Μ. Κολεζάκης| Γιάννης Κλ. Ζερβός: Ο Ποιητής και Δάσκαλος

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Μανώλης Κολεζάκης
emmanuelnkolezakis@gmail.com

Το όνομά του Γιάννης Κλ. Ζερβός. Πατρίδα του η Κάλυμνος. Γεννήθηκε στις 7 Μαΐου 1884. Απεβίωσε στις 17 Απριλίου 1959. Όσο κι αν θα αναζητήσει κανείς λίγες λέξεις γραμμένες γι’ αυτόν, κι όσους αν ρωτήσει κάποιος, οι περισσότεροι αγνοούν το όνομα του, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις. Κι όμως, ο Ιωάννης Κλ. Ζερβός είναι πολυγραφότατος. Μέχρι το 1930, είχε εκδώσει βιβλίο με ποιήματα από το 1910, κι άλλο ένα το 1921 και μία σειρά από διηγήματα το 1924.

Όπως αναφέρει ο Γ.Κ. Κατσίμπαλης το 1926: Μία καλή τύχη μου έφερε στα χέρια τη συλλογή του «Ρυθμοί Ζωής» κι αν αποφασίζω μετά από πέντε χρόνια να μιλήσω γι’ αυτήν, είναι για να επανορθώσω μία μεγάλη αδικία που έχει γίνει εις βάρος του ποιητή και προπαντός εις βάρος των νεοελληνικών γραμμάτων. Και συνεχίζει: Γιατί η ποίηση του Γιάννη Ζερβού είναι δίχως άλλο η πιο πηγαία ποίηση που ανάβλυσε ποτέ στην Ελλάδα, περισσότερο και από τα Βουκολικά του Κρυστάλλη και από τα Μεσολογγίτικα του Μαλακάση.

Καθώς εκείνοι έτσι και ο Ζερβός περιορίστηκε στην γύρω του ζωή και φύση και τις ανασταίνει αποθανατίζοντάς τες με τρόπο απαράμιλλο, όμως πόσο διαφορετικό! Στους προαναφερθέντες η τραχύτητα, η λεβεντιά και η κλέφτικη παράδοση, στο Ζερβό γίνονται παμπάλαιες Παναγιές σε ξωκκλήσια και μοναστήρια βυζαντινά, σφουγγαράδικα και πανηγύρια με τσαμπούνες.

Ένα μικρό παράδειγμα:
«… Καλύμνικο ίσο παίζανε
λαούτα με βιολιά
Και νέοι που βαριοστόλιζε
γαλαζιο σαλιβάρι,
Θυμίζαν, πούχε το χωριό
στα χρόνια τα παλιά,
Μια σφουγγαράδικη ομορφιά
με ηλιογραμμένη χάρη… »
(ο χορός)

Ο αδελφός του και προλογιστής του ποιητή, γράφει: «Τα ποιήματα του αδελφού μου είναι εικόνες από την ζωή του νησιού μας, της παινεμένης Καλύμνου…».
Ο Ζερβός δεν είναι ψεύτικα μυστικιστής όπως ο Σικελιανός. Γεννημένος και αναθρεμμένος μέσα σε πλούσια βυζαντινά κειμήλια ο μυστικισμός του παίρνει ένα τόνο φιλικά λιτό, σχεδόν οικείο:
«Σα θύμιση φίλου νεκρού
ζητάς θλιμμένο στίχο,
Ω! κουρσεμένο απ’ τον καιρό,
φτωχού ιερού κοχύλι,
Κι απομεινάρι της ερμιάς σε ξερολίθι τοίχο,
Που μια φορά το στόριζε βυζαντινό κοντύλι…»

(Ρέπιο).

Έχει πει για πρώτη φορά στην Ελληνική ποίηση το τραγούδι της χαράς της Ζωής:
«Πόθε κινούσαμε; Για που τ’ασωστο πανηγύρι;
Αθάνατοι διαβαίναμε σ’ ανάλαφρο αιθέρα.
Κ’ ήπιε η ψυχή από γαλανό
κι ολόγιομο ποτήρι
Την Ευφροσύνη της ζωής
σ’ελληνικήν ημέρα…»
(Ελληνικό Καλοκαίρι).

Στο περιοδικό Δωδεκάνησος (τεύχος 3ον , Μάρτιος 1957), για την περίοδο 1945-46 ο Γιάννης Κλ. Ζερβός γράφει με θέμα « Η εξ Ελλάδος κάθοδος Δωδεκανησίων Εκπαιδευτικών επί κατοχής των Άγγλων» γράφει: «… δεν είδα ποτέ να το θυμηθεί κανείς, κάτι να πει και να μνημονεύσει τη σημαντική εθνική πράξη πρόνοιας: να συμπληρωθεί το προσωπικό των Δημοτικών και Γυμνασίων της Δωδεκανήσου, που μόλις άνοιγαν, αρρύθμιστα, ύστερα απ’ το κλείσιμο και των αφανισμών τους επί Ιταλών…» και συνεχίζει:

«…Ατομικά πιστεύω, ότι η πρωτοβουλία και πρόνοια της επανδρώσεως, έτσι την διατύπωσαν τη συμπλήρωση του προσωπικού, οφείλεται στον αείμνηστο καθηγητή Βολονάκη. Βέβαια συνέτρεξαν και οι τότε ιθύνοντες τα του Δωδεκανησιακού Συλλόγου, περιττό δε για λόγους ευνόητους να σημειώσουμε ονόματα…»

Το έργο του σπουδαίο. Μεταξύ των άλλων συμπεριλαμβάνει:
ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (1910)
ΡΥΘΜΟΙ ΖΩΗΣ (1921)
ΖΩΗ ΣΤΟ ΝΗΣΙ (ΠΕΖΑ 1924)
ΣΤΙΧΟΙ (1929)

ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ (1932)
ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΦΩΝΑ (1937)
ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΦΩΤΟΣ (ΛΥΡΙΚΟ ΔΡΑΜΑ) (1938)
ΑΜΑΡΤΙΑΣ ΦΑΝΤΑΣΜΑ (ΠΕΖΑ)
ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΑΓΑΠΗΣ

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑ-ΑΝΘΙΜΟΥ
Ο ΝΕΚΡΟΣ ΑΔΕΡΦΟΣ (ΤΟΥ ΔΗΜΟΤ. ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ-ΔΡΑΜΑ)
ΟΙ ΝΕΟΙ ΡΥΘΜΟΙ ΤΗΣ ΛΥΡΑΣ (ΠΟΙΗΜΑΤΑ)
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΦΩΝΕΣ
ΥΜΝΟΙ ΚΑΙ ΔΟΞΑ

Ο άνθρωπος Γιάννης Ζερβός υπήρξε σπουδαίος αγωνιστής ενάντια στους ξένους κατακτητές. Ο ποιητής από την μια μεριά και ο αληθινά ελεύθερος άνθρωπος από την άλλη.

Ο ελεύθερος άνθρωπος, Γυμνασιάρχης, εκεί κάτω στο ήσυχο αλλά ιταλοκρατούμενο νησάκι του, την Κάλυμνο εδίδασκε στα παιδιά την αγάπη προς την ελευθερία και την πατρίδα και όρθωσε μόνος αυτός ανάμεσα στους συμπατριώτες του το ανάστημά του ακλόνητο αντίκρυ στην τυρρανία των Ιταλών και εζήτησε από αυτούς το λόγο, γιατί καταπατούσαν μέρος που δεν είναι φέουδο της «Ρώμης», αλλά γέννημα της Ελληνικής θάλασσας και παραδόσεως. Στα 1926 οι εφημερίδες ήταν γεμάτες από το μαρτυρολόγιο της δυστυχισμένης Δωδεκανήσου που είχε ξεσπάσει αυτήν την φορά πάνω στην Κάλυμνο.

Απερίγραπτες είναι οι βιαιότητες των Ιταλών πάνω στον πληθυσμό που προσπαθούν τώρα να τον εξιταλίσουν, με την τρομοκρατία και την βία. Βράχος στυλώθηκε μπροστά τους ο Γυμνασιάρχης του νησιού, που αφού υπόφερε μύρια όσα, μπαρκαρίστηκε δια της βίας σ΄ένα πλοίο με άγνωστη κατεύθυνση. Ο Γυμνασιάρχης αυτός ήταν ο ποιητής Γιάννης Κλ. Ζερβός.

Παρακάτω βλέπουμε δύο βιβλία υπογεγραμμένα από τον ίδιο. Το πρώτο είναι τα «Τραγούδια του Αιγαίου» και το άλλο είναι η «Τριλογία Φωτός». (Το υλικό συγκεντρώθηκε από προσωπική έρευνα του υπογράφοντος).