Η Παλιά και η Νέα Αγορά της Ρόδου

Rodiaki NewsRoom

ΕΡΕΥΝΑ: Γιάννης Χατζημανώλης

Μια εντυπωσιακή έρευνα, η οποία αφορά την καταγραφή των καταστημάτων της Νέας Αγοράς και της Παλιάς Πόλης, ολοκλήρωσε πρόσφατα και απέστειλε στη «Ροδιακή» ο συμπολίτης μας, κος Γιάννης Χατζημανώλης.

Βάσει της έρευνας του κου Χατζημανώλη, έχουν εξαχθεί τα ακόλουθα συμπεράσματα και πληροφορίες για τα δύο ιστορικά εμπορικά κέντρα της Ρόδου, την Παλιά και Νέα Αγορά. Ακολουθεί το πρώτο μέρος της έρευνας, όπου περιγράφεται λεπτομερώς η δομή των καταστημάτων της Παλιάς Αγοράς της Ρόδου εντός της Παλιάς Πόλης.

Την ιδέα για την καταγραφή των καταστημάτων της Παλιάς και Νέας Αγοράς από την Απελευθέρωση περίπου, και, μέχρι το 1980 δόθηκε στον επιχειρηματία Γιάννη Χατζημανώλη από μια συνέντευξή του, στη δημοσιογράφο Ροδούλα Λουλουδάκη, η οποία δημοσιεύτηκε στη «Ροδιακή» το Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2021, με θέμα «Η Παλιά Αγορά της Ρόδου και, η μετάβαση των καταστηματαρχών στο Μαντράκι» την οποία, μετά τη ζεστή και ένθερμη ανταπόκριση, με τα ευμενή σχόλια που ακολούθησαν, θεώρησε ως αφορμή, και, υποχρέωσή του, να κάνει την καταγραφή, των καταστημάτων της εποχής εκείνης, της Παλιάς, και, Νέας Αγοράς μας, όσο ήτο ανθρωπίνως δυνατόν να γίνει, για να ενθυμηθούμε οι παλαιότεροι, και, για να αφήσουμε μια κληρονομιά, και, υπενθύμιση στα παιδιά μας, και, στους νεότερούς μας.

Ο ίδιος δεν παραλείπει να ευχαριστήσει δημόσια για την προσπάθεια αυτή που έγινε:
Για την Παλιά Πόλη: Πρώτα πρώτα των Σταύρου Γεωργαλλίδη, και, Φίλιππα Καμπούρη για τις πολλές φωτογραφίες, και, πληροφορίες τους, και, ακολουθούν οι: Σαδί Νασούχογλου, Τάσος Μελετίου, Γιώργος Αλεξανδρίδης, Λουκάς Μίγκλης, Βασίλης Κουγιός, Μιχάλης Κάρρας, Βασίλης Παπαβασιλείου, και, Βαγγέλης Σκαλίδης.

Για τη Νέα Αγορά τους: Παναγιώτη Παπασταμάτη, Nικήτα και Φανή Σταματιάδη, Χαρούλα Μόσχου - Κορναροπούλου, Ιάκωβος Πεστλίκης, Θάνος Σιμάτης, και, Κώστας Χατζηιωάννου.

Αυτές λοιπόν οι μνήμες τόσων ανθρώπων να θυμούνται τόσα πολλά, για την ωραία εκείνη εποχή, είναι ένας θησαυρός και σίγουρα, αυτή η καταγραφή, είναι πολύτιμη!

Ας ξεκινήσει η εξιστόρηση...
Το εμπόριο της προπολεμικής εποχής, το είχαν οι Εβραίοι της Ρόδου, οι οποίοι δραστηριοποιούντο εμπορικά, κυρίως στην Παλιά Πόλη, από την τουρκική περίοδο, και, μέχρι τα μέσα του πολέμου, όταν οι Γερμανοί, άρχισαν τις φρικαλεότητες, εις βάρους τους. Λίγοι ήταν οι Ορθόδοξοι, και, οι Μουσουλμάνοι, έμποροι.

Ο επιχειρηματίας Γιάννης Χατζημανώλης, ξεδιπλώνει τις μνήμες του, που είναι πολλές, και, πολύτιμες, και, αναφέρει:
«Ο πατέρας μου, ο Μανώλης Χατζημανώλης, από τη Λίνδο, στην ηλικία των 16 ετών, ήλθε στην πόλη, μόλις τελείωσε, το εκεί ημι-γυμνάσιο, και, άνοιξε μαγαζί, στην Παλιά Πόλη, στην οδό Πλάτωνος, στον δρόμο, που είναι πάνω από την πλατεία Ιπποκράτους,

Ήταν το 1938, επί Ιταλίας. Πουλούσε πουκάμισα, γραβάτες, εσώρουχα, κάλτσες κ.ά. Όλα, ήταν ιταλικά, όπως, και, σε όλα τα άλλα καταστήματα, γι’ αυτό, και, μετά την Απελευθέρωση και, με τη βοήθεια του δασμολογίου, είχε, όπως, και, όλοι οι έμποροι της εποχής εκείνης, σχέση με ιταλικά εργοστάσια, τα οποία είχαν καλύτερη ποιότητα, χρώματα, σχέδια, από τα παραγόμενα, τότε, ελληνικά προϊόντα.

Από το Αρχείο του Φίλιππου Καμπούρη, ο οποίος πολύ θερμά βοήθησε την προσπάθεια αυτή, απεικονίζονται στη φωτογραφία, τα μαγαζιά της πλατείας Ιπποκράτους, με τους τότε ιδιοκτήτες τους, Εβραίους στην πλειοψηφία. (φώτο 1 & 2)

Όταν πήγε στην αγορά, ο πατέρας μου, βρήκε Εβραίους. Αυτοί κρατούσαν το μεγάλο μέρος της αγοράς, όπως οι Μοδιάνο, Αλχαδέφ, και, πολλοί άλλοι, που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους, ενώ οι Ροδίτες, ήταν ελάχιστοι.

Ροδίτες, ήτανε ο Νίκος Ασπράκης, παππούς της Κατίνας Καραγιάννη, συζύγου του αείμνηστου προέδρου του Επιμελητηρίου μας, Γιώργου Καραγιάννη, ο οποίος είχε υφάσματα, τα αδέλφια Χαραλάμπους με δέρματα, και, τα ελαστικά Good Year, ο Μανώλης Βαλσάμης, με νεωτερισμούς, που την επιχείρηση συνεχίζει μέχρι σήμερα, ο γιος του, Σάββας, στην οδό Γαλλίας, στη Νέα Αγορά Επίσης, ο Στέλιος Κουγκράς, στην Πλάτωνος, και, άλλοι, που θα αναφερθούν στην καταγραφή.
Από το 1954 - 55 μετακόμιζε η Αγορά, από την περιοχή εκείνη, και πήγαινε στην οδό Ερμού, στην Απελλού, και, στη Σωκράτους.

Το κέντρο της Αγοράς ήταν η Παλιά Πόλη!
Ας καταγράψουμε λοιπόν, αγαπητοί μου, με τη βοήθεια των φίλων που προανέφερα, ποια ήταν τα μαγαζιά εκεί, καθώς και ποιοι τα είχαν, στα μέσα της δεκαετίας του ’50, του ’60 και, του ’70!
Στην Πλατεία Ιπποκράτους, ήταν οι αδελφοί Καραγιάννη με τα υφάσματα, ο Ξενοφώντα Ασπράκης, ο Μιχάλης Μαμαλίγκας, και, ο Σάββας Μαμαλίγκας, όλοι αυτοί, με υφάσματα.

Δίπλα στον Ξενοφών Ασπράκη, ο Σάββας Μαμαλίγκας, έλεγε το κατάστημά του, «Παράδεισος» και, λίγο αργότερα, η «ΟΥΡΑ», μια Αμερικανική Αγορά, όταν μετακόμισε στη Νέα Αγορά,
Δίπλα από τον Σάββα Μαμαλίγκα, ήταν το κατάστημα της SINGER, ο Γιουσούφ Σογιάλ με είδη νεωτερισμού, και, ο Σταυριανάκης, με το χρυσοχοείο του.

Θυμάμαι, τον Αιμίλιο, στην αρχή της Πυθαγόρα, τον καφετζή, 10 χρονών ήμουνα τότε, που του φώναζαν από τα μαγαζιά τους «Αιμίλιεεεε... έναν γλυκύ... έναν μέτριο…» και, έστελνε ο Αιμίλιος, τον βοηθό του, τον Γιάννη, με τον «κρεμαστό» δίσκο.
Απέναντι από τον Αιμίλιο, τα παπουτσίδικα του Λευτέρη Μπακαρή, και, του Καλαποθάκη, και, λίγο πιο πάνω, ο Νίκος Στεφάνου με μπακάλικο το 1950 – 60, και, Βασιλειάδης - Φραγκεσκάκης, με τζάμια.

Πάνω στη Πλατεία Ιπποκράτους, υπήρχε, το Τυπογραφείο του Καρύδα, και, ποιος δεν θυμάται, και, το «Άριστον», τα ροδίτικα παγωτά, των Νίκου Θεοδοσίου, και, του Δημήτρη Μανωλά.

Πάνω στην Πλατεία Ιπποκράτους, ήταν επίσης, ο Πανάγος με καπέλα, και, τα φουλάρια, και, εκεί, ήτανε το οδοντιατρείο του Δημήτρη Παπαϊγνατίου από τα Κοσκινού, ο οποίος ήταν καλός τενόρος, και, μετά ψάλτης στη Μητρόπολη, καθώς, και, το ραφτάδικο του Παύλου Χατζηκων-σταντίνου, πατέρα του Γιώργου, και, του συγχωρεμένου Τάκη, στον πρώτο όροφο, και, από κάτω, το φαρμακείο του Αρμένη, Γενήδουνια, ο οποίος, παντρεύτηκε την Τουρκικής καταγωγής, γυναίκα του, την οποία έσωσε, από βέβαιο θάνατο, και, έφτιαξαν, μια υπέροχη οικογένεια.

Το φαρμακείο του Γενήδουνια, το ανέλαβε μετά, ο γαμπρός του, ο Χρήστος Συντυχάκης.
Στην ίδια σειρά, ήταν το κατάστημα υφασμάτων του Αναστάση Χατζημανώλη, που μετακόμισε από την Ευριπίδου, και, τα επίσης υφασματάδικα των Νίκου Χαρτοφίλη, και, του Μιχάλη Φρόνη.

Στην ίδια πλατεία, υφασματάδικο είχε, και, ο Ησαΐας Παπαϊωάννου, με συνέταιρο τον Παναγιώτη Μαθιουδάκη. Δίπλα, οι αδελφοί Μπόνη και, ο Γιάννης Ιωαννίδης, με κυνηγητικά είδη, και, με τα ποδήλατα Bianchi, και, ο Κων/νος (Ντίνος) Μίγκλης (Σκαράκι) με Νεωτερισμούς.

Τα υφασματάδικα, όπως και, τα ραφτάδικα, ήταν πολλά τότε, και, παντού.
Ο κόσμος μόνο έραβε, αφού τα έτοιμα, ήρθαν, περίπου, προς το τέλος της δεκαετίας του ‘60.
Στην πάνω δεξιά μεριά της πλατείας Ιπποκράτους, στην αρχή της Ευριπίδου, ήταν το μαγαζί με βαπτιστικά του Οικονομόπουλου, το μπακάλικο του Πετρίδη, και, μετά, οι ξηροί καρποί του Τζωρτζή, το μεγάλο μαγαζί των Αλχαδέφ, κάτι σαν σούπερ μάρκετ σήμερα, που είχε τα πάντα μέσα. Οι Αλχαδέφ είχαν, και, τράπεζα, με το όνομα Σολομών Αλχαδέφ και Υιοί.

Επίσης, και, οι Αφοί Βογιατζή, Βογιατζής Σαράντης & Κων/νος “ Rodos Gold Vogiatzis” χρυσοχοείο και, εργαστήριο, και ο Κώστας Στεφανίδης με Εισαγωγές. Στη γωνία με την Ευριπίδου, τα υφάσματα των Αφών Καραγιάννη, όπου αργότερα, όταν διατήρησαν μόνο το κατάστημά τους στη οδό Γαλλίας, πήγε ο Σαρικάς, και, ανεβαίνοντας την Ευριπίδου, συναντάμε το ραφτάδικο του Κασφίκη, και αργότερα τους Αφούς Κούκουρα, τον Λευτέρη Καρνάβα, τους αδελφούς Λευτέρη, Ντίνο και Γιάννη Μπούκλα, τον Λυκοπάντη, με τον γιο, τον Ηλία, που ήταν ένας διακεκριμένος μποξέρ.

Στη πάνω αριστερή γωνία της Ευριπίδου, ήτανε το χρυσοχοείο του Βάσω Λουϊζίδη, πολύ σπουδαίου τεχνίτη χρυσοχόου, και, αήττητου παίκτη της «ντάμας» που παιζότανε κάθε μεσημέρι.

Τα παπούτσια του Δημήτρη Ιωαννίδη, το εργαστήριο του Χρυσοχόου, το μπακάλικο των Αφών Πολιά, το ηλετρολογικό εργαστήριο του Θοδωρή Φραντζή, το καφενείο του Κατσάντωνα, το κατάστημα με μπογιές του Μανώλη, και, ο Θανάσης Σάρλης, και, στη γωνία, και, δεξιά, το εργαστήριο χρυσοχοΐας του Τάσου Κρομμύδα, στο σημείο που παλαιότερα ήτανε το κουρείο, του Μανώλη Φρόνη, πατέρα της μάνας μου.

Στην Πλάτωνος, ο Ζούκος Θεόδωρος, ο Κοκίλιας Μιχαήλ, ο Βίκτωρας Τσαλαχούρης, και, αργότερα το κουρείο του Παπασάββα, ο Λευτέρης Μπούκλας, ο Μιχάλης Πετρίδης, ράφτης, ο Γάνταρης ραφείο για αστυνομικές στολές και πηλίκια, και, τα παπλώματα του πατέρα του Γεωργαλλή, ενός ποδοσφαιριστή που έγραψε ιστορία, και συνέχισε την δουλειά του πατέρα του, το καφενείο του Καραντώνη. Ο Νίκος Στεφάνου, με τα ηλεκτρικά είδη, από εκεί ξεκίνησε, τη δική του δουλειά, και στη μια γωνιά Πλάτωνος - Πυθαγόρα, Στέλιος Μηνάς,Εργαστήριο Παπουτσιών, και, στην άλλη γωνία, Πλάτωνος - Πυθαγόρα, Αφοί Αρμενάκ, Εργαστήριο Χρυσού.

Και πάμε προς τα κάτω, να βρούμε κι άλλα μαγαζιά! Στην οδό Ερμού ήταν:
Στην Ερμού 83, ξεκινώντας από την Πλατεία Ιπποκράτους ήταν ο πατέρας μου, ο Μανώλης Χατζημανώλης, με είδη νεωτερισμού, και, ακολουθούσαν οι, Αντώνης Αντωνιάδης, Κλεόβουλος Νεοφύτου, Ηλίας Κονισσής, όλοι με είδη νεωτερισμού, και, ο Δημήτρης Βασιλαράς, χρυσοχοείο.

Δεν θα ξεχάσω, τι απόλαυση ήταν το πρωί της Δευτέρας, μετά τους Κυριακάτικους ποδοσφαιρικούς αγώνες, όταν μαζεύονταν έξω από τα μαγαζιά τους, και, τους σχολίαζαν οι καταστηματάρχες της γειτονιάς εκείνης, υποστηρίζοντας τις τότε ομάδες της Ρόδου μας, Διαγόρας, Δωριέας, ΑΕΠ, ΑΟΝ, Ατρόμητος, Ολυμπιακός και, καμιά φορά, και, κανένας Τριαντανός με τον Ιαλυσσό και, Κρεμαστενός, με τον Φοίβο ή Σορωνιάτης, με τον Ευκλή!

Τότε γινότανε ένα πραγματικό τρίτο ημίχρονο. Και γενικά, υπήρχε μια ατμόσφαιρα που δεν είχε ανταγωνισμό. Αυτά μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60, και, λίγο αρχές του 1970!
Στην είσοδο από τη μεριά των ταξί, Πύλη της Αγίας Αικατερίνης, ήταν το ποδηλατάδικο του Μπαλτζή, που αργότερα το έκανε χρυσοχοείο, και, απέναντι, το μπακάλικο του Ηλία Δουλγάρογλου.

Τα ποδήλατα, κυκλοφορούσαν ευρέως, πέντε αυτοκίνητα, υπήρχαν τότε στη Ρόδο μας.
Για την καταγραφή του τμήματος από τη γωνία, της εισόδου της Πύλης της Αγίας Αικατερίνης ή Θαλασσινής, με την οδό Ερμού, αμέσως δεξιά, ζήτησα τη βοήθεια του Σαδί Νασούχογλου, ο οποίος σημειώνει τα εξής, ενδιαφέροντα:

«Ο πατέρας μου, ο Σαδεττίν άνοιξε το μαγαζί του, στη οδό Ερμού 48, το 1944. Μέχρι τότε, το δούλευε ένας Εβραίος, και όταν φύγανε, ζητήσαμε από τις γερμανικές Αρχές, να το δουλέψουμε εμείς, που είμαστε οι ιδιοκτήτες του ακινήτου, και, ήλθε ένας Γερμανός αξιωματικός μαζί με έναν Τούρκο προδότη που δούλευε με αυτούς, και, μας το παραδώσανε, τελείως άδειο.

Τότε στο πόλεμο, όταν άρχιζαν οι βομβαρδισμοί, τρέχαμε στο RIFUGIO (καταφύγιο) που ήτανε το ημιυπόγειο, του Μπόνη, που, πουλούσαν δέρματα.

Είναι το σημερινό υποδηματοπωλείο της Μαρίνας Μπόνη. Κατά τη διάρκεια της πείνας, είδα δύο-2 φορές, να πεθαίνουνε άνθρωποι δίπλα στο σιντριβάνι, και, μετά ερχότανε το Σκαράκι, ο αχθοφόρος, με το καρότσι του, τους φόρτωνε, και, τους πηγαίνανε, κατευθείαν στο νεκροταφείο».

Από την είσοδο στη Παλιά Πόλη, και, δεξιά, προς την Ερμού, συναντούσαμε τα χρυσοχοεία του Πανάγος, και, του Κρομμύδα, τον Παναγιώτη Πατάκα που πουλούσε χύμα ποτά, αλλά, επειδή δεν άκουγε, του λέγανε, δώσε μας μισό κιλό κρασί, και, αυτός έδινε, ένα λίτρο Ρετσίνα ΚΑΙΡ.

Στη συνέχεια ήταν ο πατέρας Μπαλτζής, που είχε καφενείο, και μετά έγινε το φωτογραφείο του Φώτη (Φώτο Στάρ) που παρέδιδε τις φωτογραφίες ύστερα από 7 ημέρες, και, σήμερα το δουλεύει, η εγγονή του Μπαλτζή, ως χρυσοχοείο. Δίπλα στο καφενείο, ήτανε το πολυτελές κατάστημα του Αντώνη Γεωργαλλή με τα περίφημα καπέλα BORSALINO, προτού μεταφερθεί αργότερα, στην οδό Γαλλίας. Δίπλα του, άνοιξαν το 1950 οι αδελφοί Λάμπρος και Κώστας Κωνσταντίνου, με τα πρώτα έτοιμα παπούτσια από Αθήνα.

Ακολουθούσε ο Γιάγκος Κορονέλλος με υφάσματα, και, έπειτα ο Ντίνος Ορφανίδης με ωρολόγια.
Στο σημείο αυτό της Ερμού, ήταν, και, το μαγαζί του Γιάννη Ζαΐρη, με τα ναυτιλιακά, πατέρα του Αγη Ζαΐρη, και, ο κουρέας Χρήστος Φέσσας που συνελήφθη για κατασκοπία, επειδή η γυναίκα του, έραβε ελληνικές σημαίες στο σπίτι της.

Λίγο αργότερα, τα μαγαζιά αυτά, αντικαταστάθηκαν από τα καταστήματα Νεωτερισμοί, Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, και, Σταμάτη Καλαφατά. Ακολουθούσαν, τα ρολόγια CERTINA, και, αργότερα ο Χαράλαμπος Πατσιάς με ομπρέλες, ο Δανιηλίδης με το μπακάλικο, ο Θωμάς Βεργωτής με Νεωτερισμούς, και, μετά μετακόμισε δίπλα στη Νέα Αγορά, δίπλα στον σταθμό της «ΡΟΔΑ», και, αργότερα, ο Λευτέρης Τσουκαλάς, ο Γιάννης Αγγέλου, ο πρώτος που έφερε στη Ρόδο τα μπλουζάκια LΑCOSTE, πριν μετακομίσει και, αυτός, στη Στοά Ροίκου.

Επίσης, το κατάστημα Ιωάννου, με την αδελφή του, τη Γαβριέλλα, με γυναικεία εσώρουχα, το κατάστημα με ένδυση, και, είδη προικός του Βασίλη Μπούκουρη, προτού μεταφερθεί στη Νέα Αγορά, και, αργότερα το εμποροραφείο του Μαυρομάγουλου, το κατάστημα του Γιάννη Σωτρίλη, πατέρα του οδοντογιατρού Θωμά Σωτρίλη, που πουλούσε πιάτα και οικιακά σκεύη.

Ακολουθούσε, του Παπαδόπουλου – Χατζηγαβριήλ, με οικοδομικά και είδη κιγκαλερίας, και, το κατάστημα ομπρελών του Θόδωρου Καλαφατά. Εκεί, ήτανε, και, ο Σάββας Βογιατζής.

Μετά, ήταν τα δύο χρυσοχοεία του Κωστάκη και, το χρυσοχοείο του Λάλου Λουιζίδη, ο οποίος έφυγε από τους πρώτους, και, πήγε στη Νέα Αγορά, και, μετέπειτα ήταν, του Ζουρούδη Νικήτα με τα ρολόγια ΟΜΕGA, και, του Διακονικόλα με τα ρολόγια ΖΕΝΙΤΗ.

Δίπλα στο κουρείο του Χρ. Φέσσα, που βρισκότανε δίπλα στο πηγάδι, και, δίπλα στου Διακοσάββα, ήτανε το πιo ακριβό μαγαζί, με αντίκες, που τις έφερνε από τη Βυρηττό ένας αρχαιοπώλης, και, όταν βομβαρδίστηκε στον πόλεμο, το μαγαζί του, οι Ιταλοί, βγάλανε τον ιδιοκτήτη του, ονόματι Οσμάν Μάτση, ζωντανό, ύστερα από τρεις μέρες.

Αξέχαστοι, οι αγώνες τάβλι, μεταξύ των καταστηματαρχών της περιοχής, με πρωταγωνιστές τους καταστηματάρχες της περιοχής, Πατσιάς-Ζουρούδης, Μαυρομάγουλος-Τσουκαλάς, και, Ζησιμάτου - Φρόνη. Ωραία φιγούρα της αγοράς, η περίφημη πόρνη της Ρόδου, η Χαβά (Χαβανιώ), η αξέχαστή μας «ΕΟΚΑ» που κυκλοφορούσε, με 50 βραχιόλια.

Συνεχίζοντας την Ερμού, συναντάμε το βιβλιοπωλείο Κασφίκης, τον Σταύρο Δράη με τις ομπρέλες, τα υφάσματα Μαλτέζου, και, όταν έκλεισαν τo μαγαζί τους, μεταφέρθηκε εκεί, ο Μαυρομάγουλος. Εκεί ήταν ο Σάββας Κακκός και, μετέπειτα το χρυσοχοείο ΑΘΗΝΑΙΚΟΝ των Βέλλιου και Λόη με τα ρολόγια VELOIS, που οι δύο ιδιοκτήτες τους, ένωσαν τα ονόματά τους, φτιάχνοντας, το όνομα VELOIS.

Ο Βιττώριας, με τα περίφημα της εποχής, μοτοποδήλατα ZÜNDAPP και, μετέπειτα ο Ιάκωβος Σακκής, με τα είδη που έχει μέχρι σήμερα, στη Σοφοκλή Βενιζέλου, στη Νέα Αγορά.

Στη γειτονιά αυτή, ήταν οι αντιπροσωπείες του Μιχάλη Αναστασιάδη, επίσης ένα μικρό χρυσοχοΐο - εργαστήριο του Αθηναϊκού, και, το πρατήριο αρωμάτων των Αφών Αγιακάτσικα, «Ρόδον της Ρόδου» με τo πασίγνωστo, τότε πανελληνίως άρωμα “CARESSE” και, στην είσοδο της Παλιάς Πόλης, από εκείνη τη μεριά, που κάνανε την εποχή εκείνη, πιάτσα τα φορτηγά, ήτανε, και, το μπακάλικο του Νουρή, που προμήθευε κάθε πρωί με σάντουιτς την Αρχαιολογία.

Από την άλλη πλευρά της Ερμού, απέναντι από τον πατέρα μου, ήταν ο Μανώλης Βαλσάμης, το φαρμακείο Μαλλίδη, και, μετέπειτα Σουσούδη, τα υφάσματα Ζησιμάτος, και, μετέπειτα οι αδελφοί Λαμπριανού, μέχρι σήμερα, οι νεωτερισμοί Παυλίδης, γνωστός ως «μηχανή» επειδή ήταν πολύ γρήγορος, και, πειστικός ομιλητής σους πελάτες τους, οι καραμέλες του Καρεκλά με την βιοτεχνία ΚΥΨΕΛΗ, οι νεωτερισμοί Μανίσκα, και, μετέπειτα οι ομπρέλες του Λιορεϊση, ο Σαδί Νασούχογλου με νεωτερισμούς, και, αργότερα με ομπρέλες, και, οι Παπαδόπουλος – Χατζηγαβριήλ, με είδη καγκελαρίας–υδραυλικά.

Ακολουθούσε ο Γιώργος Κουρεμένος, που η γυναίκα του, πουλούσε κρύσταλλα, πριν μετακομίσει στο χώρο, που ήτανε το χρυσοχοείο Κασαπίδη, κοντά στην πιάτσα των ταξί στο Μανδράκι, τα υφάσματα, και, οι αντιπροσωπείες των Αφων Μπακίρη. Εκεί, ήταν, και τα ποτά, και, αρώματα του Αναστάση Βομβύλα, και, ο Βαλάσης Ιωαννίδης, με υαλικά, προτού μετακομίσει στην Τάρπον Σπρινγκς, στο Μανδράκι.

Στον δρόμο, μεταξύ του Βαλσάμη, και, το φαρμακείο του Ζουσούδη, ήταν η πιάτσα του Μιχάλη και, της «Ανέρεσης», αχθοφόρων, που εξυπηρετούσαν τις μεταφορές της αγοράς, με τα καρότσια τους, και, το κατάστημα με τα τζάμια του Κώστα Βασιλειάδη, και, αργότερα των Αφών Φραγκεσκάκη, και, στη στροφή, τα δέρματα του Αργύρη Θεοχάρη, σήμερα η ταβέρνα του Σαρρή, και, δίπλα, του Γιασιράννη, με τα παπούτσια, την ΝΑPΟLITANA.

Στην πλατεία εκείνη, στην Πλατεία Ευδήμου, είχανε μαζευτεί, τα πρώτα μαγαζιά που πουλούσαν έτοιμα παπούτσα, και, ήτανε, του Ιωάννου Νίττη, του Ιάκωβου Βιττώρια, και, του Κώστα Κωνσταντίνου.

Στον μικρό δρόμο, στη οδό Ευδήμου, ανάμεσα του Νασούχογλου, και, Παπαδόπουλου–Χατζηγαβριήλ, ήτανε τα πρώτα συνεργαζόμενα συμβολαιογραφεία του Χρήστου Γιώρτσου, και, του Γιώργου Παπανικήτα, τα δερμάτινα, και, οι βαλίτζες των Πατσιούρα–Κουζούνα, το γραφείο του Μιχάλη Βιττώρια, και, δίπλα, τα γραφεία των αντιπροσωπειών των Τηλέμαχου Σαραντόπουλου, και, Γ. Παρασκευά, πατέρα του Σίμου, και, παππού του Γιώργου Παρασκευά, που σήμερα, ασχο- λείται με τα αυτοκίνητα NISSAN – PEUGHOT – CITROEN στο 4ον χλμ Ρόδου – Καλλιθέας, και, το καφενείο του Δράκου.

Στην οδό Πρωτογένους συναντάμε τα ραφτάδικα του Κάζα, και, του Πιπλούκα, τον κουρέα Κουρελάκη, το ποδηλατάδικο του Φραντζή, τα χρυσοχοεία του Πρελορέντζου, και, του Θόδωρου Γεωργαλλή, τα ραφτάδικα υποκαμίσων των Λαχανιάτη, και, Παπαγεωργίου, καθώς και, του Μυστιλόγλου, με είδη σπορ, και, στη γωνία, με την Απελλού, τον Γιώργο Καρταπάνη με τα ξυραφάκια Gilette, και, με άλλες αντιπροσωπείες.

Μεταξύ της Ερμού, και, της Πλατείας Μουσείου, από δεξιά, του πατέρα του Μιχάλη Κάρρα, σήμερα Γιώργος Τρύπης, τα μουσικά όργανα Σακκελαρίδη στη θέση του πρώην βιβλιοπωλείου του Κυριάκου Αναστασιάδη, και, αριστερά, το τυπογραφείο του Κρομμύδα, τα κεραμικά του NISSAN – PEUGHOT – CITROEN στο 4ον χλμ Ρόδου – Καλλιθέας, και, το καφενείο του Δράκου Νίκου Φραράκη, και, το τουριστικό του Τσαταλιού.

Στη πλατεία Μουσείου, η Τράπεζα Αθηνών, που μετέπειτα μετονομάστηκε σε Εθνική Τράπεζα, το τυπογραφείο της εφημερίδας Φρουρός, και, μετέπειτα, το τυπογραφείο του Σταμάτη Γανωτάκη, και, αποθήκη Μακέστα, τα γραφεία των Αφών Αγιακάτσικα, το τυπογραφείο του Χώχου, και, μετέπειτα η ταβέρνα του Ντινόρη.

Μπαίνοντας στην Παλιά Πόλη, από το Μαντράκι, ήταν τα ηλεκτρικά του Κωσταρίδη, τα είδη υγιεινής–υδραυλικά του Σταύρου Μοσχή, οι φιάλες υγραερίου του Βενέτη, και, η Ιονική Τράπεζα.

Εν συνεχεία, συναντούσαμε τα υαλικά Βαλάκη, οι οποίοι έκαναν και εισαγωγές σε ζάχαρη, και, ακολουθούσε η Εμπορική Τράπεζα, από τη μια μεριά, και, το κατάστημα του Λαλαούνη που άνοιξε λίγο αργότερα, από την άλλη.

Εκεί ήταν το 3ον Αστυνομικό Τμήμα, και, από κάτω, το χρυσοχοείο Αγγέλου, το φαρμακείο Φραντζή, το χρυσοχοείο επίσης Σταυριανάκη, και, το φωτογραφείο Κόζα.

Πάνω στην Πλατεία, από τα πρώτα, το τουριστικό γραφείο Φραράκη–Γεωργιάδη, και, μετά στη Νέα Αγορά, το κατάστημα του Σάββα Κακού, και, του Περικλή Φραράκη, με υαλικά.
Επίσης πάνω στη Πλατεία, πιάνοντας την Απελλού, το κατάστημα του Περηφάνα με τα ποδήλατα τα LEGNIANO, και, δίπλα, η κάβα ποτών του Λυκούργου.

Και βαδίζοντας στη Απελλού, από τα δεξιά συναντάμε τα υφάσματα Ασπράκη, τα γραφεία των αδελφών Τσουβαλά, το χρυσοχοείο του Μέντου, τα ποτά του Σιφωνιού, του Βενετσιάνου, το βιβλιοπωλείο Δημητράκη, τους νεωτερισμούς του Στέφανου Γανωτάκη, τα υφάσματα των Κόκκινου–Σορωνιάτη, τα υαλικά του Αποστόλη Μαρκουλή, τα πλεκτά του Γιώργου Μαχραμά. Εκεί ήταν και, το γραφείο αντιπροσωπειών του Ντίνου Σωκιανού, τα υφάσματα του Γιανάρδαση, ένα χρυσοχοείο, τα έπιπλα του Στεφανιδη, τα υαλικά του Γιάννη, και, του Σάββα Αργυρού.

Από τα αριστερά, της Απελλού, συναντάμε τα υφάσματα των Βρούχου–Σουλούνια, σήμερα ο Παττάκας, τα υφάσματα του Αναστάχα, τα υαλικά του Παναγιώτη Ιωαννίδη, σήμερα ο Βαγγέλης Σκαλίδης, τα ποτά του Μιχάλη Μισσίκου, τα τρόφιμα του Γιαννά, που αργότερα μετακόμισε στα ταξί της Νέας Αγοράς, τα είδη υγιεινής των αδελφών Χατζησταμάτη, τις αντιπροσωπείες του Καρταπάνη, με τα ξυριστικά της GILETTE.

Να υπενθυμίσουμε, ότι την εποχή εκείνη, υπήρχε, και, ο κλάδος των εμπορικών αντιπροσώπων, ο οποίος σήμερα έχει περιορισθεί αν όχι, έχει εξαφανιστεί, επειδή όλοι σήμερα γνωρίζουμε ξένες γλώσσες, και, έχουμε μεγαλύτερη οικονομική δυνατότητα, από την εποχή εκείνη.

Ανηφορίζοντας την Πολυδώρου από τα δεξιά συναντάμε το εκτελωνιστικό γραφείο του Αναστάση Κρομμύδα, και, μετέπειτα των Υιών του, Παναγιώτη, και, Γεωργίου Κρομμύδα, δίπλα το γραφείο του Γιάννη Παπαδάκη από την Κύπρο, και, μετέπειτα Δημήτρη και, Κορνηλίας Δημητριάδη με τις αντιπροσωπείες της SHELL, DINERS CLUB και, άλλων, το εστιατόριο του Γερασίμου, το ουζερί του Νισύριου, που λεγόταν «Του Αγγουρά» διάσημο για τα χταπόδια του, τα ξυλουργεία του «συντρόφου» Μιχαηλίδη, και, των Πιτσάκη–Καράμπελα.