Ένα βιβλίο για την Πάτμο από ψηλά, όπως θα την έβλεπε ένα γλαροπούλι

Rodiaki NewsRoom

Της Μαργαρίτας Πουρνάρα
στην “Καθημερινή”

O Αμερικανός φωτογράφος Μπομπ Μακέιμπ φωτογραφίζει την πατρίδα μας από τα μέσα της δεκαετίας του ’50. Ηταν από εκείνους τους επισκέπτες που έσκυψαν με στοργή πάνω σε κάθε τι ελληνικό, σε κάθε τι αγνό και ανέγγιχτο από την «πρόοδο». Χάρις στην αφοσίωσή του και στα αδιάκοπα ταξίδια του σε ολόκληρη την επικράτεια μέσα σε αυτά τα 60 χρόνια, έχει διασώσει στις λήψεις του μια ολόκληρη –χαμένη πια– ατμόσφαιρα.

Από τα μέρη που επισκέφθηκε, αυτό με το οποίο κυριολεκτικά ταυτίστηκε ήταν η Πάτμος. Ηταν το νησί που αποφάσισε να αγοράσει σπίτι, να περάσουν εκεί τα παιδιά και η Ελληνίδα σύζυγός του όλα τα καλοκαίρια.

Η θυγατέρα του, βυζαντινολόγος Αν Μακέιμπ, απέκτησε την ίδια αγάπη για τον τόπο αυτόν που εκπέμπει ομορφιά και μυστικιστική αύρα. Ως τεκμήριο της ευαισθησίας της για την Πάτμο είναι η πρόσφατη έκδοση από την «Ανάβαση». Σε συνεργασία με την ταλαντούχο φωτογράφο Πηνελόπη Ματσούκα παρουσιάζουν το νησί κυριολεκτικά από ψηλά.

Ιστορία, θρησκευτική και λατρευτική παράδοση, τοπίο, κλείνονται όλα μέσα στις σελίδες.

Τα κείμενα της πρώτης συνδυάζονται με τις αεροφωτογραφίες της δεύτερης και το αποτέλεσμα είναι ένα θαυμάσιο λεύκωμα που έχει τον ταιριαστό υπότιτλο «Όπως πετάει ο γλάρος». Από αυτήν την προνομιακή θέαση των εκατοντάδων μέτρων πάνω από την ξηρά, η Πάτμος είναι πράγματι φαντασμαγορική. Εξετάζοντας προσεκτικά τον τρόπο με τον οποίον η Μακέιμπ περιγράφει τη γεωγραφία, την ιστορία και την παράδοση, διακρίνει κανείς τη βιωματική της σύνδεση. Η Πάτμος «μοιάζει με ιππόκαμπο στον χάρτη στραμμένο στα ανατολικά». «Την άνοιξη οι λαδανιές ανθίζουν και τα βουνά μοιάζουν κατάστικτα με χιόνι.

Ο αέρας μοσχοβολά άγρια λεβάντα και άνθος νεραντζιάς». «Στα πανηγύρια και τις λιτανείες φύλλα μυρτιάς ή λαμπρές (άγρια λεβάντα) είναι στρωμένα στα δάπεδα και τις αυλές της εκκλησίας και στους δρόμους. Αρτοι εντυπωσιακού μεγέθους ευλογούνται και προσφέρονται στη λειτουργία».

Η όμορφη θέα μιας από τις ωραιότερες Χώρες στο Αιγαίο.

Στα μικρά αλλά μεστά της κείμενα μαθαίνει κανείς για τη μακραίωνη πορεία της μονής, για τα ίχνη του Βυζαντίου στο σήμερα, για τον τρόπο που είναι φτιαγμένα τα αρχοντόσπιτα και τα πιο ταπεινά σπίτια. Περιηγείται στα χωράφια της Πάτμου από τις εύυδρες κοιλάδες του Γροίκου, των Κήπων και από εκεί στις Λεύκες και τον Κάμπο, στο Λιβάδι του Γερανού και των Καλογήρων.

Οι εικόνες της Ματσούκα σε κάνουν να έχεις μια γενική κατόπτευση του νησιού και σου δημιουργούν αυτόματα την επιθυμία να πας εκεί, να περπατήσεις στα μονοπάτια, να σκαρφαλώσεις στις μονές, να μπεις στα σοκάκια, να κολυμπήσεις στα υπέροχα νερά. Ειδική μνεία γίνεται βέβαια για τα κοντινά νησιωτικά συμπλέγματα των Αρκιών και των Λειψών, με φωτογραφίες από τα –συγκλονιστικά για τους λάτρεις των γαλάζιων νερών– Τηγανάκια.