«Αναζητώντας τα Μυστικά της Καρδιάς»: Παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο

Rodiaki NewsRoom

Tου Δημήτρη Κρεμαστινού

Μέχρις ότου η επιστήμη μάθει όλα τα μυστικά των γονιδίων και εφαρμοσθούν οι γονιδιακές θεραπείες θα εξακολουθήσει η καταπολέμηση των παραγόντων κινδύνου να αποτελεί κύριο μέλημα του ανθρώπου.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει ότι 7,1 εκατομμύρια άνθρωποι χάνονται κάθε χρόνο από υπέρταση (πίεση), 4,9 εκατομμύρια από κάπνισμα, 4,4 εκατομμύρια από διαταραχές των λιπιδίων (χοληστερίνη), 2,7 εκατομμύρια από μη κατανάλωση φυτικών προϊόντων, 2,6 εκατομμύρια από παχυσαρκία και 1,9 εκατομμύρια από την απουσία σωματικής άσκησης.

Όλες οι παραπάνω κατηγορίες μπορούν να αντιμετωπισθούν με πολλούς τρόπους, αλλά μια κατηγορία, η κατηγορία των καπνιστών, χρειάζεται μια και μόνο απόφαση, τη διακοπή του καπνίσματος από τον χρήστη και αποφασιστικότητα από την Πολιτεία, η οποία καλείται με παρρησία να αντιμετωπίσει το πρόβλημα πολύπλευρα και πρακτικά. Η χρήση καπνού από τους Έλληνες καταλαμβάνει μια από τις υψηλότερες θέσεις διεθνώς, κι έτσι η χώρα μας φιγουράρει μεταξύ των πρώτων στην Ευρώπη από πλευράς θνησιμότητας του πληθυσμού από εμφράγματα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια.

Οι μέχρι τώρα μελέτες έδειξαν ότι οι κίνδυνοι από το κάπνισμα, που γίνεται με διάφορους τρόπους, όχι μόνο δεν μηδενίζονται, αλλά ούτε καν περιορίζονται. Καίτοι υπήρξαν κατά καιρούς ορισμένοι ερευνητές που υποστήριξαν ότι ο καπνιστής που καπνίζει πούρο ή πίπα διατρέχει μικρότερο κίνδυνο, ευρύτατες μελέτες δεν κατέληξαν σε θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τις διαφορές που υπάρχουν στα διάφορα είδη καπνίσματος.

Μερικοί υποστήριξαν ότι το κάπνισμα με ορισμένους τύπους φίλτρων είναι λιγότερο επικίνδυνο. Αυτό, όμως, δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από καμία σοβαρή μελέτη. Ακόμα και το κάπνισμα τσιγάρων που περιέχουν μικρότερη ποσότητα νικοτίνης ή πίσσας είναι εξίσου επιβλαβές για την υγεία, επειδή ο καπνιστής παθαίνει εθισμό και, χωρίς να το καταλάβει, προοδευτικά, καπνίζει περισσότερα τσιγάρα. Έτσι, η ποσότητα νικοτίνης ή πίσσας που εισπνέει είναι μεγάλη.

Η νικοτίνη και το μονοξείδιο του άνθρακα ευθύνονται κυρίως για τα δεινά του καπνίσματος. Η νικοτίνη αυξάνει πρωτίστως τις κατεχολαμίνες, ουσίες που προκαλούν ευεξία στον οργανισμό, όμως αυξάνουν και την αρτηριακή πίεση και προκαλούν, παράλληλα, ελαφρά ταχυκαρδία. Αποτέλεσμα των μεταβολών αυτών είναι να αυξάνουν οι ανάγκες του μυοκαρδίου σε οξυγόνο. Παράλληλα, το μονοξείδιο του άνθρακα προκαλεί ελάττωση της ικανότητας του αίματος να μεταφέρει την απαραίτητη ποσότητα οξυγόνου στο μυοκάρδιο και γενικότερα σε όλα τα όργανα του οργανισμού.

Η προσφορά ελαττωμένης ποσότητας οξυγόνου στο μυοκάρδιο είναι ιδιαίτερα επιβλαβής σε ασθενείς που πάσχουν από στεφανιαία νόσο. Ο ασθενής με στεφανιαία νόσο χρειάζεται οπωσδήποτε τη φυσιολογική ποσότητα οξυγόνου, γιατί οι στενώσεις που υπάρχουν στις στεφανιαίες αρτηρίες του προκαλούν ελάττωση της ποσότητας του αίματος που διαποτίζει το μυοκάρδιο του και, κατά συνέπεια, ελάττωση της ποσότητας του οξυγόνου που αυτό λαμβάνει.

Εκτός από την ελάττωση της ποσότητας του οξυγόνου που απαιτείται για τη φυσιολογική λειτουργία του μυοκαρδίου, το κάπνισμα προκαλεί αδρανοποίηση των παραγόντων που προκαλούν αγγειοδιαστολή των στεφανιαίων αρτηριών της καρδιάς, ενώ παράλληλα αυξάνει τις ουσίες εκείνες που προκαλούν σπασμό των στεφανιαίων αρτηριών και δημιουργία θρόμβων μέσα στις αρτηρίες.

Έτσι εξηγείται γιατί οι καπνιστές, ακόμα και αν δεν έχουν στενωτικές βλάβες στις στεφανιαίες αρτηρίες τους, μπορούν να πάθουν έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Μ’ αυτό τον τρόπο δικαιολογείται γιατί οι διαταραχές αυτές αυξάνουν τον αριθμό των έκτακτων κοιλιακών συστολών και γενικότερα όλων των επικίνδυνων αρρυθμιών για τη ζωή του καπνιστή. Έτσι, τέλος, εξηγούνται οι αιφνίδιοι θάνατοι των νέων ανθρώπων, οι οποίοι παθαίνουν σπασμό και θρόμβωση των στεφανιαίων αρτηριών τους.

Αντιθέτως, η διακοπή του καπνίσματος μεταβάλλει ουσιαστικά την εξέλιξη του ασθενούς που πάσχει από έμφραγμα του μυοκαρδίου, ο οποίος εάν αντιμετωπίσει παράλληλα και κάθε άλλον επιβαρυντικό παράγοντα, επιστρέφει, από πλευράς πρόγνωσης, στην κατηγορία των υγιών ατόμων.

Η υπέρταση, σήμερα, εάν διαγνωσθεί εγκαίρως, προτού βλάψει τα ζωτικά όργανα, μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με τα σύγχρονα αποτελεσματικά φάρμακα.

Η αύξηση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων, εάν διαγνωσθεί εγκαίρως, αντιμετωπίζεται ουσιαστικά με τα σύγχρονα φάρμακα (στατίνες και PCSK9) και τον φυσικό τρόπο ζωής.

Η μη κατανάλωση φυτικών τροφών είναι ίσως ο πιο απλός παράγοντας κινδύνου, που μπορεί να αντιμετωπισθεί με τη σωστή ενημέρωση του κάθε ανθρώπου, με το να ακολουθήσει τη Μεσογειακή δίαιτα. Αντιθέτως, η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι επίπονη και δύσκολη για κάθε άνθρωπο και αυτό γιατί σχετίζεται κυρίως με τον περιορισμό της ποσότητας της τροφής και την ποιοτική διατροφή, γεγονός το οποίο δεν είναι εύκολο.

Τέλος, η σωματική άσκηση, που συνδέεται με το καθημερινό βάδισμα και γενικότερα με την κινητικότητα του κάθε ανθρώπου, είναι κάτι που με λίγη θέληση μπορεί να επιτευχθεί. Αυτά τα απλά πράγματα, που ο κάθε άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει, συνδέονται άμεσα με τη μακροζωία και την καλύτερη ποιότητα ζωής.