Ιάκωβος Τσ. Κολαϊνής: Στη Μνήμη του Ιωάννη Ζίγδη - Παράδειγμα πολιτικού ανδρός προς μίμηση

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Ιάκωβος Τσ. Κολαϊνής

… Στην πρόκληση της Δικτατορίας προτίμησα τη φυλακή. Οι Θερμοπύλες που μου δόθηκε να φυλάξω, ήταν η ελευθερία της γνώμης και το δικαίωμα του πολίτη να συμμετέχει στα κοινά. Πολλές «Ισμήνες» προσπάθησαν να με αποτρέψουν, να με μεταπείσουν, να μην επιμείνω στην απόφασή μου αυτή. Λυπούμαι γιατί τις πίκρανα.

Έχουν όμως αμέριστη τη συμπάθειά μου, γιατί η προσπάθειά τους πήγαζε από το περίσσευμα της αγάπης τους. Ήταν φυσικά και οι εκπρόσωποι του πολιτικού ρεαλισμού, που κατέβαλαν ανάλογες προσπάθειες. Γι' αυτούς τίποτε το ωφέλιμο δε μπορεί να βγει από την αμετάθετη προσήλωση σε ορισμένες αρχές, όσο βασικές και να είναι. Γι' αυτούς οι συμβιβασμοί που βολεύουν είναι ο χρυσός κανόνας της πολιτικής και ατομικής συμπεριφοράς...

Λυπούμαι που μαζί τους δεν μπορεί να υπάρξει συνεννόηση. Μας χωρίζει βαθύ χάσμα στην αντίληψη της έννοιας του «χρέους».

Γι’ αυτό αμετανόητα προτίμησα τη φυλακή*...

* απόσπασμα από τον πρόλογο του Βιβλίου του Ιωάννη Ζίγδη «Προτίμησα τη φυλακή»

Στις 21 Οκτωβρίου συμπληρώνονται 28 χρόνια από τον θάνατο του συμπατριώτη μας Πολιτικού Ιωάννη Ζίγδη. Ενός Πολιτικού που ξεχώριζε για την προσήλωση του στους Δημοκρατικούς Θεσμούς, για τον Πατριωτισμό του, για την αγάπη του στα Δωδεκάνησα αλλά και για το πείσμα του στην υπεράσπιση των ιδεών και των απόψεων του περί του πολιτικού γίγνεσθαι της εποχής του.

Η παρούσα αναφορά στην προσωπικότητα και την πολιτική δράση του αείμνηστου Ιωάννη Ζίγδη στοχεύει αφενός να κεντρίσει το ενδιαφέρον όλων εκείνων και ιδιαίτερα της νέας γενιάς που δεν είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν κατά τη διάρκεια της πολιτικής του δράσης και αφετέρου να φρεσκάρει τη μνήμη όσων τον γνώρισαν ως μαχόμενο Δωδεκανήσιο Πολιτικό και να διαπιστώσουν οι μεν και οι δε πόσο επίκαιρες είναι οι απόψεις του σε πολλά θέματα της σημερινής οικονομικής και πολιτικής πραγματικότητας της χώρας μας.

Ο Ιωάννης Ζίγδης γεννήθηκε στη Λίνδο της Ρόδου στις 21 Ιουλίου 1913, όπου πέρασε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια υπό Ιταλική κατοχή, και πέθανε στις 21 Οκτωβρίου 1997 στην Αθήνα. Στη διάρκεια της πολιτικής του δράσης, κατά το δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα, συνέβαλε τα μέγιστα στη διαμόρφωση της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα και θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους και μαχητικότερους πολιτικούς της εποχής του.

Σπούδασε αρχικά στην Α.Σ.Ο.Ε.Ε. και μετέπειτα συνέχισε και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στις Οικονομικές και Πολιτικές επιστήμες σε Γενεύη, Λωζάννη και Λονδίνο. Το 1939 ανακηρύχθηκε Διδάκτορας Οικονομικών (Ph.D. Econ.) από τη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου όπου εκπόνησε τη διατριβή του με θέμα «Πόλεμος και Οικονομία». Το θέμα της διατριβής του φανερώνει ότι ο Ιωάννης Ζίγδης διέβλεψε τις καταστροφικές συνέπειες του επερχόμενου Πολέμου και προφανώς ήθελε να είναι έτοιμος να αναλάβει δράση ως Οικονομολόγος σε διεθνές επίπεδο, όπως και έγινε. Ο Ιωάννης Ζίγδης ήταν διορατικός και έδινε μεγάλη σημασία στις προβλέψεις που έχουν να κάνουν με τη διακυβέρνηση μιας χώρας για αυτό και συνήθιζε να λέει στα γαλλικά " Gouverner c'est prevoir'' δηλαδή Κυβερνώ σημαίνει προβλέπω - διαβλέπω τα θετικά και τα αρνητικά που είναι δυνατόν να προκύψουν από τις αποφάσεις ή και τις παραλείψεις μιας Κυβέρνησης.

Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επέστρεψε από το Λονδίνο στην Ελλάδα και μετά την 28 Οκτωβρίου 1940 πρωτοστάτησε στον σχηματισμό του Συντάγματος Δωδεκανησίων εθελοντών, στο οποίο κατατάχτηκε ως απλός στρατιώτης. Αρχικά υπηρέτησε στο Μακεδονικό Μέτωπο και την Κρήτη. Ενώ το 1941 με την εισβολή των Γερμανών διέφυγε στην Αίγυπτο, όπου κατατάχθηκε εθελοντής στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις Μέσης Ανατολής. Για την πολεμική του δράση τιμήθηκε με δύο μετάλλια.

Από τον Ιούνιο του 1944 μέχρι τα τέλη του 1947 υπηρέτησε στο διεθνές προσωπικό του Οργανισμού Περιθάλψεως και Αποκαταστάσεως των Ηνωμένων Εθνών (UNRRA), στην αρχή στο Λονδίνο και κατόπιν στην Αθήνα. Από την τελευταία αυτή θέση, ως πρόεδρος της Επιτροπής Τεχνικών και Οικονομολόγων, κατάρτισε το πρώτο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα για τον εξηλεκτρισμό και την εκβιομηχάνιση της Ελλάδας θέτοντας τα θεμέλια για την ίδρυση της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού δηλαδή της σημερινής ΔΕΗ.

Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου και κατά τις πρώτες εκλογές το 1950, στις οποίες συμμετείχαν, για πρώτη φορά, και τα ελεύθερα πλέον Δωδεκάνησα, εξελέγη μεταξύ των πρώτων Βουλευτών Δωδεκανήσου. Από τότε εκλεγόταν Βουλευτής μέχρι το 1989, εκτός από τις εκλογές του 1956, του 1974 και του 1981 για διάφορους λόγους.

Πολιτικά ήταν τοποθετημένος στο χώρο του Κέντρου, με βασική επιδίωξη την δημοκρατική διακυβέρνηση της χώρας. Η εκβιομηχάνιση της Ελλάδας και η ανάπτυξη της υπαίθρου ήταν δύο από τις βασικές του επιδιώξεις κατά την άσκηση της πολιτικής του δράσης.

Κατά την πρώτη του θητεία ως Υπουργός Βιομηχανίας (1951-1952), ψηφίστηκε ο πρώτος στην Ελλάδα περιβαλλοντικός νόμος «Περί επαρχιακής βιομηχανίας» (1952) και κατά τη δεύτερη (1963-65) πολλοί άλλοι. Στον ίδιο, επίσης, οφείλεται η ίδρυση της Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Αναπτύξεως (Ε.Τ.Β.Α.) και πολλών άλλων αναπτυξιακών οργανισμών. Η ΔΕΗ συγκροτήθηκε σε πραγματικό Δημόσιο Οργανισμό κατά την δεύτερη Υπουργική του θητεία. Η ίδρυσή της στηρίχθηκε στα πλούσια κοιτάσματα λιγνίτη της χώρας και ιδιαίτερα στα λιγνιτωρυχεία της Πτολεμαΐδας, εξ αυτού δε του λόγου ο Ιωάννης Ζίγδης ανακηρύχθηκε αργότερα σε επίτιμο δημότη Πτολεμαΐδας. Σήμερα έχει εγκαταλειφθεί η αξιοποίηση των λιγνιτωρυχείων με αρνητικές συνέπειες για την περιοχή της Πτολεμαΐδας και όχι μόνο.

Το 1964 εγκαινίασε το πρόγραμμα εξηλεκτρισμού της υπαίθρου, με το οποίο πήραν ηλεκτρισμό όλα σχεδόν τα χωριά και τα νησιά της Δωδεκανήσου. Μέχρι τότε τα παιδιά της μεταπολεμικής εποχής, όπως εγώ, διάβαζαν τα βράδια με τη λάμπα πετρελαίου ή με το τρεμάμενο φως του καντηλιού. Δηλαδή πριν 60 χρόνια τα χωριά της Ρόδου μετά τη δύση του ήλιου ζούσαν στο απόλυτο σκοτάδι. Ο εξηλεκτρισμός λοιπόν των χωριών της Ρόδου και των άλλων νησιών οφείλεται στις αποφάσεις και τις ενέργειες του αείμνηστου συμπατριώτη μας Ιωάννη Ζίγδη. Θυμάμαι ακόμα την γιορτή που οργάνωσε η ΔΕΗ το 1966 στην πλατεία του χωριού μου, τον Αρχάγγελο Ρόδου, όπου μοιράστηκαν απλές ηλεκτρικές συσκευές, όπως είναι τα σίδερα σιδερώματος και τα ηλεκτρικά "μάτια", με σκοπό την εξοικείωση των νοικοκυριών με τη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος. Και όλα αυτά πριν 60 χρόνια.

Επίσης, ο Ιωάννης Ζίγδης υπήρξε ο πρωτεργάτης και ο εμπνευστής της πολιτικής της περιφερειακής ανάπτυξης του τόπου μας, με βάση το τοπικό δασμολόγιο και το φορολογικό και πιστωτικό σύστημα. Σε αυτό το ειδικό δασμολόγιο βασίστηκε πολύ αργότερα, την δεκαετία του 1980, η θέσπιση από την Κυβέρνηση εκείνης της εποχής μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα Δωδεκάνησα, οι οποίοι καταργήθηκαν το 2015-2016 με την ψήφιση του τρίτου μνημονίου και έκτοτε πασχίζουν οι εκπρόσωποι της Ρόδου να τους επαναφέρουν χωρίς αποτέλεσμα.

Ακόμα, μεταξύ πολλών άλλων, ο Ιωάννης Ζίγδης συνέστησε με το Ν.2100/52 τον Οργανισμό Διαχείρισης της Ακίνητης Περιουσίας του Δημοσίου στη Δωδεκάνησο (Ο.Δ.Α.Π.Δ.Δ.), στον οποίο μεταβιβάστηκε η κυριότητα όλης της ακίνητης περιουσίας, η οποία με την Συνθήκη Ειρήνης περιήλθε από το Ιταλικό στο Ελληνικό Δημόσιο.

Όπως έχει προαναφερθεί, ο Ιωάννης Ζίγδης ήταν υπέρμαχος του Κοινοβουλευτισμού και υπερασπιστής των Δημοκρατικών Θεσμών. Έτσι μετά την εγκαθίδρυση της Δικτατορίας την 21 Απριλίου 1967, υπήρξε ένας από τους πρωταγωνιστές της Αντίστασης για αυτό και φυλακίστηκε από το χουντικό καθεστώς.

Συνελήφθη για πρώτη φορά την 1η Ιουνίου του 1967 και εκτοπίστηκε στη Φολέγανδρο και αργότερα στη Σύρο απ' όπου απελευθερώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου του 1967 με την αμνηστία που δόθηκε μετά το αποτυχημένο βασιλικό κίνημα στο ναυτικό στις 13-12-1967.

Την 1η Απριλίου του 1970 καταδικάστηκε από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών σε 4,5 χρόνια φυλάκιση, χρηματική ποινή 300 χιλ. μεταλλικών δραχμών και κατάσχεση της οικίας του στην Πολιτεία, γιατί στις 24 Μαρτίου του 1970 η εφημερίδα Έθνος δημοσίευσε συνέντευξή του, στην οποία συνιστούσε, εξαιτίας της επιδείνωσης του Κυπριακού προβλήματος (πρώτη δολοφονική απόπειρα κατά του Μακαρίου, δολοφονία του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη κ.λπ.), τον σχηματισμό Κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» και επιστροφή στη δημοκρατική τάξη. Σίγουρα θα είχε αποφευχθεί η μετέπειτα τραγωδία της Κύπρου, αν είχε εισακουσθεί και είχε αποκατασταθεί η δημοκρατική τάξη, όπως το είχε προτείνει στην προαναφερθείσα συνέντευξή του. Η συνέντευξή του αυτή χαρακτηρίστηκε από το Στρατοδικείο σαν «διασπορά ψευδών ειδήσεων» και «άσκηση αντεθνικής προπαγάνδας» και έγινε η αιτία να κρατηθεί στις φυλακές Κορυδαλλού μέχρι την 22α Ιανουαρίου 1973, όταν, με απόφαση του Πλημμελειοδικείου Πειραιώς, διακόπηκε η έκτιση της ποινής του, για να προληφθεί «ανήκεστος βλάβη της υγείας του», καθώς είχε υποστεί δυο θρομβώσεις στο δεξί του μάτι.

Δεν δέχτηκε να υποβάλει αίτηση αναθεώρησης της καταδικαστικής απόφασης του Στρατοδικείου καίτοι το δικτατορικό καθεστώς εξέδωσε για το σκοπό αυτό τρεις νόμους, που παρείχαν στους καταδικασθέντες το σχετικό δικαίωμα. Δεν ήθελε έτσι, έστω και τυπικά, να αναγνωρίσει τη νομιμότητα του δικτατορικού καθεστώτος. Αρνήθηκε να υποβάλει αίτηση αποφυλάκισης για «ανήκεστον βλάβη». Έτσι για τον ίδιο λόγο το καθεστώς υποχρεώθηκε με δική του πρωτοβουλία να θέσει σε κίνηση τη σχετική διαδικασία, επειδή η υγεία του είχε κλονιστεί επικίνδυνα. Διαπιστώνουμε για άλλη μια φορά το πείσμα και την προσήλωση του Ιωάννη Ζίγδη στην προάσπιση της Δημοκρατίας αλλά και της προσωπικής του αξιοπρέπειας. Έθετε τα ιδεώδη του πάνω από την υγεία του και πάνω από την ίδια του τη ζωή. Απελευθερώθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1973, ύστερα από την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη.

Τον Μάρτιο του 1974, απογοητευμένος από την απόδοση του αντιδικτατορικού αγώνα στην Ελλάδα, διέφυγε στο Λονδίνο και στη συνέχεια μετέβη στις ΗΠΑ όπου συνέχισε τον αγώνα για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην χώρα μας.

Η δραστηριότητα του στην Αμερική εξόργισε το καθεστώς των Αθηνών με αποτέλεσμα να τον παραπέμψει και πάλι στο Στρατοδικείο, διότι την επομένη της Συνεδρίασης του Συμβούλιου Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, την 21η Ιουλίου 1974, δηλαδή αμέσως μετά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, απηύθυνε προς τους Έλληνες αξιωματικούς την περίφημη έκκληση από την Ντόιτσε Βέλλε για κατάλυση της δικτατορίας εντός 24 ωρών, «αν αυτοί δεν ήθελαν να είναι οι νεκροθάφτες του Έθνους».

Κατά τη Μεταπολίτευση της 24ης Ιουλίου 1974 βρισκόταν στις ΗΠΑ. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (3 Αυγούστου 1974) αντιτάχθηκε στην πολιτική της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στα θέματα της αποχουντοποίησης, του Κυπριακού, της αντιμετώπισης της απειλής της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, ως και της στρατηγικής του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο. Επέκρινε δριμύτατα την επαναφορά, από την κυβέρνηση Καραμανλή, του εκλογικού νόμου της ενισχυμένης αναλογικής και την πρόωρη διενέργεια των εκλογών. Για τον λόγο αυτό, ήρθε σε αντιπαράθεση με τον ομοϊδεάτη του Γεώργιο Μαύρο, που ήταν Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εξωτερικών και ο οποίος εκλέχτηκε ως αρχηγός της Ένωσης Κέντρου στις 20 Σεπτεμβρίου 1974. Μετά την εκλογή του, ο Γ. Μαύρος και η ομάδα των Νέων Δυνάμεων ίδρυσαν το νέο κόμμα Ένωσις Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (Ε.Κ.-Ν.Δ.), από το οποίο εκπαραθύρωσαν τον Ζίγδη, που υποχρεώθηκε να κατέβει ανεξάρτητος υποψήφιος βουλευτής στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 στη Δωδεκάνησο υπό τον τίτλο Δημοκρατική Ένωση Κέντρου συγκεντρώνοντας ποσοστό 13,81%, αλλά αποτυγχάνοντας να εκλεγεί, όπως περιγράφει διεξοδικά στο βιβλίο του "Μπροστά στον Νέο Εθνικό Διχασμό (1974)".

Στις βουλευτικές και στις ευρωεκλογές του Οκτωβρίου του 1981 η ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΎ ΚΕΝΤΡΟΥ (Ε.ΔΗ.Κ.) δεν εκλέγει βουλευτές ή ευρωβουλευτές, παρά την εντυπωσιακή της παρουσία στα Δωδεκάνησα. Το ίδιο συμβαίνει και στις Ευρωεκλογές του 1984. Το 1985 εξελέγη βουλευτής κατόπιν της Συμπαράταξης της Ε.ΔΗ.Κ. με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ηγήθηκε της αυτόνομης προσπάθειας της Ε.ΔΗ.Κ. στις πρώτες εκλογές του 1989, ενώ απείχε έκτοτε, αντιδρώντας με τον τρόπο αυτό στο νέο εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.

Ο Ιωάννης Ζίγδης ήταν σφοδρός πολέμιος του εκλογικού συστήματος της ενισχυμένης αναλογικής και υπέρμαχος της απλής αναλογικής. Θεωρούσε ότι με τον "παραμορφωτικό της λαϊκής βούλησης νόμο της ενισχυμένης αναλογικής, μοιραία κάποτε η χώρα θα οδηγείτο σ' ένα νέο εθνικό διχασμό."** Για τον Ιωάννη Ζίγδη "η ενισχυμένη αναλογική αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία του εθνικού διχασμού". Απεναντίας πίστευε ότι "με την υιοθέτηση του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής θα επέλθει σύμπνοια ". Ακόμα θεωρούσε ότι "η απλή αναλογική δεν εμποδίζει τη δημιουργία αυτοδύναμων κομματικών κυβερνήσεων, εάν ο λαός το θέλει. Εάν, όμως, ο λαός δεν έχει αυτή την πρόθεση, η απλή αναλογική επιβάλλει την κομματική σύμπραξη για τη δημιουργία συμμαχικών κυβερνήσεων, που πάνω σ' ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα εκφράζουν τη λαϊκή βούληση".**

Τα επόμενα χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή των βιβλίων του: "Μπροστά στον νέο Εθνικό Διχασμό" (1974), "Για την Δημοκρατία και την Κύπρο - 4 μήνες αγώνα στις Η.Π.Α." (1976), "Προτίμησα τη φυλακή" (1977) και πολύ αργότερα "Η Τραγωδία του Κυπριακού Ελληνισμού" ( 1990).

Ο Ιωάννης Ζίγδης, με το έργο του και την αγάπη του για την πατρίδα και ιδιαίτερα για τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα, αποτελεί ένα άσβεστο φάρο που φώτιζε το χθες, αλλά εξακολουθεί να φωτίζει το σήμερα και το αύριο του τόπου μας. Οι Δωδεκανήσιοι και ιδιαίτερα οι Ροδίτες πρέπει να είναι ευγνώμονες για το έργο του και να τιμούν τη μνήμη του. Τέλος, όσοι και όσες πολιτεύονται, ας έχουν το θάρρος και τη διορατικότητα του Ιωάννη Ζίγδη σε ότι αφορά την προάσπιση της Δημοκρατίας και των Εθνικών μας θεμάτων και ακόμα ας έχουν κατά νουν τη φράση του ''Το Πολιτεύεσθαι εστί Προβλέπειν'', διότι, όπως ο ίδιος έλεγε, οι καιροί για τη χώρα μας είναι χαλεποί κυρίως σε ότι αφορά το δημογραφικό ζήτημα, το οποίο αναδεικνύεται ποικιλοτρόπως ως ένα από τα πιο σοβαρά και σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα και για το οποίο ο Ιωάννης Ζίγδης έδινε ιδιαίτερη σημασία, διότι γνώριζε ότι στην άνθηση του δημογραφικού και στη δυναμική της νέας γενιάς στηρίζεται το μέλλον και η ευημερία της Πατρίδας μας.

Ας είναι λοιπόν Αιώνια η Μνήμη αυτού του Ευπατρίδη και Ευεργέτη του τόπου μας και ο καθένας από εμάς ας εμπνέεται από το παράδειγμα και τα Δημοκρατικά Ιδεώδη αυτού του Επιφανή Ρόδιου Πολιτικού Ανδρός , που έζησε και έδρασε με το όνομα Ιωάννης Ζίγδης.

**Για τη συγγραφή του παραπάνω αφιερώματος αντλήθηκαν στοιχεία από την Ιστοσελίδα του Ιδρύματος Ι. Ζίγδη «ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ Ο ΛΙΝΔΙΟΣ» και από τα βιβλία του «Προτίμησα τη φυλακή», εκδόσεις Kέδρος 1977 και «Η Τραγωδία του Κυπριακού Ελληνισμού», Εκδόσεις Κάκτος 1990.