Μαρία Καρίκη: Άνθρωποι που σιωπούν…

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Μαρία Καρίκη
Ψυχολόγος, MSc

Η αντίδραση του ανθρώπου απέναντι σε ένα ερέθισμα ποικίλλει ανάλογα με τον χαρακτήρα του, αλλά και με τη σημασία που έχει για τον ίδιο το ερέθισμα καθαυτό. Το συναίσθημα που θα επικρατήσει θα καθορίσει τον τρόπο που θα συμπεριφερθεί. Μπορεί να αγνοήσει, να θυμώσει, να απογοητευτεί, να στενοχωρηθεί, να αιφνιδιαστεί. Αν υπάρχει εκλογίκευση, αυτοέλεγχος και αυτοσυγκράτηση, δεν θα δείξει στο ακέραιο πόσο μπορεί να τον έχει πειράξει κάτι. Αν δεν υπάρχει, θα είναι «χείμαρρος»...

Συνήθως, όταν γνωρίζουμε καλά τον άλλο άνθρωπο, μπορούμε να προβλέψουμε στο περίπου τις αντιδράσεις του. Μια τέτοια προβλεψιμότητα μας βοηθάει και εμάς να προετοιμαστούμε ανάλογα. Στην περίπτωση, όμως, που η πρόβλεψη αποτυγχάνει, νιώθουμε μια ασάφεια και μια αβεβαιότητα. Αναρωτιόμαστε γιατί δεν αντέδρασε το άτομο έτσι όπως μας έχει συνηθίσει ή έτσι όπως είναι «λογικό» και αναμενόμενο να φερθεί. Μας προβληματίζει αρκετά μια άλλη συμπεριφορά που δεν περιμέναμε ή και η σιωπή αυτού του ατόμου...

Πώς μπορεί, άραγε, να ερμηνευτεί «σωστά» η σιωπή ενός ανθρώπου; Τι μπορεί να σημαίνει η επιλογή κάποιου να σιωπήσει αντί να αντιδράσει; Πολλά μπορεί να κρύβονται πίσω από αυτή τη σιωπή. Πολλές φορές, μπορεί οι άνθρωποι να χρειάζονται απλά περισσότερο χρόνο προκειμένου να σκεφτούν, να συνειδητοποιήσουν, να επαναπροσδιορίσουν κάποια πράγματα, προτού αποφασίσουν πώς θα ενεργήσουν.

Άλλες φορές, ενδέχεται να έχουν κουραστεί από καταστάσεις που επαναλαμβάνονται και δεν έχουν πια τις αντοχές και το κουράγιο να αντιδράσουν. Έτσι, η σιωπή τους μπορεί να είναι ένας τρόπος να πουν ότι δεν θέλουν άλλο να προσπαθήσουν ή να ασχοληθούν. Κάποιοι, επίσης, επιλέγουν συνειδητά τη σιωπή αν έχουν πληγωθεί ή απογοητευτεί πολύ ή την προτιμούν για να αποφύγουν περαιτέρω εντάσεις και τσακωμούς, θεωρώντας ότι έτσι τουλάχιστον δεν θα γίνουν χειρότερα τα πράγματα.

Υπάρχουν, βέβαια, και άνθρωποι που η σιωπή και η απόσυρσή τους είναι ο γενικότερος τρόπος αντίδρασής τους. Μπορεί να είναι είτε εσωστρεφείς, είτε ήπιων τόνων προσωπικότητες που δεν τους αρέσουν οι φωνές, οι αντιπαραθέσεις, οι παρεξηγήσεις· κι έτσι κάνουν ό,τι μπορούν, ώστε να απέχουν από συνθήκες και πλαίσια που μπορούν να πυροδοτήσουν τέτοιες εξελίξεις. Μπορεί, επιπλέον, να μη θέλουν να εκτεθούν στον έξω κόσμο και να γνωρίζουν οι άλλοι πληροφορίες για τον εαυτό τους που δεν επιθυμούν.

Το ότι κάποιος είναι σιωπηλός δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν αντιλαμβάνεται τι ακριβώς συμβαίνει γύρω του ή ότι δεν έχει συναισθήματα απέναντι σε κάθε τι που συμβαίνει. Ο σιωπηλός άνθρωπος δεν είναι απαραίτητα απαθής ή αδιάφορος ή μυστικοπαθής. Απλά μπορεί να προτιμά να κρατήσει αυτά που τον απασχολούν για τον εαυτό του. Το πώς διαχειρίζεται μέσα στη σιωπή του όλα αυτά που συμβαίνουν εντός του είναι μια άλλη υπόθεση...

Υπάρχει, επίσης, και η περίπτωση να είναι κανείς «ένοχος» για κάτι που έχει γίνει μέσα σε μια σχέση και αποσύρεται μέσα στη σιωπή, γιατί δεν ξέρει πώς να εξηγήσει ή να δικαιολογήσει το φταίξιμό του. Δεν ξέρει τι μπορεί να πει που θα ηρεμήσει ή θα πείσει τον άνθρωπο απέναντί του. Μπορεί, λοιπόν, η σιωπή να είναι και μια δήλωση παραδοχής, ντροπής...

Όσο περίεργη κι αν φαίνεται μερικές φορές η σιωπή ενός ανθρώπου, ενώ θα μπορούσε να αντιδράσει με ποικίλους τρόπους, οφείλουμε να τη σεβαστούμε. Άλλωστε, δεν μπορούμε να πιέσουμε κανέναν να ανταποκριθεί με τον τρόπο που εμείς έχουμε συνηθίσει για τον εαυτό μας ή που προσδοκούμε. Να λάβουμε και υπόψη μας ότι, μερικές φορές, η σιωπή μπορεί να είναι και μια αντανάκλαση της ψυχικής υγείας του ίδιου του ατόμου. Μπορεί το άτομο να περνάει μέσα του μια δύσκολη φάση στη ζωή του, γεμάτη άγχος ή θλίψη ή πίεση, και έτσι η ανάγκη του να αποσυρθεί να μην έχει να κάνει με τίποτα άλλο παρά μόνο με τον εαυτό του.

Δίνουμε χρόνο στη σιωπή του άλλου. Είμαστε διακριτικά δίπλα του. Προσπαθούμε να διερευνήσουμε αν προέκυψε λόγω μιας συνθήκης που προηγήθηκε, αν είναι θέμα χαρακτήρα, αν υπάρχουν κάποια σημάδια ψυχοπαθολογίας ή αν είναι ένας τρόπος να απομακρυνθεί κάποιος από εμάς.

Σίγουρα, η πιο ευθεία και άμεση επίλυση των ερωτηματικών και αποριών θα έλυνε πιο γρήγορα το ζήτημα της σιωπής, αλλά ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και διαφορετικός και δεν επιλέγει την ίδια αντίδραση. Ανάλογα με το πόσο σημαντικός είναι για εμάς αυτός ο άνθρωπος που σιωπεί, θα δώσουμε τον «αγώνα» μας να κατανοήσουμε, σεβόμενοι πάντα και τις δικές μας αντοχές. Η σιωπή μπορεί να έχει ημερομηνία λήξης, αλλά μπορεί και να μην έχει... Οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι και γι’ αυτό...