Ένα σχολείο μια ιστορία...

Το 11ο Δημοτικό πόλεως Ρόδου, στην Ακαδημία, γυρίζει τους απόφοιτους του 1960 στα χρόνια της αθωότητας. Η συνέντευξη της Λίτσας Παπαθανάση.

Τι είναι αυτό που κάνει τους αποφοίτους του 1960 να επιστρέφουν στο… Δημοτικό τους… να οργανώνουν συναντήσεις και να συμμετέχουν στον εορτασμό του σημερινού σχολείου, για την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου; Η νοσταλγία, για εποχές περασμένες που μύριζαν γιασεμί, τότε που οι φιλίες ήταν άδολες. Αλλά και το σχολείο, αυτό καθ΄ αυτό που όμοιό του δεν υπήρξε για πολλά χρόνια στο νησί της Ρόδου. Όσα χρόνια κι αν πέρασαν η Λίτσα Παπαθανάση δεν ξεχνά. Κι ας μεγαλώσαν τα φτερά της κι έγινε η πρώτη γυναίκα αντιδήμαρχος της πόλεως Ρόδου, τιμήθηκε δύο φορές από τη βασίλισσα της Δανίας για την πολύχρονη προσφορά της ως πρόξενος της χώρας αυτής, εκλέχτηκε πρόεδρος του Διεθνούς Σκωλ, έκανε δύο παιδιά και δύο εγγόνια. Το ιστορικό «11ο Δημοτικό πόλεως Ρόδου» είναι η σταθερά στη ζωή της ίδιας και όσων ακόμα φοίτησαν σ΄ αυτό. Γιατί αποφασίσατε φέτος να γιορτάσετε την Ενσωμάτωση μαζί με το 11ο Σχολείο της Ακαδημίας Ρόδου; Γιατί η χρονιά γέννησής μας που είναι το 1948 συμπίπτει με την επίσημη χρονιά της Ενσωμάτωσης στις 7 Μαρτίου του 1948 και την έναρξη λειτουργίας του σχολείου μας τον ίδιο Μάρτιο του 1948. Κάθε χρόνος δηλαδή από τη ζωή μας είναι και ένας επιπλέον χρόνος ελεύθερης και Ελληνικής Δωδεκανήσου. Τι είπατε στα παιδιά στον εορτασμό που έγινε την Παρασκευή; Πως αν αναλογιστούμε ότι πάνω από έξι αιώνες έμειναν σκλαβωμένα τα νησιά μας, τα 63 ελεύθερα χρόνια φαντάζουν αλήθεια μόνο στιγμές. Εμείς γεννηθήκαμε ελεύθεροι, οι γονείς όμως και οι παππούδες μας όταν μας μιλούσαν για τα γεγονότα της υπόδουλης Δωδεκανήσου τα έζησαν οι ίδιοι, και τώρα αποτελούν μέρος της ιστορίας στην οποία εμείς σήμερα αναφερόμαστε. Η Ρόδος αλλά και ολόκληρη η Δωδεκάνησος υπήρξε τόπος διεκδίκησης από πολλούς λαούς ανά τους αιώνες και λόγω της σπάνιας ομορφιάς της αλλά και λόγω της θέσης της, αφού βρίσκεται στο πέρασμα από τη Δύση στην Ανατολή, Ρωμαίοι, Σαρακηνοί, Γενουάτες, Ιππότες, Τούρκοι, Ιταλοί, Γερμανοί, κατέκτησαν τα Δωδεκάνησα. Υποδούλωσαν τη γη αλλά όχι και τους κατοίκους που παρέμειναν Έλληνες στη ψυχή και κράτησαν τη γλώσσα και τη θρησκεία ζωντανή. Και όπως λέει ο Μανώλης Μακρής στο βιβλίο του «Ο τόπος και οι άνθρωποι», «…Αληθινή ιστορία της Ελληνικής Ρόδου δεν μπορεί να είναι η ιστορία των όποιων κατακτητών της. Είναι η ιστορία του ανώνυμου Έλληνα, του ανώνυμου χωρικού που επιβιώνει επί χιλιετίες ριζωμένος στη γη της…». Αυτός ο ανώνυμος ήταν ο μεγάλος πρωταγωνιστής της ιστορίας, ο μέγας λαμπαδηδρόμος. Αυτός κράτησε το νήμα να μην κοπεί. Μέσα από τη δική του καρτερική αντίσταση και τη δική του δημιουργία επιβίωσε η ελληνική ιδέα για να νικήσει στο τέλος. Όπως και έγινε. Σας άκουσα στο σχολείο να δίνετε την εικόνα της μεγάλης μέρας για τη Δωδεκάνησο… Χιλιάδες κόσμου από την πόλη και τα χωριά μέσα σε φρενίτιδα ενθουσιασμού με δάκρυα χαράς και ζητωκραυγές, υποδέχονταν γονατιστοί τον πρώτο Έλληνα αρχηγό που επισκέφτηκε τα ελεύθερα Δωδεκάνησα. Ο ίδιος ο αντιβασιλέας Δαμασκηνός διηγιόταν ότι τόσες πολλές ήταν οι σημαίες ώστε από το πλοίο δεν μπορούσε να ξεχωρίσει τη ξηρά από τη θάλασσα. Πολλές από τις σημαίες αυτές έμειναν θαμμένες στις αυλές των σπιτιών κατά τη διάρκεια της κατοχής και τις έβγαζαν κρυφά στις εθνικές γιορτές, γονάτιζαν γύρω και έψαλλαν τον Εθνικό ύμνο. ʼλλες ράφτηκαν για εκείνη την ημέρα με ό,τι άσπρο και μπλε ύφασμα υπήρχε ενώ χάρτινες σημαίες έριχναν σμήνη αεροπλάνων με τη λέξη Ελευθερία αποτυπωμένη πάνω τους. Οι Έλληνες που συνόδευαν τον Αντιβασιλέα, δημοσιογράφοι, λογοτέχνες, εντυπωσιάστηκαν όταν άκουσαν τους κατοίκους να μιλούν Ελληνικά. Εκείνη την ημέρα οι μαθητές της Αμαραντίου πήγαν στο σπίτι του διευθυντή τους, του Νίκου Παπαθανάση, ο οποίος συνέχιζε να τους κάνει μαθήματα παρά την απαγόρευση των Ιταλών, τον σήκωσαν στα χέρια, του έδωσαν τη σημαία και κατέβηκαν να υποδεχτούν μαζί με όλους την Ελλάδα. Τέτοιοι δάσκαλοι και παπάδες βοήθησαν να μη χάσουμε τη γλώσσα μας, γι αυτό και η πατρίδα αφιέρωσε το μνημείο έξω από την Ακαδημία στον παπά και στον δάσκαλο. Πότε ιδρύθηκαν τα πρώτα ελληνικά σχολεία στη Ρόδο; Από τους πρώτους τομείς που ασχολείται το ελληνικό κράτος και η διοίκηση, μαζί με την υγεία και την πρόνοια, είναι η εκπαίδευση, τα πρώτα στον κατάλογο αιτημάτων που διατύπωναν οι κάτοικοι των νησιών. Ιδρύονται η Παιδαγωγική Ακαδημία, η Εμπορική Σχολή, η Οικοκυρική και Επαγγελματική Σχολή και το Δεκέμβριο του 1947 ιδρύεται το 11ο εξαθέσιο σχολείο πόλεως Ρόδου προς αποσυμφόρηση του 7ου Δημοτικού Σχολείου της Αμαραντείου. Έτσι γεννήθηκε το σχολείο μας. Αρχικά λειτούργησε ως τριθέσιο, από το Μάρτιο του 1948. Την πρώτη χρονιά στεγάστηκε στο ισόγειο της Ακαδημίας με 102 παιδιά. Τις επόμενες δύο σχολικές χρονιές στεγάστηκε στην Αμαράνειο με πρωινές και απογευματινές ώρες εργασίας. Από το 1950 μεταφέρθηκε στην έδρα του, δηλαδή στο ισόγειο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας και λειτούργησε ως εξαθέσιο. Το 1952 μετονομάζεται σε «Πρότυπο Α΄ Περιφέρειας Ρόδου». Παράλληλα λειτουργεί και μονοθέσιο. Ποιοι δίδαξαν στο σχολείο αυτό; Πρώτος διευθυντής είναι ο Πλάτων Ηλιάδης από τη Σπάρτη για τα έξι πρώτα χρόνια και στο μονοθέσιο ο Ευστάθιος Διακογεωργίου από τα Σιάννα της Ρόδου. Τον Ηλιάδη διαδέχεται στη θέση του διευθυντή ο Νίκος Παλιούρης από τη Σύμη, ο οποίος μετατέθηκε από την Αίγυπτο στο Πρότυπο όπου και υπηρέτησε επί 14 χρόνια. Ο δάσκαλος με το Δ κεφαλαίο. Είχαμε την τύχη να είμαστε μαθητές του και να διδαχθούμε όχι μόνο γνώσεις αλλά και το σεβασμό, την αυτοπειθαρχία, την οργάνωση της σκέψης και την αλληλοβοήθεια. Ο Φώτης Κυπριώτης, από τη Σορωνή γίνεται ο τρίτος διευθυντής για τέσσερα χρόνια. Για 18 ολόκληρα χρόνια το σχολείο λειτουργεί ως Πρότυπο με υποδειγματικές διδασκαλίες τις οποίες παρακολουθούσαν δάσκαλοι της πόλης και των χωριών. Θυμάμαι ότι κάποιες φορές όλη μας η τάξη πήγαινε για διδασκαλία σε άλλα σχολεία. Ακόμη έπαιρνε ενεργό μέρος σε όλες τις παιδαγωγικές εκδηλώσεις, αντιπροσώπευε επάξια την Περιφέρεια σε όλες τις επίσημες εορταστικές εκδηλώσεις, στο Δημοτικό και Εθνικό Θέατρο Ρόδου. Η στολή του σχολείου μας σε ναυτικό στυλ, μπλε και άσπρη, μας έκανε περήφανους όταν τη φορούσαμε στις παρελάσεις και ξεχώριζε από αυτές των άλλων σχολείων. Εκτός από τις γυμναστικές επιδείξεις γινόντουσαν και ετήσιες εκθέσεις με έργα των παιδιών, παίρναμε μέρος σε σχολικές θεατρικές παραστάσεις, ραδιοφωνικές εκπομπές, παρακολουθούσαμε κινηματογραφικές προβολές και φυσικά το επίπεδο του σχολείου κρινόταν και από την τεράστια επιτυχία που είχαν οι μαθητές στις εισαγωγικές εξετάσεις στο Γυμνάσιο. Πού οφειλόταν αυτή η επιτυχία; Η συνταγή της επιτυχίας δεν οφειλόταν μόνο στον εξαίρετο διευθυντή, αλλά και σε όλη την ομάδα των δασκάλων που τον πλαισίωναν. Τη Δικαία Χατζηστρατή, χαρισματική δασκάλα μας της πρώτης τάξης από τη Σύμη, που αργότερα υπηρέτησε και ως τέταρτη διευθύντρια, τη Φωτεινή Πιττά από την Κάρπαθο, την Ελένη Κουλουράκη, την Καλλιρρόη Παλιούρη, τον Πάνο Σαρατσιώτη, και το Γιώργο Παπαρολάκη και πολλούς άλλους δασκάλους που τίμησαν το λειτούργημά τους και έκαναν το σχολείο να χαίρει μεγάλης εκτίμησης από τους προϊσταμένους τους από την κοινωνία της Ρόδου. Εμείς που φοιτήσαμε σ΄ αυτό νιώθουμε ευγνωμοσύνη και η σημερινή προσφορά μας ας εκληφθεί σαν χρέος και αφιέρωμα σ΄ αυτό και τους δασκάλους μας. Ποιοί μαθητές μπορούσαν να φοιτήσουν σ΄ αυτό το σχολείο; Το σχολείο επειδή ήταν Πρότυπο δεν είχε σχολική περιοχή και εγγράφονταν μαθητές από όλη τη Α΄ Περιφέρεια με σειρά προτεραιότητας. Αργότερα με κλήρο και τέλος επειδή η φήμη του ως καλό σχολείο μεγάλωνε, δημιουργήθηκαν περισσότερα τμήματα στην Α΄ Δημοτικού για να καλύψουν τις ανάγκες και το σχολείο προήχθη σε 7θέσιο το 1964, σε 8θέσιο το 1966 και 9θέσιο το 1970 οπότε και παύει να είναι Πρότυπο και παραμένει με τον τίτλο «11ο Δημοτικό Σχολείο πόλεως Ρόδου». Από το 1970-71 λειτούργησε σε συνεργασία με το 4θέσιο 8ο Δημοτικό Σχολείο με το οποίο συστεγάζεται. Πως δημιουργήθηκε το 8ο Δημοτικό; Το 8ο Δημοτικό Σχολείο ιδρύθηκε το 1947, μετονομάσθηκε σε 3ο το 1952, το 1953 ονομάσθηκε και πάλι 8ο 6θέσιο. Στεγάστηκε έως το 1953 στο κτήριο του Ορφανοτροφείου Θηλέων. Από το 1954 στεγάστηκε σε κτήριο του Νοσοκομείου. Το 1968 υποβαθμίζεται σε 5θέσιο και το 1970 σε 4θέσιο, οπότε και μεταφέρεται στο κτήριο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Την επόμενη σχολική χρονιά τα δύο σχολεία συγχωνεύονται σε ένα με την επωνυμία «8ο 13θέσιο Δημοτικό Σχολείο Ρόδου». Διευθυντής του Σχολείου με τη νέα του μορφή ο Μιχάλης Κατραλής. Το διδακτικό προσωπικό προήλθε από τη συγχώνευση του προσωπικού των δύο Σχολείων. Κι εδώ αξίζει να μνημονευτεί ο Αναστάσιος Βρόντης γνωστός δάσκαλος και λαογράφος που υπηρέτησε στο 8ο την πρώτη περίοδο του σχολείου. Ποια ανάγκη σας έκανε πέρυσι να συναντηθείτε οι απόφοιτοι του 1960 και προχθές να γιορτάσετε μαζί με τους μαθητές την Ενσωμάτωση; Οι απόφοιτοι του 1960 πέρυσι έπειτα από 50 ολόκληρα χρόνια βρεθήκαμε ξανά. Βρήκαμε ότι το νήμα που μας ενώνει είναι η κοινή μας φοίτηση στο Πρότυπο και η άδολη φιλία των παιδικών χρόνων. Ο συμμαθητής μας Τζων Ουίλσων είχε αναλάβει να μεταφέρει στον καμβά τη φωτογραφία της αποφοίτησής μας και το έκανε τόσο ζωντανά που ξεπέρασε νομίζω το φωτογραφικό φακό. Αυτό που μας κάνει να επιστρέφουμε είναι πιθανότατα η ανάγκη να ανατρέχουμε στα χρόνια που ήμασταν ξέγνοιαστοι, τότε που η φιλία ήταν ανιδιοτελής. Δεν ξέρετε πόσο χαιρόμαστε όταν βρισκόμαστε μαζί.