Η γιορτή του Αη Παντελεήμονα στην Τήλο

Rodiaki NewsRoom

Τα πανηγύρια στα νησιά μας

Του Νίκου Παπαεμμανουήλ
συνταξιούχου εκπαιδευτικού

Τα πανηγύρια είναι λατρευτικές εκδηλώσεις που συνδυάζονται με χορούς και τραγούδια . Από όλους τους λαούς, οι Έλληνες τιμούσαν και λάτρευαν από αρχαιοτάτων χρόνων τους θεούς και φρόντιζαν τις ημέρες αυτές να διοργανώνουν αθλητικούς αγώνες, θυσίες και διάφορες άλλες πομπές. Γνωστά είναι τα Ίσθμια, Πύθεια, Νέμεα, Παναθήναια κ.λ.π. Με την εμφάνιση του χριστιανισμού απέκτησαν ακόμα βαθύτερο νόημα.

Παραμέρισαν τις ειδωλολατρικές συνήθειες και αντικατέστησαν αυτές με τα πανηγύρια. Τα μοναστήρια αντικατέστησαν τους βωμούς και τους αρχαίους ειδωλολατρικούς ναούς. Όλη η Ελλάδα είναι γεμάτη από μοναστήρια που πολλά απ΄ αυτά απέκτησαν πανελλήνια θρησκευτική εμβέλεια. Μονές των Μετεώρων, Αγίου Όρους, Μονή Πάτμου κ.λ.π.

Η Ελληνική επικράτεια είναι διάσπαρτη από μοναστήρια. Το καθένα έχει τη δική του ιστορία και θρησκευτική παράδοση. Ο Έλληνας αγρότης, βοσκός, ψαράς κ.λ.π. έχει συνδέσει την εργασία του με τη βοήθεια κάποιου Άγιου. Κάθε οικογένεια εναποθέτει τις ελπίδες και τα όνειρα σε κάποιο Άγιο. Η νησιώτισσα καπετάνισσα, η απλή μάνα-γυναίκα καρτερεί και προσεύχεται τον ερχομό του άντρα της, του γιού της…

Όλες οι ελπίδες, τις στηρίζει στο θεό , στον Άγιο Νικόλα, στον άγιο του χωριού της. Έτσι χτίζει το εκκλησάκι, που είναι η εκκλησία της οικογένειας και συνδέει τους καημούς και τα ξενύχτια με την υγεία του αγαπημένου της. Εκατοντάδες χιλιάδες μοναστήρια βρίσκονται χτισμένα σε βουνά, ακροθαλασσιές, χωράφια. Σ΄αυτά κάθε χρόνο γιορτάζουν οικογενειακά τον τιμώμενο Άγιο ή Αγία. Πολλά απέκτησαν κοινωνική διάσταση. Άνθρωποι από πολλά μέρη έρχονται σ ΄αυτό τον τόπο για να προσκυνήσουν και να περάσουν ευχάριστα.

Έτσι δημιουργήθηκαν τα πανηγύρια που αποτελούν τρόπο ζωής. Πολλά απ΄ αυτά έχουν καθιερωθεί και ελκύουν χιλιάδες προσκυνητές που έρχονται όχι μόνο να προσκυνήσουν, αλλά και να θαυμάσουν την τέχνη και τον πλούτο της μονής αυτής. Αυτά τα μοναστήρια κράτησαν σε δύσκολους καιρούς τα ζώπυρα της Θρησκείας και της Πατρίδας. Αποτέλεσαν την κιβωτό της παράδοσης και της ιστορίας μας . Ίσως χωρίς αυτά να μην υπήρχε Ελλάδα σήμερα.

Κάθε νησί σήμερα έχει τον Άγιο προστάτη του. Η Νίσυρος την Παναγιά την Σπηλιανή, η Πάτμος τον Άγιο Θεολόγο, η Σύμη τον Πανορμίτη, η Λέρος την Παναγιά του Κάστρου, η Τήλος τον Αϊ Παντελεήμονα. Ένα μοναστήρι του 14ου και 15ου αιώνα βυζαντινού ρυθμού με τρούλο, που βρίσκεται κουρνιασμένο μέσα σε μια απότομη χαράδρα που απλώνεται μέχρι τη θάλασσα.

Καρυδιές- ροδιές, πλατάνια και κυπαρίσσια είναι οι μόνιμοι σύντροφοι του Αγίου, που η ηρεμία του τοπίου διακόπτεται από το κελάρυσμα του νερού, που τρέχει ασταμάτητα μέσα από ένα βράχο. Θαύμα αληθινό το τοπίο. Δίπλα στο εκκλησάκι ένας πελώριος πύργος που προστάτευσε τους μοναχούς από τυχόν επιδρομές κουρσάρων. Γύρω - τριγύρω οντάδες περιμένουν κάθε χρόνο τις νιαμερίτισσες να φιλοξενηθούν στα ξύλινα πατώματά τους. Η πλακόστρωτη αυλή περιμένει το γλεντιστή Τηλιακό να σύρει τη σούστα και να χορέψει.

Η Μονή του Αϊ Παντελεήμονα κτίστηκε από τον ηγούμενο Ιωνά και έχει τη δική του παράδοση, όπως όλα τα μοναστήρια. Σ΄ αυτόν τον άγιο χώρο κάθε χρόνο μαζεύονται οι Τηλιακοί από όλα τα μέρη, Αθήνα, Αμερική, Αυστραλία, Γερμανία, Ρόδο κ.λ.π. και προσκυνούν τον Άγιο προστάτη τους. Το βράδυ μετά τον εσπερινό, οι τράπεζες γεμίζουν από παραδοσιακά φαγητά και συγκεκριμένα από κατσικίσιο άγριο κρέας που με πολύ μεράκι μαγειρεύει ο μάγειρας.

Οι παρέες πληθαίνουν και το γλέντι δεν αργεί να ξεκινήσει. Το τραγούδι αντηχεί στις ρεματιές και το παίρνει η αύρα της θάλασσας και χάνεται στα πέλαγα. Θέλει να ταξιδέψει μακριά, εκεί που ζουν και βρίσκονται οι ξενιτεμένοι Τηλιακοί.

Το προσκύνημα αυτό για τον Τηλιακό, είναι η ζωή του. Θυμάται τα περασμένα, θυμάται τον πατέρα του, τον παππού και τι δε θυμάται. Ο Τηλιακός είναι φιλότιμος άνθρωπος. Δεν ξεχνά τις παραδόσεις του, τα τραγούδια του που κάθε χρόνο τα ξημερώματα ακούγονται από τις ξάγρυπνες τηλιακές φωνές. «Αϊ μου Παντελεήμονα γιατρέ των πονεμένων, φύλαγε τα ξενάκια σου, ν΄άρχονται κάθε χρόνο. Αϊ Παντελεήμονα , μεγάλο τ΄όνομά σου φύλλο δεν πέφτει απ΄το δεντρί χωρίς το θέλημά σου».

Σ΄ αυτό το μοναστήρι έχω τις καλύτερες παιδικές μου αναμνήσεις , από τότε που πήγαιναν με τα πόδια με τους γονείς μου, μέχρι σήμερα που φθάνεις με το πούλμαν.

Ο πατέρας μου, ο παπα - Παρασκευάς (που κοιμάται τον αιώνιο ύπνο) πάνω από σαράντα πέντε χρόνια υπηρέτησε το μοναστήρι αυτό. Κάθε χρόνο πηγαίνω και προσκυνώ και ψάλλω εις μνήμη του και όσο ζω θα είμαι πάντα στη χάρη του.

Είναι το «νόστιμο ήμαρ» όλων των Τηλιακών. Είναι ο τόπος που μας ξεκουράζει και μας ενδυναμώνει να πηγαίνουμε κάθε χρόνο στη χάρη του.