Τσαμπίκος Μοσχάτος: «Καμιά πρόβλεψη δεν μπορεί να γίνει για τη νέα σεζόν του τουρισμού, στη Ρόδο»!

Pοδούλα Λουλουδάκη

Ο πάλαι ποτέ πρόεδρος των τουριστικών πρακτόρων Τσαμπίκος Μοσχάτος καταθέτει την εμπειρία του των πολλών χρόνων

Ο παλιός είναι αλλιώς. Αυτοί οι άνθρωποι είναι που δημιούργησαν το τουριστικό θαύμα της Ρόδου. Όταν ο Τσαμπίκος Μοσχάτος, ο πάλαι ποτέ πρόεδρος των τουριστικών πρακτόρων, επί 30 χρόνια οργάνωνε το περίπτερο της Ρόδου στην Έκθεση του Βερολίνου, το περίπτερο το βρήκε με εμβαδόν 3Χ2 και το έφτασε στα 150 τ.μ.! Οι μάχες κερδίζονταν τότε η μια μετά την άλλη, μόνο που οι νίκες έφεραν την επανάπαυση και το μεθύσι του τουρισμού, τα λάθη.

Τώρα που λίγο ως πολύ έχει αποσυρθεί, διαβάζει, παρακολουθεί, θυμώνει πολλές φορές και σήμερα στο κάλεσμά μου να κάνει πρόβλεψη για το από εδώ και πέρα, δεν έχει ξεκάθαρη απάντηση. Ποιος μπορεί να ξέρει πώς θα συμπεριφερθεί ο ιός; Ούτε κι οι επιστήμονες ακόμη.

«Με τις εφευρέσεις τους οι επιστήμονες θα περιορίσουν τον ιό ή θα τον αποτελειώσουν όμως κάποια πράγματα θ’ αλλάξουν για πάντα όπως στη διασκέδαση και θα αντικατασταθούν με άλλα, μου λέει. Θα ξαναφτάσουμε στα επίπεδα του 2019 γιατί η Ρόδος έχει ένα πολύ καλό όνομα, πολύ καλό κλίμα, ιστορία, φιλοξενία, αλλά κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα γίνει αυτό, πότε δηλαδή η πανδημία θα φτάσει σε μηδενικά όρια.

Όταν συμβεί όμως στη Ρόδο θα υπάρξει μεγάλη άνθιση διότι έδειξε καλή διαγωγή και χειρίστηκε το θέμα της πανδημίας πολύ καλά τουλάχιστον έως αυτή τη στιγμή. Και οι νέοι πειθάρχησαν πολύ καλά και η μάσκα φορέθηκε από όλους. Το κέρδος από αυτή την πειθαρχία θα το εισπράξουμε. Σ’ αυτή την εποχή, μ’ αυτές τις συνθήκες αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι υπομονή. Ο κόσμος θα περάσει πολύ δύσκολο χειμώνα αφού δεν δουλέψαμε καθόλου, εκτός από τους πολύ μεγάλους τουρ οπερέιτορ».

Οι πολύ μεγάλοι τουρ οπερέιτορ θα πληρώσουν αργότερα τα ξενοδοχεία! Πώς το ερμηνεύετε αυτό;
Έδωσαν πολύ μεγάλες προκαταβολές τις οποίες οι ξενοδόχοι πήραν μέχρι το Φεβρουάριο. Όταν ξεκίνησε η πανδημία οι τουρ οπερέιτορ είπαν: «λόγω πανδημίας, το πρόγραμμα δεν γίνεται, δώστε μας τις προκαταβολές πίσω...» ...Οι ξενοδόχοι είπαν: «πού να τα βρούμε να σας τις επιστρέψουμε, κάναμε ανακαινίσεις, πληρώσαμε υποχρεώσεις, δεν έχουμε να σας τα δώσουμε, να τα συμψηφίσουμε στο μέλλον». Τα ξενοδοχεία που δεν άνοιξαν κρατάνε τις προκαταβολές, οι άλλοι που άνοιξαν αφού συμψηφιστεί η προκαταβολή, παραμένει το υπόλοιπο. Οι τουρ οπερέιτορ, λένε «θα σας τα δώσουμε τα μισά τον Απρίλη». Στην πραγματικότητα είναι δικαιολογημένες και οι δυό πλευρές.

Τα ξενοδοχεία που δεν άνοιξαν φέτος, πιστεύετε ότι το μετάνιωσαν;
Αν άνοιγαν, δεν θα είχαν κόσμο. Όποια εταιρεία όμως δεν λειτουργήσει την επόμενη περίοδο πτωχεύει. Θα φτωχύνει πολύς κόσμος. Δεν θα είναι η πρώτη φορά. Τη δεκαετία του ‘50 πώς ήταν η Ρόδος; Υπήρχε φτώχεια, αλλά δεν χρωστούσε ο άλλος ούτε σε τράπεζες ούτε στο Δημόσιο Ταμείο ενώ τώρα όλοι χρωστούν, ηθελημένα ή άθελα. Είναι μεγάλη η αβεβαιότητα. Στις καλές εποχές και δεν τα έβγαζες πέρα. Κατά τη δεκαετή κρίση, οι τόκοι και οι φόροι σου τα έπαιρναν. Έχουν γίνει πάρα πολλά λάθη, εξαρχής. Πολλοί εθίζονταν στο να δανείζονται κάθε χρόνο, περισσότερα. Κανένας δεν τους είπε: «πού πάτε, τι κάνετε, πού ήταν οι σύμβουλοι των τραπεζών να πουν στον πελάτη: «είσαι υπερχρεωμένος, πρόσεξε γατί μία στραβή θα σε πάρει από κάτω». Αντίθετα υπήρχαν τα golden boys που προέτρεπαν τους πελάτες να δανειοδοτηθούν διότι με αυτόν τον τρόπο οι τράπεζες κέρδιζαν πάρα πολλά χρήματα, όπως μέχρι και σήμερα αφού δανείζονται με μικρό επιτόκιο και δανείζουν με μεγάλο.

Βλέπετε ξενοδοχεία να αλλάζουν χέρια;
Ποιοι θ’ αγοράσουν ξενοδοχεία τώρα; Θα δώσουν τα χρήματά τους για να το έχουν κλειστό; Το μεγάλο οικονομικό λάθος που έχει γίνει στη Ρόδο είναι ότι δεν υπήρξε ισόρροπη ανάπτυξη. Το 97% του ΑΕΠ προέρχεται από τον τουρισμό. Ο άλλος είχε κουρείο και μετά από ένα-δυό χρόνια γινόταν σερβιτόρος. Ήταν φαναρατζής και γινόταν σερβιτόρος. Πιο εύκολο και δεν ήσουν στον ήλιο. Το κράτος έπρεπε να βάλει κάποια όρια και να δώσει κίνητρα. Υπάρχουν τόσες χέρσες εκτάσεις. Επαναπαυθήκαμε, μας μέθυσε ο τουρισμός.

Μπήκατε κι εσείς από τα ξεκινήματά του και η πορεία σας ήταν συνεχώς ανοδική.
Μπήκα το 1968 μετά από 10 χρόνια εργασίας στην Εμπορική Τράπεζα ενώ πέρασα για λίγο και από την Τράπεζα της Ελλάδος. Τα όσα χρόνια έζησα, για όσα έζησα, δοξάζω τον Θεό. Εμείς ζήσαμε πολλά δύσκολα. Τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη δυστυχία ανά πάσα στιγμή θα μπορούσες να σκοτωθείς από τις νάρκες και τους βομβαρδισμούς. Οι οικογένειές μας φτωχές. Από τα Μάσσαρι είμαι εγώ. Όλα τα στάδια τα πέρασα. Τότε, στο ξεκίνημα ούτε κεφάλαιο είχα, ούτε περιουσία. Άλλοι είχαν λεωφορεία, εγώ τίποτα. Μέχρι το 1990 ήμουν Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Πρακτόρων, από το 1990 έως το 2005 ήμουν πρόεδρος και από το 2005 έως το 2010 πρόεδρος της Ομοσπονδίας. Νομίζω ότι δουλέψαμε ευσυνείδητα. Οργάνωνα την Έκθεση του Βερολίνου με τη συμμετοχή της Ρόδου για 30 χρόνια και συνέβαλα στην ανάπτυξη της οικονομίας του νησιού.

Τώρα τι βλέπετε, πώς πάει το πράγμα; Και ρωτώ εσάς λόγω της τεράστιας εμπειρίας σας.
Όπως σας είπα και προηγουμένως, πρόβλεψη δεν μπορεί να γίνει. Πρόκειται για ανωτέρα βία, αόρατο εχθρό που όμοιό του δεν έχουμε ξαναζήσει. Δεν μπορούν να προβλέψουν ούτε καν οι επιστήμονες την πορεία του ιού. Όταν το πετραδάκι κυλήσει από το βουνό δεν σταματά αν δεν φτάσει κάτω. Άσχετα όμως με την πανδημία και την πορεία του τουρισμού, η Ρόδος υποφέρει από έλλειψη υποδομών. Αυτών που υπάρχουν και χρειάζονται συντήρηση, αλλά και νέων οι οποίες δεν υπάρχουν. Ήμουν στρατιώτης στο Κιλκίς. Ήταν σαν χωριό. Πήγαινε τώρα να δεις πώς έγινε. Έλεγα στον συνταγματάρχη μου: «εμείς στη Ρόδο τα παπούτσια μας τα βουρτσίζουμε μία φορά την εβδομάδα» και με κοιτούσε με απορία. Κι όταν το 1969 ήρθε στη Ρόδο και συναντηθήκαμε έμεινε έκθαμβος. Επιτρέπεται τόσα χρόνια το Ήχος και Φως να μην έχει τελειώσει; Εμένα δεν με ενδιαφέρουν οι αντιπαραθέσεις τους. Και το Εθνικό Θέατρο να είναι σ’ αυτή την κατάσταση 15 χρόνια;

Λόγια σταράτα και ξεκάθαρα από έναν γνώστη του τουρισμού και της πορείας της Ρόδου, που δεν παριστάνει τον παντογνώστη και δεν προβαίνει σε παρακινδυνευμένες προφητείες. Άλλωστε δεν είναι πια στα πράγματα για να μπορεί να τα αλλάξει. Παρατηρεί, ωστόσο, και η ματιά του συνεχίζει να είναι κριτική.