Θεόδωρος Παπανδρέου: Ο ελεύθερος χρόνος του παιδιού

Rodiaki NewsRoom

• Πώς διαχειρίζεται το παιδί τον εξωσχολικό χρόνο του • Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς

Γράφει o Θεόδωρος Παπανδρέου
Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος

Το βασικότερο σημείο που θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς κατά τις ώρες που το παιδί βρίσκεται κοντά τους και ιδιαίτερα στο σπίτι, είναι η επικράτηση ενός ήρεμου, γαλήνιου κι ευχάριστου οικογενειακού κλίματος στην οικογένεια, μακριά από διαμάχες, ασυμφωνίες και απρεπείς χειρονομίες, μεταξύ των μελών της, μπροστά στο παιδί!

Θα πρέπει λοιπόν, αν επιθυμούν οι γονείς το παιδί τους να αισθάνεται το δικό του σπίτι και περιβάλλον, ως χώρο άνετο, ασφαλή και ευχάριστο, τέτοιο που να του κάνει τη ζωή χαρούμενη κι ευτυχισμένη, θα πρέπει, εκτός των άλλων να έχουν υπόψη τους και μερικές παιδευτικές παρεμβάσεις:

Διαπροσωπικές σχέσεις
• Να αποφεύγουν τους μακροχρόνιους αποχωρισμούς από το παιδί, ακόμη και ολίγων ημερών, ιδιαίτερα η μητέρα.

• Να είναι προσεκτικοί στα χάδια, στο χαμόγελο, στους μορφασμούς, στις χειρονομίες, στις κινήσεις και γενικά στο καθετί που διαδραματίζεται μπροστά στο παιδί.

• Να αποφεύγουν οποιανδήποτε ειρωνεία και τις ταπεινωτικές εκφράσεις, γιατί το παιδί πληγώνεται κι αισθάνεται απομόνωση.

• Να είναι προσεκτικοί στη συμπεριφορά τους με το παιδί, διότι τούτο δεν μπορεί να διακρίνει τις συναισθηματικές καταστάσεις των μεγάλων και μπερδεύει συχνά το χιούμορ με την ειρωνεία και κυρίως το σοβαρό με το αστείο.

• Αν το παιδί είναι λυπημένο ή εκνευρισμένο για άγνωστη αιτία, καλό είναι να προσπαθήσουν διακριτικά να ανακαλύψουν τον λόγο της λύπης του, ενώ απεναντίας αν είναι χαρούμενο, τότε θα το αφήνουν μόνο του να πει τον λόγο της χαράς του!

• Να μιλούν στο παιδί αργά και ξεκάθαρα, να του δίνουν αρκετό χρόνο για να σκεφθεί και να χρησιμοποιούν απλή γλώσσα, με συγκεκριμένες γνωστές λέξεις.

• Να το αφήνουν να μιλάει ελεύθερα, χωρίς να επικρίνουν τα λεγόμενά του και όταν τελειώσει με έντιμο τρόπο να το οδηγούν στις σωστές απόψεις.

• Όταν θέλουν να επικοινωνήσουν μαζί του και για να τους προσέξει, θα πρέπει να πηγαίνουν κοντά του, να σκύβουν ή να κάθονται σε ίδιο με το παιδί κάθισμα και πάντα προς τη μεριά του δεξιού αυτιού, διότι με το δεξί αυτί ακούει λιγότερο και διότι ο φωτισμός πρέπει να έρχεται από αριστερά.

Επίσης, προκειμένου να αποκτήσουν την αγάπη και τη φιλία του παιδιού τους με στόχο να ανοίξει τούτο την καρδιά του και να τους εκμυστηρεύεται τα πάντα καλό είναι:

• Να του λένε την αλήθεια για όλα που συμβαίνουν στο σπίτι και να του εξηγούν, διακριτικά, κάθε απορία και προβληματισμό του.

• Να παίζουν μαζί του τα παιχνίδια της αρεσκείας και των δυνατοτήτων του, τα οποία θα πρέπει να έχουν εύκολους όρους επιτυχίας.

• Να του αφηγούνται συχνά ιστορίες και παραμύθια που να παρουσιάζουν παιδιά πρωταγωνιστές σε καλές πράξεις και συμπεριφορές σεβασμού και ανθρωπισμού.

• Να διαθέτουν χρόνο για αμφίδρομες επισκέψεις σε σπίτια παιδιών με την ίδια ηλικία και τα ίδια ενδιαφέροντα (συμμαθητές) στην αρχή και αργότερα σε σπίτια παιδιών του ίδιου κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου!

• Να διαθέτουν χρόνο για επισκέψεις σε παιδότοπους και σε χώρους που διδάσκεται το συνεργατικό πνεύμα με γνωστά και φιλικά παιδιά της ηλικίας του.

• Να πηγαίνουν με το παιδί τους σε θέατρα και κινηματογράφους και να παρακολουθούν θεατρικά έργα και ταινίες στα οποία να διαφαίνονται πάντα τα θετικά αποτελέσματα.

• Και τέλος, να θέτουν ως πνευματικό δώρο στο παιδί τους, ψυχαγωγικές επισκέψεις (ταξίδια ) σε τουριστικούς και αρχαιολογικούς χώρους, σε περίπτωση που τούτο επιτύχει διάκριση ή κάποια σπουδαία επιτυχία!

• Καλό θα είναι, οι γονείς να επαινούν οτιδήποτε κάνει σωστά το παιδί, άσχετα αν η επιτυχία είναι ασήμαντη, αλλά δεν πρέπει όμως να το επαινούν αν κάτι δεν το κάνει σωστά και κυρίως να μην το αφήνουν να αισθανθεί ότι απέτυχε!

• Γι’ αυτό θα πρέπει να αγνοούν τις αποτυχίες του και να αποφεύγουν ή να απομακρύνουν οτιδήποτε δυσκολεύει το παιδί!

• Επιβάλλεται λοιπόν να είναι γενναιόδωροι στον έπαινο και να τον δίνουν αβίαστα, όταν το παιδί του αξίζει, αλλά να προσέχουν μήπως τούτο συνηθίσει να περιμένει τον έπαινο για καθετί το παραμικρό.

Σχολικές εργασίες στο σπίτι-Προετοιμασία για την επόμενη
Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το πιο κουραστικό επάγγελμα στην κοινωνία είναι το επάγγελμα του μαθητή. Έχει σήμερα τις περισσότερες υποχρεώσεις από όλους τους άλλους. Το νήπιο φορτώνεται με τετράδια, βιβλία, χαρτονάκια, ξυλάκια, πλαστελίνες, εικόνες χρώματα κ.λπ.

Ο μαθητής στο Δημοτικό έχει τη σάκα, που είναι γεμάτη καθημερινά. Για κάθε μάθημα και δύο βιβλία. Για κάθε βιβλίο και τετράδιο, σχέδια χάρτες, κασετίνες, χειροτεχνίες, μπογιές κ.λπ.

Το απόγευμα έχει ξένες γλώσσες, δραστηριότητες, αθλήματα και τόσες άλλες απαιτήσεις της μοντέρνας εποχής.
Δηλαδή, θα λέγαμε, πως προσπαθούμε στο ασχημάτιστο παιδικό μυαλό να κλείσουμε όλη την ανθρώπινη σοφία!

Κατά συνέπεια δεν τηρείται σωστά ο κύκλος της ημερήσια απασχόλησης του παιδιού. Διότι, κατά τους ειδικούς, το παιδί των 8-10 ετών θα πρέπει να κοιμάται 10 με 11 ώρες την ημέρα. Να διαθέτει 6 με 8 ώρες για πνευματικές δημιουργικές εργασίες, από τις οποίες οι 6 να είναι στο σχολείο και οι 2 στο σπίτι.

Και οι υπόλοιπες 5 με 6 να διατίθενται για φαγητό, μετακίνηση και ανάπαυση. Πότε θα παίξει; Και πότε θα προετοιμαστεί για το σχολείο; Αν η διάρκεια της προετοιμασίας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 50’ λεπτά για τις τάξεις Α’. και Β’., 80’ λεπτά για τις Γ-Δ’. και 110’ λεπτά για τις τάξεις Ε’. και ΣΤ’.;

Ημερήσιο πρόγραμμα του παιδιού στο σπίτι
Οι γονείς καλό είναι να εφαρμόζουν το πιο κάτω εργασιακό πρόγραμμα.
• Όταν επιστρέψει από το σχολείο το παιδί θα πρέπει να γευματίσει και να ξεκουραστεί! Καλό θα είναι να πραγματοποιήσει μια μικρή βολτούλα με ένα από τους γονείς του, για να επέλθει ομαλά η πέψη, ή αν ο καιρός δεν το επιτρέπει να παραμείνει στο σπίτι παίζοντας διάφορα πνευματικά παιχνίδια, ή τέλος μετά από 1,5 ώρα να κοιμηθεί. Όμως, στη συνέχεια θα πρέπει να ασχοληθεί με τα μαθήματα και τις εργασίες της επόμενης ημέρας. Ο χρόνος απασχόλησης είναι ανάλογος με την τάξη και την ηλικία του παιδιού.

• Κατά την ώρα της μελέτης του παιδιού, οι γονείς θα πρέπει να βρίσκονται κοντά του, όχι πιέζοντας κι επιπλήττοντάς το, αλλά παρακολουθώντας, ενθαρρύνοντας και βραβεύοντας κάθε του προσπάθεια.

• Εάν το παιδί ζητήσει κάποια βοήθεια, δεν πρέπει να του αρνηθούν σε καμιά περίπτωση με τη φράση: «Άσε με τώρα, έχω δουλειά, δεν μπορείς να ζητάς βοήθεια κάθε λεπτό»!

• Εάν επίσης το παιδί παρουσιάσει άρνηση για μελέτη, ή σε λίγο σταματήσει να εργάζεται, τότε ο γονέας δεν θα αρχίσει τις πιέσεις και τις τιμωρίες, αλλά θα του δώσει το παιγνίδι της αρεσκείας του να ασχοληθεί για λίγο με αυτό και μετά να προσπαθήσει να το επαναφέρει με τρόπο στη επιθυμητή για εργασία κατάσταση!

• Εάν και τότε αρνείται να συνεχίσει, τότε ερωτάται τι θέλει ή τι πρέπει να γίνει για να μελετήσει τα μαθήματα του. Αν η επιθυμία του είναι λογική, τότε ο γονέας θα πρέπει να την ικανοποιήσει, διαφορετικά θα κάνει διάλειμμα παίρνοντας το παιδί μια μικρή βόλτα!

Το Γραφείo μελέτης του παιδιού
• Tο γραφείο του παιδιού θα πρέπει να είναι μικρό και κάτι παρόμοιο με το θρανίο του, να έχει υποστήριγμα για τα πόδια του και να τοποθετείται με το μέτωπο προς τον τοίχο.

• Προσοχή να μην υπάρχει παράθυρο από μπροστά, αλλά αν είναι δυνατό τούτο να είναι αριστερά και πίσω, με μονόχρωμη κουρτίνα, για να μη φαίνονται τα αντικείμενα που είναι απέξω, καθώς και οι σκιές των κινούμενων φύλλων των δέντρων.

• Επάνω στο γραφείο του δεν θα υπάρχουν άσχετα αντικείμενα, αλλά μόνο τα απαραίτητα σχολικά του αντικείμενα.

• Οι τοίχοι του γραφείου να έχουν όσο γίνεται λιγότερα χρώματα και να απομακρύνονται τα χρώματα και οποιοιδήποτε άλλοι περισπασμοί το ενοχλούν.

• Γενικά στο γραφείο του παιδιού δεν πρέπει να υπάρχουν πολλοί πίνακες, εικόνες και αφίσες, αλλά όσο το δυνατό να είναι λιτό και με τα αντικείμενα της καθημερινότητα, διότι διασπάται η προσοχή του, επειδή το καθένα από αυτά του θυμίζει και κάτι!

Το παιδί και οι εργασίες του σπιτιού
Εκτός από τις καθιερωμένες σχολικές εργασίες, που απαραίτητα θα πρέπει να εκτελέσει το παιδί, οι γονείς οφείλουν να το εκπαιδεύσουν να πραγματοποιεί και εργασίες της καθημερινότητας, οι οποίες θα το βοηθήσουν να προσαρμοστεί στην κοινωνική πραγματικότητα.

• Θα πρέπει λοιπόν να το βοηθούν να εκφράζεται σωστά, χρησιμοποιώντας πρώτα αυτοί μια καθαρή και συγκεκριμένη γλώσσα, γιατί είναι υποχρεωμένο να μαθαίνει καθημερινά, όλο και καινούργιες λέξεις.

• Στην παρουσίαση κι εκμάθηση κάποιας συνήθειας, θα πρέπει με αργό και απλό τρόπο να του εξηγούν την κάθε λεπτομέρεια, να αναφέρουν και να αναλύουν κάθε παράδειγμα, χρησιμοποιώντας όσο γίνεται απλές και λιγότερες λέξεις και στη συνέχεια να το αφήνουν να δοκιμάζει μόνο του!

• Θα πρέπει να του δίνουν δραστηριότητες ή εργασίες που θα είναι ικανό να πραγματοποιήσει χωρίς μεγάλη δυσκολία και λάθη.

• Συγκεκριμένα θα πρέπει να του μαθαίνουν πώς θα αυτοεξυπηρετείται ακολουθώντας πάντα τη λογική σειρά. Δηλαδή, προκειμένου να μάθουν να ντύνεται σωστά, θα πρέπει να του αραδιάζουν στη σειρά τα ρούχα που θα φορέσει, αρχίζοντας κάθε φορά από το ίδιο πόδι ή χέρι.

• Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να τα του μαθαίνουν τα ονόματα των πραγμάτων και των αντικειμένων του σπιτιού, ονομάζοντας και δείχνοντας το καθένα. Έτσι, αντί να του λένε: «Δώσε μου αυτό εκεί», να του λένε:

• Να του λένε τι να κάμει σωστά και όχι να το συμβουλεύουν τι να μην κάνει, πάντα με θέση και ποτέ με άρνηση

• Καθώς θα το βοηθάνε για να κάνει κάποια εργασία, να προσέχουν να λένε ορθολογικά και με κυριολεξία τις προστακτικές προτάσεις.

• Θα πρέπει να το μάθουν να κρεμάει σωστά τα ρούχα του και να συμμαζεύει τα σχολικά του αντικείμενα. Να χρησιμοποιεί κανονικά τα ντουλάπια, τα συρτάρια και τις κρεμάστρες του.

• Τέλος, θα πρέπει να το αφήνουν να κάνει πραγματικές δουλειές των δυνατοτήτων και τις αρεσκείας του, να βοηθά στις οικογενειακές εργασίες, για να νιώθει πραγματικά ότι κάνει κάτι.

Τα παιδικά παιγνίδια
• Σε ό,τι αφορά την εκλογή και προμήθεια των παιγνιδιών στο παιδί, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στο είδος και την ποσότητα. Αυτά θα πρέπει να είναι ανάλογα με την ηλικία, να είναι εύκολα στη χρήση τους, να είναι ακίνδυνα να έχουν κάποια σκοπιμότητα και ιδιαίτερα να είναι κατάλληλα με τη νοητική του ηλικία.

• Να διαθέτουν χρόνο, παίζοντας μαζί του, να του δείχνουν πώς παίζεται.

• Καλό είναι να το βγάζουν διακριτικά πάντα νικητή και κυρίως να μη απογοητεύονται οι ίδιοι, όταν εκείνο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους του παιχνιδιού.

• Θα πρέπει να μην του δίνουν πολλά παιχνίδια, κάθε φορά που θέλει να παίξει και να απομακρύνουν τα παιχνίδια που έχει χρησιμοποιήσει.

• Είναι προτιμότερο και ωφέλιμο να του προμηθεύουν απλά πνευματικά επιτραπέζια παιχνίδια, με Παζλ, κάρτες και εικόνες της αρεσκείας του και εικονογραφημένα παραμύθια.

Αν λοιπόν αυτές οι προϋποθέσεις τηρηθούν, αν το εκπαιδευτικό μας σύστημα εκσυχρονιστεί, αν τα σχολεία μας αποκτήσουν την πρέπουσα υλικοτεχνική υποδομή και αν όλοι οι φορείς έχουν συνισταμένη την αγάπη και το ενδιαφέρον προς το παιδί, τότε σίγουρα θα αλλάξει κάτι στην αλλοπρόσαλλη κοινωνία μας!