Το ημερολόγιο του Samuel Baud-Bovy θα εκδώσει το ίδρυμα Σταματίου

Rodiaki NewsRoom

Πρόκειται για σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο με πολλές πληροφορίες για τα Δωδεκάνησα

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Υποτροφιών Ρόδου «Εμμανουήλ και Μαίρης Σταματίου», τιμώντας τα 70 χρόνια ελεύθερου εθνικού βίου, πήρε την ιστορική πρωτοβουλία να φωτίσει μια άγνωστη σελίδα των τελευταίων χρόνων των 630 χρόνων δουλείας, που αναδεικνύει την αφοσίωση και την ευλαβική συνέπεια των Δωδεκανησίων στα ήθη, τα έθιμα, τη γλώσσα, τις παραδόσεις και τη δημοτική τους ποίηση.

Με πρόσφατη απόφασή του σαν μικρή προσφορά του στο μεγάλο αυτό ιστορικό εορτασμό, ενέκρινε την υλοποίηση της εξαιρετικής πρότασης που υπέβαλε η αρμόδια Επιτροπή Πολιτισμού του Ιδρύματος, ήτοι της εκδόσεως ενός έργου με πολλαπλή σημασία για την ιστορία και τον πολιτισμό της Ρόδου και των Δωδεκανήσων γενικότερα. Βασίζεται σε μια ιδέα της κ. Βενετίας Σκευοφύλακα, μουσικού, και αφορά στην έκδοση του ημερολογίου που κρατούσε όσο διάστημα ζούσε στα Δωδεκάνησα ο Ελβετός ερευνητής Samuel Baud-Bovy.

Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερούς παγκοσμίως εθνομουσικολόγους του 20ου αιώνα, συνεχίζοντας τη μακρά παράδοση μιας οικογένειας καλλιτεχνών και διανοουμένων από τη Γενεύη. Ο παππούς του ήταν ζωγράφος.

Ο πατέρας του Daniel Baud-Bovy, γνωστός συγγραφέας και ο φίλος του Ελβετός φωτογράφος Fred Boissonnas, ήταν οι πρώτοι ορειβάτες που κατάφεραν να ανέβουν στην κορυφή του Ολύμπου μαζί με τον Χρήστο Κάκαλο (1913). Παράλληλα στους δυο άντρες οφείλουμε ένα τεράστιας σημασίας φωτογραφικό αρχείο (1903-1920) ασπρόμαυρων φωτογραφιών που αποτυπώνει την Ελλάδα των αρχών του 1900.

Ο πατέρας του έλεγε για τα ταξίδια του αυτά στην Ελλάδα: «εκεί όπου οι άλλοι δεν ψάχνουν παρά μόνο για ερείπια εμείς ανακαλύψαμε μια φύση και ένα λαό».

Η αγάπη αυτή για την Ελλάδα μεταδόθηκε καθώς φαίνεται και στον γιο του Samuel ο οποίος το 1929, σε ηλικία 23 ετών, βρέθηκε στην Αθήνα για να μάθει την ελληνική γλώσσα και να μελετήσει τη βυζαντινή και τη δημοτική μουσική. Κατά τους μήνες που πέρασε στην Αθήνα ήρθε σε επαφή με τα σημαντικότερα πνεύματα της εποχής.

Έτσι στο αθηναϊκό του ημερολόγιο διαβάζουμε αποσπάσματα όπου συναναστρέφεται με τον Παλαμά, τον Δροσίνη, τον Σικελιανό, τον Σεφέρη, τον Μανώλη Τριανταφυλλίδη, παρακολουθεί παραστάσεις της Κοτοπούλη και βρίσκεται πολύ κοντά στον Octave Merlié που διευθύνει το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.

Η σύζυγος του Μερλιέ, Μέλπω, η οποία το 1930 ιδρύει το Μουσικό Λαογραφικό αρχείο, το οποίο έμελλε να μετεξελιχθεί σε Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, παροτρύνει τον νεαρό Samuel Baud-Bovy να μελετήσει μερικά από τα αυθεντικότερα και ωραιότερα δείγματα του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού πηγαίνοντας στα ιταλοκρατούμενα, εκείνη την εποχή, Δωδεκάνησα.

Καθώς μια τέτοια έρευνα δεν θα την επέτρεπαν ποτέ οι Ιταλοί σε κάποιον Έλληνα υπήκοο, ο Ελβετός μουσικολόγος ανέλαβε παράλληλα με τις σπουδές του μιαν αποστολή πρωταρχικής εθνικής σημασίας. Να αποδείξει πως οι κάτοικοι των Δωδεκανήσων, παρά τις σκληρές προσπάθειες της ιταλικής διοίκησης, παρέμεναν Έλληνες στην γλώσσα, στις παραδόσεις, στην ψυχή και το φρόνημα τους.

Έτσι, ο νεαρός μουσικολόγος πηγαίνει τον Ιούνιο του 1930 στη Ρόδο και ξεκινάει μιαν -ανυπολόγιστης αξίας- επιτόπια έρευνα και καταγραφή της παραδοσιακής μουσικής των Δωδεκανήσων.

Η έρευνα αυτή κράτησε τρία καλοκαίρια και καρπός της ήταν η συγγραφή μιας πρωτοποριακής διδακτορικής διατριβής με θέμα: «Το δημοτικό τραγούδι της Δωδεκανήσου» που εκδόθηκε το 1936. Παράλληλα με έξοδα της Πηνελόπης Δέλτα ταξίδεψαν στην Αθήνα και ηχογραφήθηκαν από φωνογράφο διάφοροι σπουδαίοι παραδοσιακοί τραγουδιστές και τραγουδίστριες από τα Δωδεκάνησα.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής και των ερευνών του στα Δωδεκάνησα ο Samuel Baud-Bovy κρατούσε ημερολόγιο στο οποίο κατέγραφε σε τακτική βάση τις σκέψεις, τις εμπειρίες, τα βιώματα, τις συναντήσεις και τις εντυπώσεις του.

Το ημερολόγιο αυτό είναι ανέκδοτο και βρίσκεται στα χέρια του γιού του Manuel Baud-Bovy, ο οποίος συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση αγαπά ιδιαίτερα την Ελλάδα και περνάει ένα μεγάλο μέρος του χρόνου στον Βόλο.

Με την παραπάνω έκδοση το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Σταματίου στοχεύει:

• Να φέρει στο φως ένα ντοκουμέντο μοναδικής εθνικής σημασίας για τα Δωδεκάνησα, ιδίως στην παρούσα χρονική συγκυρία, κατά την οποία εορτάζουμε τα 70 χρόνια από την πραγματική απελευθέρωση των Δωδεκανήσων.

• Να δημοσιοποιήσει ένα πολύτιμο υλικό το οποίο αποτυπώνει και τεκμηριώνει τον μουσικό-πολιτισμικό πλούτο των Δωδεκανήσων σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο. (Το ημερολόγιο της Δωδεκανήσου θα βοηθήσει τους μελλοντικούς μελετητές που θα ασχοληθούν με το παραδοσιακό τραγούδι των Δωδεκανήσων και την πρώτη επιστημονική καταγραφή του από τον Baud-Bovy).

• Να αναδείξει μια βαρύνουσα κι αυθεντική ιστορική μαρτυρία για τη ζωή στα Δωδεκάνησα κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1930, η οποία αναδεικνύει άγνωστες όψεις και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής του τόπου όσο και πρόσωπα της τοπικής κοινωνίας. Μια καταγραφή που πέρα από το καθαυτό ιστορικό ενδιαφέρον, παρουσιάζει πτυχές κοινωνιολογικού και λαογραφικού ενδιαφέροντος. (Συμπληρώνοντας με αυτόν τον τρόπο την άριστη εργασία της μετάφρασης του αθηναϊκού ημερολογίου από τον κ. Μάρκο Δραγούμη και το Κέντρο μικρασιατικών Μελετών).

• Να αποτυπώσει την διαδικασία εκείνη της πνευματικής ζύμωσης, μέσα από την οποία διαμορφώθηκε ένας από τα μεγαλύτερα θεωρητικά πνεύματα της επιστήμης της εθνομουσικολογίας.

Την όλη επιμέλεια της έκδοσης θα έχει ο κ. Δημήτρης Κόκκινος, πρόεδρος της επιτροπής Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταματίου, ο οποίος ήρθε σε επαφή και συνεννόηση με τον γιο του Samuel Baud-Bovy.