Το κλίμα αλλάζει. Εμείς;

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Πάνος Βενέρης
Προϊστ. Δνσης Περιβάλλοντος Δωδ/σου Περιφ. Νοτίου Αιγαίου

O Τζαίημς Χάνσεν, είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους επιστήμονες για το κλίμα διεθνώς. Ήταν ίσως ο πρώτος επιστήμονας ο οποίος παρείχε πραγματικές αποδείξεις για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, όχι με την χρήση πολύπλοκων προσομοιώσεων με υπολογιστή, αλλά με συμβατικές μετρήσεις πάνω στους πάγους της Ανταρκτικής. Με τις μετρήσεις αυτές κατάφερε να μετρήσει τη μέση θερμοκρασία της γης και τη μέση συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα σε ένα χρονικό ορίζοντα 400.000 ετών.

Οι θερμοκρασίες της γης κατά το παρελθόν εκτιμήθηκαν από τον Χάνσεν με την μέτρηση του λόγου Δευτέριου (βαρύ Υδρογόνο) προς Υδρογόνο, σε μόρια πάγου σε διάφορες διαστρωματώσεις οι οποίες εκπροσωπούσαν διαφορετικές χρονικές περιόδους στην γη.

Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) κατά το παρελθόν μετρήθηκε μέσα στις φυσαλίδες αέρα που ήταν εγκλωβισμένες στον πάγο. Δημιουργήθηκαν γραφήματα της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας και συγκεντρώσεων του CO2.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τόσο η θερμοκρασία όσο και η συγκέντρωση CO2 ακολουθούσαν μία περιοδική μορφή με περίοδο περίπου 100.000 έτη (που ταυτίζεται με τον «μεγάλο ενιαυτό» του Πλάτωνα). Η περίοδος της ανόδου της θερμοκρασίας προηγείτο και ακολουθούσε κατ’ αναλογία ο κύκλος του διοξειδίου του άνθρακα.

Μία τέτοια θερμή περίοδο, η οποία άρχισε πριν από 12.000 χρόνια διανύουμε και σήμερα.
Στις αρχές του 1800, αμέσως μετά την έναρξη της βιομηχανικής εποχής, άρχισε να εκτοξεύεται στα ύψη η συγκέντρωση του CO2.

Η θερμοκρασία όμως έφθασε σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα μόλις πριν από περίπου 40 χρόνια. Έτσι, ενώ πριν την βιομηχανική εποχή, η άνοδος των συγκεντρώσεων CO2 ακολουθούσε την άνοδο της θερμοκρασίας, το φαινόμενο αυτό στις μέρες μας αντιστράφηκε για πρώτη φορά μετά από 400.000 χρόνια, επαληθεύοντας στην ουσία ότι η άνοδος της θερμοκρασίας οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση του CO2.

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι εδώ και οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη πολύ πάνω από τις ιστορικές διακυμάνσεις. Η προβλεπόμενη άνοδος της θερμοκρασίας κατά 2 έως 3 βαθμούς έως το τέλος του αιώνα θα έχει καταστροφικές συνέπειες. Ήδη το 2005 καταγράφεται από τους μετεωρολόγους ως η θερμότερη χρονιά στην ιστορία των συστηματικών καταγραφών (από το έτος 1800).

Έτσι, δεν υπάρχουν πλέον άλλα περιθώρια εφησυχασμού. Δεν υπάρχει χρόνος για σκεπτικισμό. Υπάρχει χρόνος μόνο για δράση.

Μπορεί άραγε να αντιστραφεί η πορεία αυτή; Ναι, αν στο σύνολο του πλανήτη λάβουμε μέτρα όπως:

Μακροπρόθεσμα, οι σημερινές καύσεις των ορυκτών καυσίμων να περιοριστούν σε ποσοστό πάνω από 60 έως 80%.

Μεσοπρόθεσμα, να σταθεροποιηθούν οι εκπομπές διοξειδίου και να αρχίσουν να λαμβάνουν την κατιούσα. Αυτό είναι εφικτό διότι υπάρχει σήμερα η τεχνολογία η οποία επιτρέπει να μειωθούν σημαντικά οι καύσεις και επομένως οι αντίστοιχες εκπομπές του CO2. Βούληση χρειάζεται.

Βραχυπρόθεσμα, μπορούν να γίνουν πολλά. Και δεν είναι μόνο το διοξείδιο του άνθρακα, αλλά και τα άλλα «αέρια του θερμοκηπίου» όπως το μεθάνιο, το μονοξείδιο του άνθρακα κλπ καθώς και η τέφρα, που πρέπει επίσης να μας απασχολήσουν.

Για παράδειγμα, η καταστολή των εκπομπών της αιθάλης των κεντρικών θερμάνσεων, των εκπομπών των ρύπων αυτοκινήτων κλπ μπορεί να αποτελέσει μία καλή αφετηρία. Η αιθάλη απορροφά περισσότερο από ότι αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία, λόγω του μαύρου χρώματός της.

Η αποδοτικότητα στην χρήση της ενέργειας μπορεί να συντελέσει σημαντικά στη μείωση των λεγόμενων «αερίων του θερμοκηπίου». Εφαρμογές όπως η κτιριοδομική προώθηση των πράσινων κτιρίων, η χρήση οικολογικών λαμπτήρων καθώς και των ενεργειακά αποδοτικών ηλεκτρικών συσκευών είναι αρκετές για να συμβάλλουν στην συγκράτηση και σταθεροποίηση των ενεργειακών αναγκών μας για τα επόμενα χρόνια.

Η μείωση των εκπομπών των οχημάτων είναι επίσης θέμα πρώτης προτεραιότητας. Η σωστή συντήρηση και εισαγωγή κινητήρων νέας τεχνολογίας η προώθηση των βιοκαυσίμων και των υβριδικών κινητήρων και η προώθηση των αποδοτικών κινητήρων πόλεως, μπορούν να συμβάλουν στην σταθεροποίηση των καύσεων στον πλανήτη.

Το 1975 η χώρα μας ψήφισε τον πρώτο Νόμο για την εξοικονόμηση ενέργειας. Μετά από τέσσερις δεκαετίες, έχει έλθει πλέον η στιγμή να εξετάσουμε στα σοβαρά το θέμα αυτό και να λάβουμε δραστικά μέτρα.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι πολύ φθηνότερο και ασφαλέστερο να εξοικονομήσουμε μία κιλοβατώρα από να την παράγουμε και να την μεταφέρουμε στην κατανάλωση.

Επί πλέον έχουμε σαν χώρα δεσμευθεί ότι μέχρι το 2020 θα έχουμε πραγματοποιήσει: τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 20%, την εισαγωγή ΑΠΕ κατά 20% (40% στην ηλεκτροπαραγωγή) τη μείωση κατά 20% της πρωτογενούς ενέργειας μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Δυστυχώς τη στιγμή αυτή δεν βρισκόμαστε ούτε στα μισά του δρόμου την ώρα που άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Δανία, Ισπανία κ.α) απογειώνονται.

Η εξοικονόμηση ενέργειας, ιδίως στον κτιριακό τομέα, αποτελεί μονόδρομο για την χώρα αλλά και για κάθε χώρα καθότι στα κτίρια αντιστοιχεί το 1/6 των παγκόσμιων πόρων, το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας, το 16% του νερού και το 70% των εκπομπών CΟ2

Και βέβαια, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι αναγκαίο να αναλάβουν το μεγαλύτερο μερίδιο στο ενεργειακό μας ισοζύγιο.

Η νησιωτική Ελλάδα διαθέτει ένα μεγάλο, όμως αναξιοποίητο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: παρατεταμένη ηλιοφάνεια, ανέμους, σημαντικές ποσότητες βιομάζας, θαλάσσια κύματα κλπ.

Τη στιγμή αυτή διεξάγεται μια ακόμη παγκόσμια σύνοδος για το κλίμα, στο Παρίσι. Ελπίζω αυτή τη φορά να μη σφυρίξουν ορισμένες χώρες αδιάφορα όπως γινόταν μέχρι τώρα.

Επίσης, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών, έχει αναπτύξει κείμενο Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή το οποίο είναι αναρτημένο και σε δημόσια διαβούλευση στην ιστοσελίδα του.

Η Εθνική αυτή Στρατηγική είναι το πρώτο βήμα για μια συνεχή και ευέλικτη διαδικασία σχεδιασμού των απαραίτητων μέτρων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Θα ακολουθήσει η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης και η εξειδίκευσή του μέσω των Περιφερειακών Σχεδίων Προσαρμογής.

Πέραν όμως από τις στρατηγικές και τα θεσμικά μέτρα, πρέπει από όλους μας να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια αλλάζοντας ενδεχομένως τις καταναλωτικές μας συνήθειες. Είναι πλέον χρέος μας.