Φίλιππος Ζάχαρης: Η σκέψη που λείπει

Φίλιππος Ζάχαρης

Γράφει ο
Φίλιππος Ζάχαρης

Μέσες άκρες μπορεί κάποιος να καταλάβει κανείς την τραγελαφική πορεία αυτού του κόσμου με τα ανάλογα φειδωλά κοσμοείδωλα και τις ελλιπείς προτεραιότητες που τίθενται.

Οι στόχοι που μπαίνουν είναι κατά πρώτον δυσανάλογοι των δυνατοτήτων εκείνων των ανθρώπων που δεν μπορούν να ρυθμίσουν ούτε καν τα στοιχειώδη λόγω της πολυπλοκότητας της ζωής και των απανωτών δυσχερειών που συναντούν στην διάρκειά της.

Ο προγραμματισμός σε τούτη την γενικευμένη αναταραχή δείχνει να απουσιάζει όχι μόνο λόγω της αδυναμίας των πολιτών να τον εφαρμόσουν αλλά επειδή ακριβώς αυτός ο προγραμματισμός δεν υφίσταται καν ως συστατικό της τρέχουσας κοινωνικής εξέλιξης που διέπεται από την άναρχη δομή των πραγμάτων όπως άναρχη είναι και η στόχευση παρά την επικουρική συνδρομή των βιωματικών εμπειριών.

Για να το πούμε καθαρά χωρίς λεκτικές εκπτώσεις: ο κόσμος δεν έχει στόχους για να κατακτήσει το κάθε τι από την στιγμή που η εκάστοτε κατάκτηση έχει υποβαθμιστεί λόγω δεικτικής ανεπάρκειας των δημιουργικών αποτελεσμάτων και της απούσας ανταμοιβής σε ψυχο-κοινωνικό επίπεδο.

Έτσι ο καθένας και η καθεμιά βαδίζουν στα τυφλά χωρίς οράματα και ενίοτε μάλιστα δεν πιστεύουν σε οράματα και στόχους από την στιγμή που ο σκοπός δεν είναι άλλος παρά ένας, η σωματική μακροημέρευση.

Η πορεία λοιπόν δεν είναι άλλη παρά ένα διαρκές αίτημα για μία γενική και αόριστη σωματική υπεραξία για όσο καιρό μας προσφέρεται η δυνατότητα της ύπαρξης. Και κατά την διέλευση των ημερών αυτό που απουσιάζει πανηγυρικά και επιδεικτικά είναι το πνεύμα και η κριτική του δυνατότητα.

Με αυτή τη δυσοίωνη προοπτική, ο κόσμος δεν κάνει τίποτε άλλο από το να μην επαναπροσδιορίζεται και να μετεξελίσσεται.

Στην επίπονη αυτή πορεία που δεν υφίσταται καν επαναδιαπραγμάτευση με τον εαυτό μας, ούτε διαμείβεται κάποια εσωτερική συζήτηση, οι ενδιάμεσοι τυχόν διάλογοι φαντάζουν στην καλύτερη των περιπτώσεων λογικά ατοπήματα.

Η εσωτερικότητα, από την άλλη, που τόσο είχε επιδιωχθεί στους προηγούμενους αιώνες μέσα από της θεολογικές αναζητήσεις του Κίρκεγκωρ, τις ψυχαναλυτικές ζυμώσεις της φροϋδικής εμπειρίας αλλά και τις καφκικές διερωτήσεις για το ποιος πραγματικά κατέχει και αποδίδει την πρώτη και τελευταία κρίση, όλος αυτός ο πνευματικός και πάνω απ΄όλα ποιητικός διανοητικός οργασμός μέσω του γερμανικού ρομαντισμού και της υψηλής φιλοσοφικής έντασης, που εμπλουτίζεται διαισθητικά από έργα – σταθμούς των Γκαίτε, Σοπενάουερ, Νοβάλις ή Σίλλερ, αλλά και πολλών άλλων στοχαστών ή ποιητών με διαφορετική διανοητική χροιά όπως Μπωντλαίρ, Ρεμπώ, Λωτρεαμόν αλλά και διαφωτιστικές καταλυτικές παρεμβάσεις του διαμετρήματος ενός Βολταίρου ή ενός Μοντεσκιέ, όλα αυτά εκλείπουν επιδεικτικά στον τρέχοντα αιώνα, με αποτέλεσμα τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από την δεινή δοκιμασία της σκέψης.

Οι προοπτικές λοιπόν ελαχιστοποιούνται και η εμβληματική πνευματική σμίκρυνση αναδεικνύεται ως το πρωταρχικό νόημα της νέας εποχής. Η έλλειψη νοηματοδότησης, η εντρύφηση με την ζωτική πολυπλοκότητα της καθημερινότητας αλλά πάνω απ΄όλα η μη ευόδωση του παραμικρού στοχασμού που αναγάγεται στην ρήση του ότι προφανώς «όλα έχουν ειπωθεί», οδηγούν σε εξαναγκαστικό εγκλεισμό της σκέψης και σε μία προφανή ενατένιση της πνευματικής ξενιτειάς που αδυνατεί να βρει μια σταθερή νοητική πατρίδα, αν υποτεθεί ότι η σκέψη αναζωογονείται από γνώριμες καταστάσεις και εικόνες.

Ο κόσμος, καταλήγοντας, έχει υποστεί μία συντριπτική ήττα σε ένα γενικότερο επίπεδο προγραμματισμού και μία προφανή απώλεια προσανατολισμού, διανοητικού και υπαρξιακού. Αν θέλει κάποιος να εξαγάγει τον λόγο ύπαρξης, αυτό δεν το κάνει παρά μόνο μέσα από ρητά – φωτοβολίδες για την κυριαρχία της ποταπότητας και του ευτελούς σε βάρος της πλέον τρόπον τινά δοσιλογικής – θα τολμήσω τον νεολογισμό – πνευματικότητας.

Και δεν υπάρχουν θαύματα πια του τύπου «Άρον τον κράββατόν σου και περιπάτει» μιας και η κοινωνική παράλυση καθηλώνει καταλυτικά την ανθρώπινη επινόηση που χρήζει πρωτίστως εμπνευστές. Γιατί αυτή ακριβώς η απουσία και η σκουριασμένη ενατένιση της φτωχής από αξίες εποχής δημιουργεί την ατολμία της μονάδας που στέκεται απορημένη απέναντι στο Είναι που ακόμη και οι θρησκείες δεν δύνανται να ερμηνεύσουν.