Γ. Κρεμλής: Ουδείς προφήτης στον τόπο του

Τα Οικολογικά – Ροδιακά συνομιλούν με τον Γιώργο Κρεμλή, προϊστάμενο της Μονάδας Πολιτικής Συνοχής και Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Ο Γιώργος Κρεμλής γεννήθηκε στη Ρόδο, τελείωσε το Βενετόκλειο Γυμνάσιο, σπούδασε νομικά στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει μεταπτυχιακές σπουδές στο συγκριτικό και ευρωπαϊκό δίκαιο στο Παρίσι και στο Στρασβούργο. Το 1981 ξεκίνησε την καριέρα του στη Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή τη στιγμή είναι επικεφαλής της Διοικητικής Μονάδας Πολιτικής Συνοχής και Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην ΓΔ Περιβάλλοντος βρίσκεται από το 1995 ενώ προηγουμένως κατείχε τη θέση νομικού συμβούλου στην Νομική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και διάφορες υψηλές θέσεις στην ελληνική διοίκηση. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά. Το αντικείμενο της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και της Μονάδας Πολιτικής Συνοχής Η πρώτη μας ερώτηση έχει να κάνει με το ακριβές αντικείμενο της Μονάδας που προΐσταται αλλά και γενικότερα της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος. Αυτό γιατί για τους περισσότερους από εμάς η δαιδαλώδης διάρθρωση των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι παντελώς άγνωστη. Ο Γιώργος Κρεμλής εξηγεί τη σπουδαιότητα της ΓΔ Περιβάλλοντος που αυτή τη στιγμή έχει γύρω στους 650 υπαλλήλους και είναι με λίγα λόγια ένα Υπερυπουργείο Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη ΓΔ Περιβάλλοντος ανήκουν όλα τα σχετικά με το περιβάλλον θέματα εκτός αυτά του κλίματος. Η μονάδα στην οποία είναι επικεφαλής καλύπτει πολλούς τομείς ακόμα και εκτός ΓΔ Περιβάλλοντος και κάνει τη λεγόμενη Περιβαλλοντική Ενσωμάτωση (Environmental Integration) ώστε να καταστούν όλες οι πολιτικές της ΕΕ αειφόρες. Με απλά λόγια μπολιάζει περιβαλλοντικά τις υπόλοιπες πολιτικές της ΕΕ είτε αυτές αφορούν τη γεωργία, τις μεταφορές, την ενέργεια κοκ. Η μονάδα αυτή καλύπτει και τα 27 κράτη μέλη και από τον Ιούλιο του 2013 και την Κροατία και λόγω των διεθνών συμβάσεων καλύπτονται και ευρύτερα θέματα όπως αυτά των αγωγών φυσικού αερίου (Nabucco, South Stream κλπ). Ασχολείται κυρίως με τον περιβαλλοντικό έλεγχο και την έγκριση συγχρηματοδοτούμενων έργων από όλα τα ταμεία της ΕΕ, όποιο και να είναι το αντικείμενό τους, εάν αυτά ξεπερνούν τα 50 εκατομμύρια ευρώ . Όλα τα μεγάλα έργα στην Ελλάδα έχουν περάσει από τη μονάδα αυτή. Στερεά Απόβλητα: Το μεγάλο θέμα Η επόμενη ερώτηση αφορά τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και το έλλειμμα που υπάρχει στο συγκεκριμένο τομέα στη χώρα μας. Ο Γ. Κρεμλής εξηγεί πως τα κράτη μέλη επιλέγουν και προωθούν τα έργα προς την ΕΕ και ότι είναι τελικά δικιά τους ευθύνη ποια θα επιλέξουν με βάση τις αρχές τις ΕΕ. Η ΕΕ δεν μπορεί να επιβάλλει ποια έργα θα εκτελεστούν όμως προχωρά τις διαδικασίες παραβιάσεως της Κοινοτικής Νομοθεσίας. Η Ελλάδα, αναγνωρίζει ο Γ. Κρεμλής, είναι πολύ πίσω στον τομέα αυτό. Για το Ν. Αιγαίο εξηγεί την ιδιαιτερότητα του αφού το κάθε νησί θα πρέπει να λύσει τοπικά τα περιβαλλοντικά του ζητήματα και να διαχειριστεί τα δικά του απόβλητα. Είναι σημαντικό, τονίζει, να επικαιροποιηθεί ο ΠΕΣΔΑ (Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων) Ν. Αιγαίου λαμβάνοντας υπόψη του τα νέα δεδομένα και τις ιδιαιτερότητες του κάθε νησιού. Μέσα στο 2013 λοιπόν θα πρέπει να εκπονηθούν εθνικά και περιφερειακά σχέδια πρόληψης και μείωσης των στερεών αποβλήτων, ενώ μέχρι το 2015 υποχρεωτικά πρέπει να έχουμε τέσσερα ρεύματα αποβλήτων – χαρτί, γυαλί, αλουμίνιο, πλαστικό. Το 2020 εξάλλου πρέπει τα κράτη μέλη να έχουν 50% ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση ενώ πρέπει να γίνεται εκτροπή κατά 75% του βιοαποδομήσιμου κλάσματος (οργανικά απόβλητα). Καταλαβαίνει κανείς λοιπόν πόσο πίσω είμαστε αφού στα Δωδεκάνησα κυρίως δεν υπάρχει καμία δημοτική υποδομή για ανακύκλωση ή κομποστοποίηση. Να μπούμε μπροστά Είναι σημαντικό στη Ρόδο αλλά και στο υπόλοιπο Ν. Αιγαίο, λέει ο Γ. Κρεμλής, να ξεκινήσουμε πιλοτικά από τώρα το διαχωρισμό σε τέσσερα ρεύματα ώστε να είμαστε έτοιμοι το 2015. Για τα οικονομικά προβλήματα ενός τέτοιου εγχειρήματος λέει ότι όλες αυτές οι δράσεις είναι επιλέξιμες και θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από την ΕΕ. Τονίζει δε τη σημασία της ευαισθητοποίησης των πολιτών στα θέματα των στερεών αστικών αποβλήτων και τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών ώστε σταδιακά να μπορούμε να είμαστε εντός των προθεσμιών. Αναπόφευκτη είναι η αναφορά στις καταδίκες της χώρας μας από το ευρωπαϊκό δικαστήριο για τις χωματερές (ΧΑΔΑ) που εξακολουθούν να υπάρχουν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένου και του Ν. Αιγαίου που είναι η δεύτερη πιο προβληματική περιοχή της χώρας στο θέμα αυτό. Πολύ σημαντικό, τονίζει, στα νησιά μας είναι η μείωση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος και η ανακύκλωση και μέσα από αυτή τη διαδικασία η συνολική μείωση των αποβλήτων, η διαχείριση των οποίων έτσι κι αλλιώς είναι προβληματική στα νησιά. Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην κάθε περιοχή είναι πλέον το αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα (carbon footprint). Με βάση αυτό δε θα πρέπει να μεταφέρονται απορρίμματα από την μια περιοχή στην άλλη και να επιτείνεται έτσι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Θα πρέπει αντίθετα να εξευρεθούν τρόποι τοπικής κατά προτίμηση επεξεργασίας των ανακυκλώσιμων υλικών και αυτών που κομποστοποιούνται ή τρόποι μείωσης των μεταφορικών. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να υπάρξουν και περισσότερες θέσεις εργασίας σε αυτό που αποκαλούμε πράσινη οικονομία. Ουδείς προφήτης στον τόπο του … Στο σημείο αυτό μπαίνει η ερώτηση φωτιά. Εάν δηλαδή έχει κληθεί από τους τοπικούς παράγοντες, όπως έχει γίνει σε δεκάδες περιπτώσεων στην υπόλοιπη Ελλάδα, να δώσει τα φώτα του και να βοηθήσει στην επιτάχυνση όλων αυτών των πολιτικών τις οποίες πρέπει, είτε τις πιστεύουμε είτε όχι, που είναι το πιο πιθανό, να τις εφαρμόσουμε. Η απάντηση του με λίγα λόγια είναι και ο τίτλος του σημερινού μας άρθρου. Δεν κρύβει όμως την απογοήτευση του για το γεγονός ότι οι τοπικοί πολιτικοί παράγοντες «τα ξέρουν όλα». Η αγάπη του πάντως για τη Ρόδο είναι φανερή σε κάθε περίπτωση. Μαζικός Τουρισμός και Περιβαλλοντικό Αποτύπωμα Ο Γιώργος Κρεμλής πιστεύει ότι αυτή τη στιγμή η όλη τουριστική δραστηριότητα είναι παθητική εάν λάβουμε υπόψη μας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του μοντέλου μαζικού τουρισμού (all inclusive) που ακολουθούμε. Είναι κάτι που έχει εκφράσει και στη σημερινή πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Τουρισμού και κάτι που αποδεικνύεται με συγκεκριμένες μελέτες όπως αυτή της Μαρίας Λοϊζίδου από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Προτείνει τη διεξαγωγή ενός παραγωγικού συνεδρίου το 2014 με την ευκαιρία της ανάληψης της προεδρίας κατά το πρώτο εξάμηνο από τη χώρα μας, που θα εξετάσει τα θέματα τουρισμού και τα προβλήματα του σημερινού μοντέλου. Θεωρεί ότι τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Τουρισμού είναι τα πιο σημαντικά υπουργεία στην Ελλάδα και προειδοποιεί ότι εάν αρχίσουν να υπάρχουν υπόνοιες για το περιβάλλον στα νησιά μας τότε το μέλλον μας είναι ζοφερό. Επίσης πιστεύει ότι πρέπει να ληφθούν πρωτοβουλίες για την προώθηση του χειμερινού τουρισμού αφού η Ρόδος και τα νησιά μας γενικότερα έχουν πολλές προοπτικές στον τομέα αυτό. Ο Γ. Κρεμλής δε διστάζει να συγκρίνει τον κόλπο της Ιξιάς στη Ρόδο με το Σαρωνικό και να μιλά για τα μεγάλα προβλήματα των αντλιοστασίων και την άσχημη εντύπωση που δημιουργούν. Προτρέπει δε τη στήλη μας να πάρει πιο δυναμική θέση για αυτά τα θέματα, κυρίως για την Ιξιά. Εμείς από την πλευρά μας τον ενημερώσαμε για το γεγονός ότι η κατάσταση είναι παρόμοια και σε άλλα σημεία του νησιού όπως η Λίνδος και το Φαληράκι. Καλόπιστη κριτική αλλά όχι τα προβλήματα κάτω από το χαλί Ο Γ. Κρεμλής είναι υπέρ της καλόπιστης κριτικής για τα κακώς κείμενα αλλά θεωρεί ότι είναι κάκιστη πρακτική να θάβουμε τα προβλήματα μας κάτω από το χαλί. Δε θέλει να φανεί ότι κάνει απλά υποδείξεις αλλά θεωρεί ότι η Ρόδος μπορεί να αποτελέσει πρότυπο ανάπτυξης με πολλές ευκαιρίες ακόμα και σε σοβαρά θέματα όπως η διαχείριση αποβλήτων είτε υγρών είτε στερεών. Αξιοποίηση της λυματολάσπης, του ελαιοπυρήνα και της βιομάζας Ο Γ. Κρεμλής θεωρεί ότι μπορούμε με μια μονάδα κομποστοποίησης ή ενεργειακής αξιοποίησης να λύσουμε και τα τρία θέματα. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής βιοκαύσιμου για την κίνηση οχημάτων με κατάλληλη επεξεργασία διαφόρων υγρών αποβλήτων. Από την πλευρά μας ενημερώσαμε για τις προσπάθειες που γίνονται από επιχειρηματίες για την αξιοποίηση όλων αυτών των υλικών και την αειφορική τους διαχείριση. Τα σημαντικότερα προβλήματα του νησιού Ποια θεωρεί τα σημαντικότερα προβλήματα στο νησί ο Γ. Κρελής; Η απάντηση είναι άμεση. Στερεά και υγρά Απόβλητα, Υδάτινοι Πόροι, Διάβρωση Ακτών, Διαχειριστικά Σχέδια για τις περιοχές NATURA και χρήσεις γης και χωροταξία. Δεν είναι κατά της συγχώνευσης των φορέων διαχείρισης NATURA και θεωρεί ότι πρέπει επειγόντως να προχωρήσουμε στη σύνταξη του διαχειριστικού σχεδίου της λεκάνης απορροής στο Ν. Αιγαίο. Ο Γ. Κρεμλής θεωρεί ότι στο θέμα της διάβρωσης των ακτών έχουμε ξεπεράσει τα όρια ανοχής και ότι ήδη θα έπρεπε να έχουν ξεκινήσει οι μελέτες για την αντιμετώπιση του όλου θέματος. Πιστεύει ότι στην επόμενη προγραμματική περίοδο στο ΠΕΠ Ν. Αιγαίου θα πρέπει να ενταχθούν και οι μελέτες αλλά και η υλοποίηση του έργου αποκατάστασης των ακτών, δυνατότητα που σαφώς υπάρχει. Νέα προγραμματική περίοδος: Και το όνομα αυτής «εταιρικό σύμφωνο»; Η νέα προγραμματική περίοδος θα προβλέπει λιγότερα χρήματα από τη σημερινή και θα κυμανθεί, σύμφωνα με εκτιμήσεις, γύρω στα 12 δις ευρώ. Δε θα έχει μεγάλες διαφορές από το ΕΣΠΑ, όμως θα έχουμε πλέον τρεις ταχύτητες χρηματοδότησης, μία για ανεπτυγμένες περιοχές, μία για μεταβατικές και μία για λιγότερο ανεπτυγμένες. Ο Γ. Κρεμλής πιστεύει όμως ότι και για τις ανεπτυγμένες περιοχές υπάρχουν τρόποι να ενταχθούν έργα φτάνει αυτά να «πλασαριστούν» σωστά προτάσσοντας πάνω απ’ όλα την καινοτομία. Θα πρέπει δε να καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια για να αναγνωρισθούν οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες, κάτι που απασχολεί έντονα την περιοχή του Ν. Αιγαίου. Θα υπάρχουν 11 θεματικές νεότητες για χρηματοδότηση. Η κάθε περιοχή μπορεί να πάρει όμως μέχρι πέντε από αυτές τις ενότητες ενώ οι ανεπτυγμένες περιοχές, όπως η δική μας, μπορεί να διαλέξει ανάμεσα σε τρεις μόνο. Ενδεικτικές θεματικές είναι η θεματική χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα, η ανταγωνιστικότητα, η δημιουργία θέσεων εργασίας, η έρευνα και καινοτομία και φυσικά το περιβάλλον. Συνεπώς θα πρέπει να υπάρξει κατάλληλη προετοιμασία στην κατάρτιση του ΠΕΠ Ν. Αιγαίου γιατί υπάρχουν πολλές και διαφορετικές ανάγκες. Πεποίθησή του είναι θα πρέπει ίσως να υπάρχει ένα ΠΕΠ μικρών νησιών και ότι θα πρέπει να αναδειχθεί η νησιωτικότητα μέσα από συγκεκριμένες προβλέψεις. Έτσι θα μπορούσαν να μειωθούν οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες. Προτείνει τη διοργάνωση ενός συνεδρίου ώστε να υπάρξει ουσιαστική διαβούλευση για τη διάρθρωση του καινούργιου ΠΕΠ. Προθυμοποιείται από την πλευρά του να συμμετάσχει αλλά και να καλέσει ανθρώπους από την ΕΕ που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή τη διαδικασία κατάρτισης. Επίλογος Η τελευταία αυτή πρόταση μας βρήκε κάτι παραπάνω από σύμφωνους αφού είναι κάτι που το λέμε σε κάθε περίπτωση, να συζητήσουμε δηλαδή όλοι μαζί για το πώς τελικά θα βαδίσει αυτός ο τόπος. Είναι πάντως κρίμα να έχουμε ανθρώπους σαν το Γ. Κρεμλή ή το Χρ. Δουλκερίδη αλλά και το Ν. Χρυσόγελο , και να μην τους αξιοποιούμε ενώ οι ίδιοι θέλουν να βοηθήσουν με όλες τους τις δυνάμεις και βέβαια είναι σε θέση να το κάνουν καλύτερα από τον καθένα μας λόγω των γνώσεων και της θέσης τους. Ας κάνουν λοιπόν λίγο χώρο οι κύριοι «τα ξέρουμε όλα».