Νίκη στα σημεία

Φίλιππος Ζάχαρης

Αν διανύουμε μια ακόμα κενή εποχή, η οποία προστίθεται σταθερά στον μακρύ κατάλογο των χρονικών περιόδων πνευματικής παράλυσης ή στασιμότητας, αν υπολογίζουμε για μια ακόμα φορά πόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το φαίνεσθαι αναλογικά με τη δεξαμενή των γνώσεων από την οποία άντλησαν σημαντικό απόθεμα αμέτρητοι φιλόσοφοι και επιστήμονες των περασμένων αιώνων, αυτό όλο δεν είναι παρά υπόθεση της αδράνειας των πολιτών, που αν μη τι άλλο βολεύονται επί του παρόντος με το ευκαιριακό.

Αν θελήσει κανείς να αναπαραστήσει τις σημερινές κοινωνίες, δεν χρειάζεται να καταβάλλει και πολύ κόπο για να κατανοήσει πως το ζητούμενο της τωρινής μιζέριας δεν οφείλεται τόσο στην ευπιστία των πολιτών, όσο στη σαρωτική ψευδολογία των κάθε είδους επαϊόντων που αντλούν το δικαίωμα «ετσιθελικά» να πλασάρονται ως ιδανική λύση για τους πολίτες που θέλουν να ζήσουν μια διαφορετική ζωή.

Δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτε με την πολιτική εξουσία, η οποία εξακολουθεί να μονοπωλείται από τις γνωστές κάστες, ούτε φυσικά από τους παρατρεχάμενους που σπεύδουν κάθε φορά να δηλώσουν πως είναι και πάλι παρόντες, υφαρπάζοντας όχι μόνο την ψήφο των πολιτών, αλλά τη θέλησή τους για το καινούργιο.

Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους: Οι ευκαιρίες μέσα σε μια αρκούντως καθεστωτική νοοτροπία, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην καταφυγή σε υπερβολές αλλά πάνω απ’ όλα κοινοτοπίες. Έτσι, ο κάθε τυχόντας, γίνεται εκφραστής και αντιπρόσωπος της υποτιθέμενης λαϊκής θέλησης, που ετεροπροσδιορίζεται αναλόγως της εκάστοτε ροπής και κλίσης των κατευθυνόμενων μαζών.

Δεν θέλει, πιστεύω, πολύ για να καταλάβει κανείς πως αυτού του είδους η πνευματική ξηρασία που χαρακτηρίζει τη σημερινή εποχή, είναι απόρροια του φετιχιστικού τρόπου αντίληψης της καθημερινότητας αλλά και της ανυπαρξίας εναλλακτικών επιλογών.

Με τον τρόπο αυτό, η καθημερινότητα δεν αλλάζει στο παραμικρό και όσοι ασπάζονται ρητά του τύπου «εδώ και τώρα κοσμογονικές αλλαγές», στην κυριολεξία πλανώνται πλάνην οικτράν. Μπορεί η ιστορία να συνεχίζεται, μπορεί τα γεγονότα να συνεπαίρνουν τους θεατές, όμως ο βασικός δηλωμένος λόγος της Πολιτείας, παραμένει σταθερός: «Μαθαίνεις να μην αλλάζεις, να αναπαράγεις τη συνήθεια, να εγκολπώνεσαι το συνηθισμένο».

Την πραγματικότητα αυτή όμως μόνο οι πολίτες μπορούν να αλλάξουν. Το συλλογικό πνεύμα στη θέση της εγωπάθειας και η αλληλεγγύη στη θέση της μονομέρειας, όχι μόνο μπορούν να πυρπολήσουν τη συνήθεια αλλά και να βάλουν τις βάσεις για έναν καλύτερο κόσμο. Ναι, καλά ακούτε – έναν καλύτερο κόσμο. Πολλοί ίσως ισχυριστούν ότι όλα αυτά έχουν ειπωθεί στο παρελθόν, πως τέτοιους είδους σκέψεις δεν βοηθούν σε τίποτε. Ας είναι.

Εξάλλου, πότε επιβραβεύθηκε η ανυπακοή και η αντεπίθεση; Συνήθως ποτέ και ειδικά τις εποχές όπου η άνεση ζωής έχει υπερκεράσει τις όποιες δυσκολίες επιβίωσης. Διανύουμε μια απρόσωπη εποχή, μια εποχή που στιγματίζεται από τις προσπάθειες ευόδωσης της καθοδηγητικής νοοτροπίας. Πάραυτα, υπάρχουν ακόμη πιθανότητες νίκης στα σημεία.

Το λέω αυτό γιατί ο νικητής θα κριθεί στις λεπτομέρειες, ίσως σε πολύ μικρές. Οι λεπτομέρειες εφεξής θα κάνουν τη διαφορά. Τα μικρά αυτά πράγματα που καθορίζουν την ανατομία της κοινωνίας, την πόρευση και τους στόχους.

Λεπτομέρειες που ορίζουν όμως μια σημαντική παράμετρο στην κίνηση της ιστορίας: αν οι μάζες ακόμη κινούνται και αν έχουν τη διάθεση να ανατρέψουν αυτό τον επιεικώς στατικό κόσμο.