Η ενθάρρυνση της ενασχόλησης των νέων με τα κοινά: Το δικαίωμα ψήφου στους νέους 17 ετών

Rodiaki NewsRoom

Γράφει η Ειρήνη Μαλλιάκα
Δικηγόρος (LLM Αστικού Δικαίου)
Υποψήφια Σύμβουλος Κοινότητας Ρόδου Με τον Στράτο Καρίκη, “Νέα Μέρα –Ροδίων Όραμα”

Μία από τις αλλαγές που επέφερε ο νόμος 4445/2018, ευρύτερα γνωστός ως «Πρόγραμμα Κλεισθένης Ι», ο όποιος αφορά τη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είναι η μείωση του ηλικιακού ορίου κτήσης του δικαιώματος του εκλέγειν, από τα 18 στα 17 έτη. Στις φετινές εκλογές, λοιπόν, παρέχεται για πρώτη φορά το δικαίωμα ψήφου στους νέους οι οποίοι συμπλήρωσαν (ή πρόκειται να συμπληρώσουν εντός του έτους κατά το οποίο διεξάγονται οι εκλογές) το 17ο έτος της ηλικίας τους, δηλαδή στους νέους οι οποίοι έχουν γεννηθεί μέχρι και 31 Δεκεμβρίου 2002.

Η νομοθετική αυτή επιλογή κατατείνει αφενός στην προτροπή της ενεργού ενασχόλησης των νέων με τα κοινά, αφετέρου στην ενίσχυση της συμμετοχής περισσότερων πολιτών στις εκλογές. Άλλωστε, η βασικότερη προϋπόθεση, για να λειτουργήσει σωστά μια δημοκρατία, είναι να συμμετέχουν υπεύθυνα όλα τα μέλη της στα κοινά.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια το αίσθημα που κυριαρχεί στη συνείδηση των πολιτών, ακόμα και σε τοπικό επίπεδο, είναι η απογοήτευση για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο τόπος μας. Η απογοήτευση αυτή οδηγεί ολοένα και περισσότερους σε αποστασιοποίηση και αδιαφορία για τα κοινά, την πολιτική και τους εκπροσώπους της.

Η απομάκρυνση των ανθρώπων από τα κοινά, όμως, στερεί από την κοινωνία πολύτιμα και άξια μέλη της, την προσφορά των οποίων έχει ανάγκη χάριν της κοινωνικής προόδου. Αυτό είναι κάτι που είχε γίνει αντιληπτό ήδη από τα αρχαία χρόνια, τότε που οι Έλληνες θεωρούσαν τιμή και καθήκον να φέρουν τον τίτλο του πολίτη, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η ιδιότητά τους αυτή συνεπαγόταν περισσότερες υποχρεώσεις παρά δικαιώματα.

Μάλιστα, περιφρονούσαν όσους μεριμνούσαν αποκλειστικά για την προαγωγή του ιδιωτικού, του ατομικού τους δηλαδή συμφέροντος παραβλέποντας το συμφέρον του συνόλου, και προσέδιδαν σε αυτούς τον χαρακτηρισμό «ἰδιῶτες», όρος ο όποιος προσέλαβε σταδιακά τη σημασία του ανόητου, του χαζού.

Έκφραση της περιφρόνησης που αισθάνονταν οι Έλληνες για τους μη ασχολούμενους με τα κοινά είναι και η περίφημη φράση του Περικλή: «Τόν μηδέν τούτων μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα ἀλλ' ἀχρεῖον νομίζομεν» (=Δεν θεωρούμε φιλήσυχο αλλ' άχρηστο αυτόν που δεν ασχολείται με τα κοινά).

Προκειμένου μια πολιτεία να ευδοκιμήσει, πρέπει όλοι οι πολίτες της να θεωρούν ως υπόθεσή τους προσωπική τις υποθέσεις του συνόλου, να συμμετέχουν. Η συμμετοχή δεν νοείται μόνο ως δικαίωμα θέσης υποψηφιότητας για κάποιο λειτούργημα (δικαίωμα του εκλέγεσθαι). Περισσότερο γίνεται αντιληπτή ως άσκηση του δικαιώματος ψήφου (δικαίωμα του εκλέγειν).

Με την άσκηση του θεμελιώδους για τη δημοκρατία δικαιώματος ψήφου το εκλογικό σώμα, δηλαδή οι πολίτες-εκλογείς, εκφράζουν την άποψή τους και επιλέγουν τους αντιπροσώπους τους. Ο λαός ψηφίζοντας ασκεί εξουσία ως ανώτατο όργανο του κράτους, την οποία του αναθέτει το ίδιο το Σύνταγμα.

Δεν αρκεί, ωστόσο, μόνη η ύπαρξη του δικαιώματος συμμετοχής. Για να λειτουργήσει ορθά η δημοκρατία, οι συμμετέχοντες εκλογείς, νέοι ή όχι, οφείλουν να έχουν πραγματική γνώση του υποψηφίου που επιλέγουν να ψηφίσουν, πέρα από συμπάθειες, αντιπάθειες και υστερόβουλη εξυπηρέτηση προσωπικών συμφερόντων.

Οφείλουν να προσέρχονται συνειδητά στην κάλπη έχοντας επίγνωση των συνεπειών της ψήφου τους. Και μόνο με καλλιέργεια της κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης η ψήφος των πολιτών, ιδίως των νέων, είναι υπεύθυνη, συνειδητή, ώριμη.

Είναι τελικά ανάγκη, σήμερα περισσότερο από ποτέ, οι νέοι να προετοιμάζονται και να εκπαιδεύονται, ώστε να γίνονται σωστοί και ευσυνείδητοι πολίτες, ικανοί να ασκήσουν ορθά το δικαίωμα ψήφου με γνώμονα το συλλογικό συμφέρον.

Η εκπαίδευση σχετικά με την κοινωνική και πολιτική αγωγή θα πρέπει να ξεκινάει ήδη από τις πολύ μικρές ηλικίες, ακόμα και από το νηπιαγωγείο, ενώ η γνώση για το πώς λειτουργεί μια δημοκρατική κοινωνία θα πρέπει να καθίσταται βίωμα των νέων: ο διάλογος με επιχειρήματα, οι συνεργατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, η έννοια του πολίτη με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, η ανάληψη ευθυνών και συγκεκριμένων ρόλων είναι κάποια μόνο από τα χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας που εφαρμόζει τις δημοκρατικές αρχές, και μπορούν κάλλιστα να εφαρμοστούν, ακόμα και μέσα σε μια σχολική τάξη.

Η καθημερινότητα σίγουρα δεν θα αλλάξει από τη μία στιγμή στην άλλη.

Όμως, η σταδιακή είσοδος στην κοινωνία νέων και συνειδητοποιημένων πολιτών, μόνο θετική μπορεί να αποβεί για το συλλογικό καλό. Αρκεί όλοι οι νέοι να συνειδητοποιήσουν τη δύναμη της ψήφου τους, να επιλέξουν υποψηφίους αποφασισμένους να προσφέρουν πραγματικά, χωρίς να παρασείρονται από όσα ακούνε και διαβάζουν, αλλά να ψηφίζουν με ένα και μόνο κριτήριο: το καλό του τόπου τους.