφωνα με τις ισχύουσες σχετικές διατάξεις».

Είναι προφανές πως οι αναφερόμενες νομικές δυνατότητες έχουν την αξία τους, αφού θα μπορέσουν «ευτυχώς» να χρησιμοποιηθούν στην περίπτωση αντιδικίας με τους ωφελούμενους από την Απόφαση. Το σημαντικότερο όμως, είναι το πώς θα γίνουν κατανοητές οι διαστάσεις της «νέας περιπέτειας», στην οποία οδηγείται ο τόπος στο άμεσο μέλλον, από τους φορείς της τοπικής εξουσίας, συνδικαλιστικούς φορείς, επιστημονικά σωματεία και όλους τους πολίτες της Ρόδου.
Η πλήρης ανατροπή των σχεδίων αυτών είναι μονόδρομος.