Αυστηροποίηση ελέγχων για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο

Rodiaki NewsRoom

Τι προβλέπει ο νέος Κανονισμός για τις παραβάσεις από εμπόρους και την προστασία των καταναλωτών

Του Μάνου Τεχνίτη
Δικηγόρου LL.M, LL.M.*

Ο Νέος Κανονισμός που ψηφίστηκε λίαν προσφάτως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έρχεται να φέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι παραβάσεις της ενωσιακής νομοθεσίας από εμπορικές ιστοσελίδες και ψηφιακές εφαρμογές.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό θεσπίζεται για κάθε κράτος-μέλος μία τουλάχιστον Αρμόδια Αρχή καθώς και το “Ενιαίο Γραφείο Σύνδεσης”, των οποίων στόχος είναι ο έλεγχος και η επιτήρηση εμπορικών ιστοσελίδων, εφαρμογών κ.λπ. για σχετικές παραβιάσεις ιδίως σχετικές με τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών στο διαδίκτυο καθώς και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ τους.

Έρευνα και Επιβολή Προστίμων σε Εφαρμογές και Πλατφόρμες:
Πιο συγκεκριμένα, οι αρμοδιότητες των Αρμόδιων Αρχών χωρίζονται σε εξουσίες έρευνας και εξουσίες επιβολής. Στις εξουσίες έρευνας η Αρμόδια Αρχή μπορεί:

- Να έχει πρόσβαση σε οποιαδήποτε έγγραφα ή δεδομένα που μπορεί να σχετίζονται με τη παραβίαση είτε αυτά βρίσκονται σε δημόσια αρχή είτε σε οργανισμό είτε σε ιδιώτη. Τα δεδομένα αυτά μπορεί να είναι από φορολογικές δηλώσεις μέχρι χρηματοοικονομικές ροές και τραπεζικές καταθέσεις.

- Να κάνει επιτόπιους ελέγχους.

- Να αγοράζει προϊόντα ακόμα και με καλυμμένη ταυτότητα ώστε να εντοπίζουν παραβάσεις.

Στις εξουσίες επιβολής εντάσσονται ενδεικτικά:

- Η εξουσία θέσπισης προσωρινών μέτρων για αποφυγή κινδύνου σοβαρής βλάβης σε βάρους συμφερόντων των καταναλωτών.

- Να επιδιώκουν δεσμεύσεις από τον έμπορο με σκοπό την παύση της παράβασης.

- Να αφαιρούν περιεχόμενο ή να περιορίζουν την πρόσβαση σε ιστοσελίδα ή πλατφόρμα.

- Να επιβάλλουν πρόστιμα ή περιοδικές χρηματικές ποινές εφόσον υπάρχει κατάφαση παράβασης.

Οι Αρμόδιες Αρχές σύμφωνα με τον Κανονισμό λειτουργούν υπό καθεστώς αμοιβαίας συνδρομής είτε στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληροφοριών, είτε της επιβολής προστίμων είτε συντονισμένων δράσεων ανάλογα με την έκταση της παράβασης.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι παραπάνω εξουσίες των αρμοδίων αρχών, μπορούν να ασκούνται σύμφωνα με το άρθρο 10 του Κανονισμού, και με δική τους ευθύνη, χωρίς τη συνδρομή ή την προηγούμενη άδεια άλλων Δημοσίων Αρχών ή του δικαστηρίου. Παρόλο που υπάρχει η πρόβλεψη ότι κατά την άσκηση των εξουσιών αυτών θα πρέπει να τηρείται η αρχή της Αναλογικότητας και οι εγγυήσεις του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι αμφίβολο κατά πόσον αυτό επαρκεί δεδομένης της μεγάλης συγκέντρωσης εξουσιών.

Ποιοι Κινδυνεύουν:
Δεδομένου ότι ο σκοπός του Κανονισμού είναι η προστασία από παραβάσεις της Ενωσιακής Νομοθεσίας αναφορικά με τα συλλογικά συμφέροντα των Καταναλωτών, υποψήφιοι για ελέγχους και κυρώσεις είναι όσοι παραβιάζουν π.χ. τη νομοθεσία περί αθέμιτου ανταγωνισμού, διαφήμισης, διατάξεις του δικαίου των καταναλωτών κ.λπ.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων παραβάσεων είναι:

- Η συστηματική πώληση προϊόντων με χαρακτηριστικά άλλα από αυτά που περιγράφονται στο ηλεκτρονικό κατάστημα.

- Η μη αναγραφή ή λανθασμένη αναγραφή των στοιχείων επικοινωνίας του εμπόρου

- Η μη συμμόρφωση με τις διατάξεις για την υπαναχώρηση από αγορά ή επιστροφή ελαττωματικού προϊόντος

- Η παραπλανητική διαφήμιση (π.χ. εγγραφή για δωρεάν κουπόνια σουπερμάρκετ το οποίο καταλήγει σε συνδρομητική υπηρεσία.

- Οι προωθητικές ενέργειες οι οποίες καταλήγουν σε εξαπάτηση του κοινού ως προς την πραγματική ύπαρξη προσφοράς (π.χ. το κλασικό παράδειγμα όπου επιχείρηση βγάζει σε προσφορά προϊόν με μεγάλη έκπτωση έως εξαντλήσεων των αποθεμάτων. Τα αποθέματα είναι εξαιρετικά λίγα έως ανύπαρκτα ώστε όταν ο καταναλωτής φθάνει στο κατάστημα για να αγοράσει την προσφορά πείθεται σε αγορά άλλου προϊόντος το οποίο έχει μεγαλύτερο κέρδος για την επιχείρηση).

Το πρόβλημα:
Τα μέτρα αυτά δεν καταργούν και δεν περιορίζουν άλλου είδους κυρώσεις όπως διοικητικές ή ποινικές. Αυτό που τα διακρίνει σε σχέση με τα άλλα μέτρα είναι η ταχύτητα με την οποία μπορούν να εφαρμοστούν καθώς και η ενδεχόμενη αυστηρότητά τους. Δηλαδή προσθέτουν ακόμα ένα στρώμα κυρώσεων το οποίο είναι καταφανώς πιο ευέλικτο από τα υπόλοιπα και χωρίς την ευκαιρία οικειοθελούς γνωστοποίησης της παραβίασης (public disclosure) με σκοπό την μείωση της κύρωσης όπως γίνεται πλέον για τις παραβάσεις περί αθέμιτου ανταγωνισμού.

Αν και σε ορισμένες περιπτώσει καταφανούς εξαπάτησης του κοινού (ειδικά μέσω διαδικτύου) ο παρών Κανονισμός έρχεται να δώσει γρήγορη λύση του προβλήματος, το εύρος των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών που παρέχεται στις Αρμόδιες Αρχές, φέρνει ξανά στην επιφάνεια την προβληματική για τις Ανεξάρτητες Αρχές και τη σταδιακή αποκόλληση από το κλασικό φιλελεύθερο μοντέλο αντεγκληματικής πολιτικής.

* O Μάνος Τεχνίτης είναι δικηγόρος Ρόδου με ειδίκευση στο Εμπορικό Δίκαιο, το Ποινικό Δίκαιο και την Εγκληματολογία.