Η Παλιά και η Νέα Αγορά της Ρόδου (β' μέρος)

Rodiaki NewsRoom

(Διαβάστε το Α' Μέρος εδώ)

Β’ ΜΕΡΟΣ

ΕΡΕΥΝΑ: Γιάννης Χατζημανώλης

Από τα αριστερά της Πολυδώρου, συναντάμε το γραφείο αντιπροσωπειών του Σταμάτογλου, ένα καφενείο, τα γεωργικά φάρμακα του Μιχάλη Παρασκευά, και, μετέπειτα του γιού του, του Αποστόλη, και, το χοντρικό εμπόριο του Πανηγύρη.

Και, στην Αγησάνδρου, παράλληλος της Πολυδώρου, οι αδελφοί Ιωαννίδη, με αντιπροσωπείες ΝΟΥΝΟΥ, τα ποδήλατα BIANCHI και άλλα είδη, και, τις αποθήκες των Αφων Χατζησταμάτη και Παπαδόπουλου–Χατζηγαβριήλ.

Για να δούμε, ποιους είχε η Σωκράτους!!! Στο κομμάτι της Πλατείας Ιπποκράτους προς την Ευριπίδου, ήταν το περίπτερο του Κοτσιφού και, το χρυσοχοείο του Τζιβελέκ, και, ξεκινώντας από τα δεξιά την Σωκράτους, υπήρχε το περίπτερο του Στράτου, το Δισκάδικο του Τσίγκρα, και, μετέπειτα το δισκάδικο του Ζιώγου, το κατάστημα των Μάρκου Κουκούλη–Γιάννη Φλεβάρη, και Γιάννη Μελετίου, ένας συνεταιρισμός από το 1957 μέχρι το 1972, οπότε απεχώρησε ο Γιάννης Φλεβάρης, και, πήγε στο κομμωτήριο του Γιάγκου στην Αριστοτέλους, ο οποίος Γιάγκος μεταφέρθηκε στη Νέα Αγορά, ενώ, τα παιδιά του Φλεβάρη, έκαναν και άλλο κατάστημα, δίπλα στο Αθηναϊκόν, στη αρχή της Ερμού.

Και, συνεχίζουμε με τα καταστήματα, του Καζή με δέρματα, που την εποχή εκείνη, είχε και βυρσοδεψείο, τα παπουτσίδικα του Νίκου Γιαλούση, του Φιλήμονα Μαρκουλή και, του Κασσαπίδη, το χρυσοχοείο του Παπανικολάου, γνωστού ως Αντρικάκι και τα παπούτσια του Τάσου Μαρκουλή.

Από τα αριστερά της Σωκράτους, το χρυσοχοείο Κατζικάκη, τα ψιλικά του Αλή Σοϊχάν, και, τα παπούτσια του Φωτάκη, το χρυσοχοείο του Παντελή Χρυσοχόου, και, τα παπούτσια του Ευθύμη Πίτσα. Δίπλα, τα ζαχαροπλαστεία με τις καταπληκτικές μπουγάτσες, τα χείλη της χανούμ. του Ανατολικόν του Μουσταφά και, της κας Κατριέ και, ακολουθούσε, του Τάσου Βάλλα, με τους ωραίους λουκουμάδες.

Δίπλα τους ο Αναστάσιος Μηνέτος, πατέρας του μικροβιολόγου Γιάννη Μηνέτου, με ψιλικά, και, στη συνέχεια ήταν το μαγαζί που από αυτό ξεκίνησε την μεγάλη εξέλιξη του, ο Γιώργος Πάππου επίσης με ψιλικά, πατέρας του Γιάννη Πάππου, του σημερινού προέδρου του Επιμελητηρίου μας.

Στο μαγαζί εκείνο, αργότερα άνοιξε και, ένα ακόμα χρυσοχοείο, ο Τζιβελέκ. Ακολουθούσαν τα κεριά, και, τα εκκλησιαστικά είδη, του Πρόδρομου Κεσσίσογλου. Στρίβοντας αριστερά, στη γωνία, συναντάμε ένα κουρείο, και, τα σουβλάκια του Αλή, γνωστός «τέλει μαϊντανο κρεμύντι».

Δίπλα, ο Μιχαήλ Παπαηλίας, Ρολόγια Επισκευή - Πώληση, 1965, το κτήριο της άλλοτε Τράπεζας Σολομών Αλχαδέφ, τα δερμάτινα του Ζανεττάκη, το καφενείο του Κοτσιφού, που μπορούσες να πιείς τον καφέ σου, κάτω από τον ωραίο πλάτανο και εκεί υπήρχανε δύο μανάβικα, και, στο τέρμα και, στην αρχή της Ευριπίδου, τα υφάσματα του Σωτηρόπουλου. Στο σημείο εκείνο, της Σωκράτους, στρίβοντας δεξιά, ένα κουρείο και, το καφενείο του Κολώνα.

Συνεχίζοντας την Σωκράτους, από εκεί που την αφήσαμε, συναντάμε το μανάβικο του Αλέξη προτού στον ίδιο χώρο, κάνει την περίφημη ψαροταβέρνα «του Αλέξη». Να σημειώσω, ότι θυμάμαι τον Αλέξη, το μεσημεράκι, να πηγαίνει στο ψάρεμα με την «γιάλα» του. Τι ήταν η «γιάλια»;

Είμαι βέβαιος ότι οι νέοι, δεν την ξέρουν. Φτιάχναμε την «γιάλια» κόβοντας τον πάτο ενός τενεκέ, και, στη θέση του, βάζαμε γιαλί, για να βλέπουμε μέσα στο νερό ώστε να μαζεύουμε αχιονούς, πεταλίδες, χταπόδια κ.λπ. προτού εμφανιστούν οι μάσκες της θάλασσας, που ξέρουμε. Δίπλα του, ήταν ο άλλος καλός σουβλατζής, ο Μουσταφάς. Ήταν μερακλής, και, στο ντύσιμο και, στην κορμοστασιά του, με το ωραίο μουστάκι του, το μαύρο παντελόνι, και, το άσπρο πουκάμισο του.

Συνεχίζοντας, συναντάμε το πρώτο μαγαζί του Παπαβασιλείου, των Αφών Χαραλάμπους, τα παπούτσια Ατσικνούδα, και το αξέχαστο εστιατόριο–πατσατζίδικο των Αφών Ιμπραήμ και Γιουσούφ Ντάτσιαλη, και, Ρεμζή Καντιλέρ, στη γωνία Σωκράτους, με Απελλού. Στο σημείο αυτό της Σωκράτους, πρωτοξεκίνησε, και, ο Χρυσοχοϊδης πριν από τον πόλεμο, και το 1962 πηγαίνει στην αρχή της σημερινής Καρπάθου, ψηλά, μέχρι το 1967. Εκεί, υπήρχε και, μια άλλη πιάτσα, με τους αχθοφόρους, και, τα καρότσια τους.

Συνεχίζοντας, ήταν ο Σάββας Αργυρός αρχικά με υαλικά, και, μετέπειτα με το εστιατόριο Αρτεμης, το εστιατόριο του Μαδούνη, τα κατεψυγμένα του Βενετοκλή.
Από την αριστερή πλευρά της Σωκράτους, μετά τον Κεσίσογλου, ο Βυζικάκης ο Παπαβασιλείου, το πρατήριο της ΜΕΛΙΣΣΑ, ο φούρνος του Καλαφάτ , τα κατεψυγμένα του Βικάτου, τα υφάσματα του Κουνούπη, και, μετέπειτα του Βούη. Εκεί κοντά παλαιότερα είχε λουτρά, και, ένα ρολογάδικο του Κορκίδα, αν θυμάμαι καλά.

Τα τζάμια του Στεργενάκη, τα υφασματάδικα του Παλιόγλου, και των Αφών Καμπουρόπουλου, το πουκαμισάδικο του Σάββα Παυλίδη, το περίπτερο του Ξάνθη, η γερμανική αγορά, και, οι καφέδες Καμπέρη, μέχρι σήμερα και απέναντι στου Καμπέρη, οι χαλβάδες του Κλεάνθη.

Να σημειώσω ότι όλοι οι δρόμοι της Παλιάς Πόλης ήτανε με «χωχλακούρα» και οι πλάκες Λάρδου, τοποθετηθήκανε μετά το 1960, αν θυμάμαι καλά.
Θα συναντούσαμε το μεγάλο Τουρκικό Καφενείο του Αλή, το χρυσοχοείο του Μανουσάκη, το κουρείο του Καρανικόλα, τα ποτά του Αλέξη, το μαγαζί του Μιχαηλίδη, και, το φωτογραφείο του Λευτέρη, και Γιώργου Μαγκαφά, καθώς και δύο αμερικάνικες αγορές, στον δρόμο προς τον Άγιο Φανούριο.

Οι αμερικάνικες αγορές, πουλούσαν ρούχα εισαγωγής, μάλλον, δεύτερης χρήσης.
Υπήρχε πολύ φτώχεια ακόμα εκείνη την εποχή.
Εκεί, προς το στενό του Αγίου Φανουρίου, ο κουτσός Σαντορινιός, που πουλούσε παιχνιδάκια. Δίπλα του, ήταν ο Παΐσιος με τα κάρβουνα. Εκεί κοντά, υπήρχε, και ένας άλλος φούρνος, αν δεν κάνω λάθος, του Αντρίκου, και απέναντι, η πανσιόν Αθηνά.

Επίσης, στο σημείο εκείνο, και το κρεοπωλείο του Διακίδη, πατέρα του Μίμη και Μιχάλη Διακίδη.
Και συνεχίζουμε την περιγραφή, κάτω δεξιά απέναντι από το πηγάδι, ήταν το καφενείο του Μιχάλη, που είχε μια βουβή γυναίκα. Πιο κάτω, ο φούρνος του Παπαντωνίου και μετά τα Πεταλάδικα, κάτω αριστερά, στο μεγάλο πράσινο δένδρο, ήτανε το Καρπάθικο καφενείο.

Απέναντι, από το Καρπάθικο, ήταν το ηλεκτρολογείο του Σταύρου Χατζηαγαπίου και Γιάννη Πνευμνιώτη, δίπλα στο στενό του κουρείο του Κοιλιά, και, αριστερά κάτω, ήταν ο Κόζας, που πουλούσε ποτά, και, ακολουθούσαν, το περίπτερο του Δοξόπουλου, τερματοφύλακας, παλιά δόξα του Διαγόρα, και το καφενείο του Σκουφετζή.
Λίγο πιο πάνω, το κουρείο του Χαλήλ, που έκανε και, «σουνέττι» στους μουσουλμάνους, και ακόμα, λίγο πιο πάνω, το καφενείο του Δρόσου.

Δεξιά δίπλα στα Πεταλάδικα, ήταν, και τα σαμαράδικα, και, πιο πάνω, το κουρείο του Κώστα Καρανικόλα. Ανεβαίνοντας την Σωκράτους, το παπουτσίδικο του Χασάν, το χρυσοχοείο του Ηλία Παπαϊωάννου, το οπωροπωλείο του Νικήτα Καραγιάννη, που συνεχίζει η οικογένεια του, ως τουριστικό γραφείο, το σανδαλάδικο του Φιλήμονα Φωκά, το παπουτσίδικο δυο μουσουλμάνων, του Φεφτεξή, και Ατοκλής, ο ένας τραγουδούσε, είχε βγάλει και, δίσκο και τέλος τα παπούτσια του Στέλιου Χύκου.

Στον χώρο των σκουπιδιών, που μετά έγινε το «συσσύτιο», και, απέναντι στο δρόμο προς το Καστέλλο, συναντάμε, το ηλεκτρολογείο του Δέδε, και μετά τα μουσικά όργανα του Γιακουμάκη.
Δίπλα στου Γιακουμάκη, ένα τουριστικό, μετά το καφενείο του Αγγελή, και, το ραφτάδικο του Σάββα, που τώρα είναι τα γραφεία του Βακούφ. Εκεί, και η πανσιόν του Διακίδη, και, απέναντι το Τζαμί και, το Τούρκικο Σχολείο. Απέναντι το χρυσοχοείο του Στέργου, και, πηγαίνοντας επάνω προς την πλατεία του Ρολογιού, ο Σάββενας, που πουλούσε ξύλα και κάρβουνα, στη γωνία προς την Ιπποδάμου.

Πάνω πάνω δεξιά, ήταν το διπλό μαγαζί παντοπωλείο του Μήτσου Δουλγάρογλου, αυτό με τις σκούπες–μυρμηγκιές, που οι Ροδίτες αγόραζαν, και, τα έστελναν ως τάματα στον Πανορμίτη. Από πάνω, από το παντοπωλείο, ήταν το φωτογραφείο του Βασίλη Οικονόμου. Πιο πάνω στη Λάχητος, ήταν ο επίσης ξυλόφουρνος του Αντρίκου, και, ένας καφενές.

Μπαίνοντας στη Πλατεία του Ρολογιού, ήτανε το κουρείο του Μήλα, δίπλα το μπακάλικο του Μιχάλη, το Μεγαλούδι, ο φούρνος του Παναγιώτη Αγγέλου, και, το μαραγκούδικο του Θεόδωρου Κωλέττη, που έφτιαχνε «φέρετρα».
Απέναντι, ήταν ένα καφενείο, το μαραγκούδικο του Μαστρομιχάλη που έφτιαχνε, και αυτός «φέρετρα» και σήμερα, είναι το εστιατόριο “Μama Sofia” το πιο παλιό, στη περιοχή εκείνη.

Ακολουθεί, το ποδηλατάδικο του Μιχάλη Μανιά, και μέσα στο στενό, το μανάβικο του Χουσεϊν του χοντρού, το καφενείο του Κώστα Πατρικού, που πολύ αργότερα, έγινε κομμωτήριο, και πιο κάτω, ένα εργαστήριο που έφτιαχνε βαλίτζες.
Μια αναμνηστική φωτογραφία, με τον Βασιλιά Παύλο, και τους αξέχαστους και αλησμό-νητους, τον Δεσπότη μας, τον Σπυρίδωνα, τον Δήμαρχον μας τον Πετρίδη, τον αντιδήμαρχον, τον Αργύρη τον Θεοχάρη, και τον οδηγό του Δημάρχου.

Από τα αριστερά, της πλατείας Ιπποκράτους, ξεκινούσαν, η οδός Πυθαγόρα, κάθετος δρόμος, που κατέληγε, στη Κόκκινη Πόρτα, και, η Αριστοτέλους, που πήγαινε, στην Ε(Ο)βραϊκή. Φυσικά, θα αναφερθούμε, και, για αυτούς τους δρόμους.
Από την Κόκκινη Πόρτα μέχρι κάτω την Πλατεία Ιπποκράτους, θα συναντήσουμε, το μπακάλικο των Αφών Τσαλαχούρη, το μανάβικο του Πολυδεύκη Σταματιάδη, τους φούρνους Τσιρίγου, Ομέρ, και Καβουνίδη, τα καφενεία Μανίσκα, Μανίκαρου, και Καζάκου.

Και κατηφορίζοντας την Πυθαγόρα, τα ποτά του Σιφωνιού με το περίφημο Κοριοντωλίνο, το κρεωποπωλείο – χασάπικο του Σταματάκη, το μπακάλικο του Κοτσιφού, την κάβα του Πετρουμιανού και Γιάννη Κουμπονιού, το οικογενειακό εργαστήριο του Αλεξανδρίδη, με τις παραδοσιακές τυρόποττες, το κανταΐφι με το φύλλο, που οι ίδιοι έφτιαχναν, τα γλυκά του ταψιού που τροφοδοτούσαν τους πλανόδιους, με τα καροτσάκια, που σήμερα, δεν υπάρχουν, και το οποίο εργαστήριο συνεχίζει ο γιός του, Γιώργος Αλεξανδρίδης.

Πιο κάτω το οπλουργείο του Σπόργιτα, και, ένα οδοντοεργαστήριο.
Κατηφορίζοντας την Πυθαγόρα προς την Ιπποκράτους, θα δούμε τα δύο-τρία ραφτάδικα και στρωματάδικα, εκ των οποίων το ένα, ήταν, του πατέρα του ποδοσφαιριστή Γεωργαλή, και, το ραφτάδικο του Ηλία Τακτικού. Ακολουθούσαν, το παρασκευαστήριο του Βάλλα, τα παπουτσίδικα του Καλαποθάκη, και Λευτέρη Μπακαρή, και απέναντι τους, το καφενείο του Αιμίλιου.

Άλλος κόσμος μου επιβεβαίωσε ο Γιώργος Αλεξανδρίδης, από τον οποίον επίσης, ζήτησα την βοήθεια του, επειδή πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Παλιά Πόλη, στη πλατεία που λεγότανε, «το Στέκι» και μου είπε τις ωραίες παιδικές αναμνήσεις, στα αξέχαστα εκείνα χρόνια!

«Ομορφα, αγαπημένα, ειρηνικά χρόνια. Σεβόμασταν ο ένας τον άλλον και πάνω από όλα, είχαμε την, οικογένεια, την θρησκεία, και την πίστη μας. Είχε φτώχεια, αλλά ζούσαμε με την αγάπη, όλοι αναμεταξύ μας χριστιανοί, μουσουλμάνοι, και εβραίοι, χωρίς διακρίσεις, αναμεταξύ μας».

Από την Πλατεία Ιπποκράτους, πιάνοντας την Αριστοτέλους για την Πλατεία της Ομβριακής – Εβραϊκής συναντάμε, από τα αριστερά μας την Καστελλανία, από κάτω τα ποτά του Βασίλη Μηνά, την Βιβλιοθήκη και από τα δεξιά μας, το μπακάλικο του Μιχάλη Χατζησταμάτη, γνωστού ως Πολή, τα σουβλάκια του Κοέν, που πρώτος έφερε την «πίττα σουβλάκι» στη Ρόδο, το ποδηλατάδικο του Καλαμούκα, το κομμωτήριο του Γιάγκου, τα ποτά του Παπαεμμανουήλ από τα Τριάντα, τα είδη υδραυλικά και κιγκαλερίας του Βασίλη Υψηλάντη, μετέπειτα των Αφων Υψηλάντη, και αργότερα των Αφων Ευστρατίου, του Μοσχή και δίπλα του Τσιμέττα, στη θέση της σημερινής Ταβέρνας «Τέσσερις Εποχές» τα κυνηγητικά είδη του Σπανού, το τυπογραφείο του Κρητικού, το ζαχαροπλαστείο της αδελφής του Άριστον.

Πιάνοντας την Πλατεία της Εβραϊκής, συναντάμε, το χρυσοχοείο εργαστήρι του Κρομμύδα, τα παπούτσια του Τάσου Κινούς, το καφενείο «Γιασεμί» το μαγαζί του Παρασκευά, το μπακάλικο του Ξάνθη, τις μπογιές του Κάτρη, ένα παπουτσίδικο που επιδιόρθωνε σόλες, και απέναντι τα παπούτσια του Καψή, και το κουρείο του Λεριά.

Και, από την Αριστοτέλους, στρίβοντας δεξιά στην πλατεία της Ομβριακής-Εβραϊκής δεξιά, το κρεοπωλείο του Χατζηνικήτα, και, δίπλα του κουρείο του Παπακαλοδούκα, και, το περίπτερο του Μοντάνου.

Γενικά, η τότε Πλατεία δεν ήτανε ακόμα διαμορφωμένη, όπως είναι σήμερα. Εκεί, βρισκόντουσαν τα δημόσια ουρητήρια, ένα περίπτερο, το «Νησάκι», και το καροτσάκι του Αλή που πουλούσε τις «νερόκρεμες». Συνεχίζοντας, προς τον Άγιο Παντελεήμονα, ήταν το χρυσοχοείο του Φαρμακίδη, και πάνω από το χρυσοχοείο, η Λέσχη του Δωριέα.

Καμιά σχέση, η τότε καταστραμμένη Εβραϊκή, με την σημερινή, λόγω της τουριστικής ανάπτυξης και, του πολύ κοντά της, τουριστικού λιμανιού, της σημερινής Ρόδου μας, με την πληθώρα των κρουαζεροπλοίων, που συνέβαλλαν στη σημερινή εμπορική ζωντάνια της!

Ίσως πολλοί να διερωτώνται «Ποιοι ήταν οι λόγοι; Γιατί ένας – ένας έβγαιναν εκτός Παλιάς Πόλης; Η απάντηση που μπορεί να δοθεί είναι ότι ίσως, η μετακόμιση, οφείλετο στους παρακάτω λόγους: ίσως επειδή τα μαγαζιά ήταν μικρά, με θεόρατες ξύλινες πόρτες και, η Αρχαιολογία δεν επέτρεπε αλλαγές, και όσες γινόντουσαν, γινόντουσαν παράνομες (αχ !!! Ελληνική Διοίκηση δεν άλλα-ξες καθόλου!)

Προ ημερών, περπατώντας στη Παλιά Πόλη, με μεγάλη μου έκπληξη, παρατήρησα, ότι μόνο ένα μαγαζί, διατηρεί την «παλιά ξύλινη πόρτα» και, αυτό είναι, το σημερινό μαγαζί του Θόδωρου Καλαφατά, στην Ερμού, παλιά το κατάστημα του Αναστασίου Βομβύλα-ίσως επειδή τα παιδιά, αναλαμβάνοντας την επιχείρηση, ήθελαν να βελτιώσουν το μαγαζί τους, να το κάνουν πιο σύγχρονο, κάτι που δεν επιτρέπετο να γίνει στην Παλιά Πόλη, και, έτσι, ο ένας ακολουθούσε τον άλλο, ίσως επειδή εγκαταλείποντας τα ποδήλατα, και πληθύνονταν τα αυτοκίνητα, να χρειαζόντου- σαν χώρους παρκαρίσματος, που δεν ευρίσκοντο στη Παλιά Πόλη! - ίσως επειδή το εμπόριο ακολουθούσε την μόδα, και ξεκινούσε ο τουρισμός, άρχισαν να βλέπουν την Αγορά του Μανδρακιού, και των γύρω δρόμων, σαν μια ευκαιρία επέκτασης της επιχείρησης τους.

Έτσι, άρχισαν να μετακομίζουν προς την Νέα Αγορά, εγκαταλείποντας, την Παλιά Πόλη, η οποία και, πάλι, σχετικά σύντομα, έγινε το κέντρο μιάς άλλης αγοράς, αυτής της τουριστικής πλέον, με την εκτίναξη του τουριστικού ρεύματος προς την Ρόδο μας, από όλα τα σημεία του κόσμου, και, η Παλιά μας Πόλη να ανακηρυχτεί «Διατηρητέο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομίας» από την UNESCO!

Στο Μαντράκι υπήρχαν ήδη εκεί...;
Στο Μαντράκι, καταστήματα υπήρχαν ήδη από το 1927 περιμετρικά της Νέας Αγοράς, όπως στο πάνω μέρος της πλατείας Κύπρου, καθώς και στη οδό Γαλλίας, ιδιοκτησίας Αλχαδέφ, από τα σημερινά καταστήματα Καλαφατά, μέχρι κάτω τα Benetton, αλλά, και, στην Μακαρίου, από την σημερινή Ενωση Ξενοδόχων, μέχρι το σημερινό Stradivarius, καθώς, και, εκείνα τα κατά-στήματα στη 25η Μαρτίου, δίπλα στους κινηματογράφους, Ολύμπια και Εσπερος. Αργότερα, άρχισαν να κτίζονται όλα τα άλλα μαγαζιά ή σπίτια, να μετατρέπονται, σε μαγαζιά.

Στο δρόμο της οδού Γαλλίας, πήγε λοιπόν ο πατέρας μου τον Σεπτέμβριο του 1959 παίρνο-ντας το μαγαζί από τον Φίλιππα Μαχραμά, ο οποίος μετακόμισε στη γωνία Γαλλίας με την οδό Θεοδωράκη. Είναι το σημερινό Φτακλάκη. Ο Φίλιππας Μαχραμάς, είχε μια πρωτοποριακή πλεκτοβιομηχανία, για την εποχή εκείνη.

Ήταν Σεπτέμβριος του 1959, και, εγώ, πήγαινα στη 2α τάξη της τότε Εμπορικής Σχολής, όταν πήρε ο πατέρας μου το μαγαζί και θυμάμαι που ο πατέρας μου μου είπε αυτό είναι το μαγαζί σου. Και, ήμουνα, σπίτι, σχολείο, μαγαζί, και, αριστούχος. Δεν ήμουνα μόνο εγώ, που δούλεψα από μικρός.

Οι περισσότεροι στη γενιά μου και θυμάμαι τον Σάββα Βαλσάμη και Νίκο Βασιλαρά, τον Αργύρη Κονισσή, αλλά και πολλούς άλλους, όσοι είχαμε την ευκαιρία, δουλέψαμε, από την μικρή μας, ηλικία.

Γειτόνους, βρήκαμε τα υφάσματα των Κόκκινου–Σορωνιάτη, μετέπειτα το rent-a-car ΑVIS, τον Αντώνη Γεωργαλλή, τα υφάσματα των Αφών Καραγιάννη, και, από την πάνω μεριά, το υποκατάστημα της Ιονικής – Λαϊκής, τις γούνες Αναγνώστου, που αργότερα έγιναν τα υφάσματα των Καραγιάννη–Γρηγορά, το χρυσοχοείο του Γιάννη Πανάγου, που αργότερα πήγε ο Ανδρέας Καραγιάννης με τα υφάσματα αρχικά και ο οποίος αργότερα μεταφέρθηκε, δίπλα στο δικό μας ως τουριστικό γραφείο και στη γωνία τα πλεκτά του Φίλιππα Μαχραμά, που αργότερα έγινε το μαγαζί του Γιάγκου Φτακλάκη, όπως ανέφερα ήδη. Στο υπόγειο ήταν το night club CAN CAN που αργότερα πήγε στον Ζέφυρο, το γνωστό OUI OUI, σε ένα χώρο που κτίσθηκε επί της παραλίας, και, σήμερα έχει καταδαφιστεί.

Στην απέναντι γωνιά, Γαλλίας με Θεοδωράκη, ήταν το ΒΑΖΑΑΡ του Θωμά Δημητριάδη με είδη ζαχαροπλαστείου, δίπλα του, επί της πλατείας, το φαρμακείο του Γιώργου Καρακατσάνη, ενώ, στη γωνία, με την Τάρπον Σπρινγκς, τα υφάσματα του Ασπράκη, σήμερα, η Alpha Bank. Κάτω, στο υπόγειο ήταν ο Αβραμίδης με διάφορα είδη.

Στην απέναντι πλευρά, της Τάρπον Σπρινγκς, ο Σάββας Μαμαλίγκας, σημερινό Scarabee του Νίκου Πυρράκη, το χρυσοχοείο του Μιχάλη Γιακουμάρου και στον πρώτο όροφο του κτιρίου ήταν το κομμωτήριο του Γιάγκου και στο βάθος της εισόδου το καφενείο του Καλοπέτρη.

Δίπλα στα υφάσματα Καραγιάννη και αρχίζοντας την Αβέρωφ ήταν το πρατήριο αρωμάτων «Ρόδον της Ρόδου» της οικογένειας Αγιακάτσικα, μετέπειτα έγινε το κατάστημα με κρύσταλλα και πορσελάνες της Κικής Αθανασίου και ο Νίκος Σορωνιάτης στη γωνία με Καρπάθου όταν ο Βασίλης Μπούκουρης, άφησε το κατάστημα ένδυσης του.

Και κατηφορίζοντας από την Πλατεία Κύπρου, στη απέναντι πλευρά της οδού Γαλλίας, ήταν ήδη εκεί, ο Τσαμπίκος ο Καραγιάννης με νεωτερισμούς, στη θέση που είναι σήμερα οι ομπρέλες των Αφών Καλαφατά, ο Κώστας Ζουρούδης με ρολόγια OMEGA, οι Αφοι Παπαμανώλη με ποτά, ο Αλέκος Σουλούνιας με ηλεκτρικά, το μπακάλικο του Χριστόφορου Λάτση.

Δίπλα ένα μαγαζί που δεν θυμάμαι, αλλά σύντομα ήλθε στο μαγαζί εκείνο το χρυσοχοείο του Δημήτρη Αγγέλου ήλθε αργότερα ο Νεοφύτου και αυτός από την Παλιά Πόλη με ομπρέλες.

Στην συνέχεια, το μπακάλικο του Καπνουλά, μετέπειτα το πρακτορείο του Γιάννη Κούρου, ο Κώστας Βρούχος μετέπειτα υαλικά του Ηλία Κορκίδα, οι Αφοί Ιωαννίδη με την Νουνού. Σε αυτό το μαγαζί ο Σάββας Βαλσάμης άνοιξε το μαγαζί του και ακολουθούσε ο Αγαπητός Παπαγαπητός με παπούτσια, ο Μυριαλλής Κούρος με ποδήλατα, που μετέπειτα, ήτανε τα καλλυντικά της Σούλας Μερκούρη. Επίσης, ο Σάββας Τσοπανάκης με νεωτερισμούς και, με τα γραφεία της Ροδιακής και φθάνουμε στη γωνία με τα υφάσματα των Βρούχου–Σουλούνια, που σήμερα είναι, τα ΒΕΝΕΤΤΟΝ.

Στον όροφο πάνω από το τότε κατάστημα Βρούχου–Σουλούνια ήταν τα γραφεία της Φωνής της Αμερικής που μετέπειτα ήταν η κατοικία του Ζακ Αλχαδέφ.

Στην Κυρμιχάλη, στον δρόμο που ενώνει την Πλαστήρα με την Γαλλίας, το ναυτιλιακό πρακτορείο αρχικά με Μιχάλη Παπαθανάση, Κώστα Ζερβό και,τον Γιάννη Κοζά, το ραφτάδικο του Σαλβάρη, και, δίπλα, η SINGER, και, τα οπτικά Παπαδόπουλου. Αργότερα, απεχώρησε ο Μιχάλης Παπαθανάσης και έφτιαξε, ένα από τα μεγαλύτερα τουριστικά γραφεία της Ρόδου.

Στρίβοντας για την Πλαστήρα αριστερά, θα συναντήσουμε τα καταστήματα Χαραλάμπους με τα Good Year και άλλες αντιπροσωπείες, τα παπούτσια του Νίκου Γιαλούση, το Πρακτορείο των Φραράκη–Γεωργιάδη, ένα άλλο πρακτορείο της γραμμής Ρόδου–Μαρμαρίς και ένα μικρό ανταλλακτήριο της Εθνικής προτού μεταφερθεί στη σημερινή της θέση. Στην οδό Πλαστήρα, άνοιξε λίγα χρόνια μετά, το τουριστικό γραφείο του Κιμ Σενγκρεν.

Από την δεξιά πλευρά της Πλαστήρα, μετά το ξενοδοχείο και, την στοά Σπάρταλη συναντούσαμε τα υφάσματα του Αλφρέδου Θεοδώρου, τις σοκολάτες Τoblerone του Δημήτρη Αναστασιάδη, αργότερα το κομμωτήριο του Πλατή, το βιβλιοπωλείο του Γιώργου Μακρή, τα χαλιά του Ρήγα μαζί με τα τσιγάρα του Τσιμέττα, αργότερα το κατάστημα του Αντώνη Αντωνιάδη, και, στη γωνία το τουριστικό πρακτορείο του Νίκου Σουλούνια «ΙΒΙΣΚΟΣ».

Από το ξενοδοχείο Σπάρταλη και μέσα στη Στοά Σπάρταληπου κτισθήκανε το 1960, ήταν το τουριστικό του Χαράλαμπου Ιωαννίδη, μετέπειτα τα ενδύματα του Μίγκλη, το πρακτορείο του Λαγκάνη, τα οπτικά του Παπαδόπουλου, τα μαγαζιά του Λεοντή και της Μαρίας Τσαγκάρη, το μαγαζί του Μίμη Γκίκα, το κομμωτήριο του Ξενοφώντα και Ελένης, και, μετά το κουρείο του Μαγκαφά. Ακολουθούσε, τα οπτικά του Ρωμαίου, και, το μπάρ του Αρη, βγαίνοντας, από την άλλη μεριά της Στοάς, στη οδό Πλέσσα.

Στη οδό Πλέσσα, το περίφημο της εποχής εκείνης, night club ”Night Club 33” τα γραφεία του Χατζηκωνσταντή, που σήμερα είναι η Ενωση Ξενοδόχων, και, απέναντι, στη γωνία με τον τρούλο του δικαστικού μεγάρου, τα τότε γραφεία του ΕΟΤ με τον αείμνηστο Σπύρο Κατέχη, προτού πάνε, στον σημερινό χώρο τους, στο πάλαι ποτέ ξενοδοχείο ΠΙΝΔΟΣ.

Πιάνοντας την Μακαρίου, στη γωνιά, τα παπούτσια του Μπόνη, και μετέπειτα το χρυσοχοείο του Χατζηπέτρου, του Νίκου Παπαγαπητού, και, μετέπειτα του Βασίλη Παπαγαπητού το κουρείο του Στέφανου Παπαγαπητού που αργότερα έγιναν τα αρώματα Παπαγαπητού, το φωτογραφείο και τουριστικό του Μαγκαφά, το ξενοδοχείο ΑΡΙΩΝ, το χρυσοχοείο του Ανδρέα Χρυσοχόου, του Αρκά, τα παπούτσια του Αμπελιώτη, και, στη γωνία όπως αναφέραμε, το πρακτορείο του Νίκου Σουλούνια.

Στο πάνω μέρος της Πλατείας Κύπρου, όπως η φωτογραφία, την οποία μου έδωσαν οι Νικήτας και Φανή Σταματιάδη, από αριστερά το μαγαζί του Παντελή Παπαεμμανουήλ, δίπλα το πρακτο-ρείο του Δρόσου Μαυρίκη. Αμέσως μετά, το φωτογραφείο του Πάχου, και, δίπλα την πρώτη boutique «ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙ» της Πάολας Νεστορίδου, που αργότερα δώρησε στον Δήμο Ρόδου το ξενοδοχείο ΟLYMPIC, και, έγινε το Νεστορίδειο Ιδρυμα, και, το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης.

Λίγο αργότερα, εκεί, συναντάμε το ποδηλατάδικο του Αμλέρ ( σημερινό “corner”) το χρυσο-χοείο Χριστοδούλου, το πρακτορείο Κρόνος, ο Πάχος φωτογραφείο και αρώματα παραγωγής του Αδελφού του Κώστα, το τα γνωστά της εποχής “Άνθη της Ρόδου” και, το μπάρ του Τζίμη.

Στη συνέχεια, το κατάστημα Βαλσάμη–Αντωνιάδη και, τη Siemens, και, αργότερα το κατάστημα του Μανώλη Τσαλαχούρη. Στη συνέχεια, το βιβλιοπωλείο του Καϊκη, το τουριστικό του Σκιαθίτη, τις boutique του Μιχάλη Καπετανάκη, και της Μαρίας Τσαγκάρη που μεταφέρθηκε εδώ από την Στοά, το χρυσοχοείο του Ζολώτα με τον Κώστα Ντουβή, τον Γιάννη Διακοσάββα, και, αργότερα το γουναράδικο του Βαλλαλά.

Ακολουθεί, το ξενοδοχείο CAIRO PALACE, τα γραφεία της Ολυμπιακής για μικρό χρονικό διάσ-τημα, το κατάστημα ROLEX του Νίκου Σάρλη, το φωτογραφείο του Γιαλλουράκη. Λίγα χρόνια αργότερα κτίσθηκε το ξενοδοχείο REGGINA, η στοά και τα μαγαζιά των Αφών Τσουβαλά, και, του Παύλου Ιωάννου.

Υπήρχε ήδη κατασκευασμένο από τους Ιταλούς, το Ξενοδοχείο ΛΙΝΔΟΣ, προτού γίνει η Λέσχη Αξιωματικών και σε ένα τεράστιο ανθισμένο κήπο ήταν η ταβέρνα του Τούρκαλη που τραβούσε όλους τους τότε επισκέπτες της Ρόδου μας για τα νόστιμα φαγητά του.

Στο σημείο εκείνο, ο Τούρκαλης έκτισε το ξενοδοχείο ΚΑΜΕΙΡΟΣ το 1965 με τα μαγαζιά, όπου ήσαν τα υφάσματα των Αφων Πεστλίκη “JACOB” τα αρώματα της Σούλας Μερκουρίου, και, το νέο κατάστημα Αναγνώστου, αφού μετακόμισε από την οδό Γαλλίας. Αργότερα, στο μαγαζί αυτό, μετακόμισε και το σημερινό βιβλιοπωλείο του Μιχάλη Μακρή, από την Νικολάου Πλαστήρα. Και, στη συνέχεια, το σινεμά Ολύμπια, το φωτογραφείο του Σακελλαρίδη και το πρακτορείο των εφημερίδων Αθηνών, του Ερίνη.

Μαγαζιά που υπήρχαν στη οδό 25ης Μαρτίου ήταν εκείνα της ιδιοκτησίας του πατέρα του Ρασίτ Μαρασλή, το μπαρ Mαύρος Γάτος, το πρακτορείο Καραγιαννίδη, το κατάστημα του Γιάννη Σιμάτη και ο κινηματογράφος Έσπερος και τα ωραία παγωτά της εποχής KIT KAT. Στη γωνία 25ης Μαρτίου και Εθελοντών Δωδεκανησίων, η κλινική ΩΡΛ του Χατζηαντωνιάδη και επί της 25ης Μαρτίου, ο φούρνος «Ροδιακόν» και η μαιευτική κλινική του Αθανασίου Καραγιαννη, σήμερα του Πάππου και τα γραφεία της Ενωσης Δικηγόρων Ρόδου.

Μαγαζιά στη Εθελοντών Δωδεκανησίων θα συναντήσουμε από δεξιά της πλατείας Κύπρου, το μεγάλο κατάστημα Life των Γεωργάκη–Νικολιδάκη, τις φωτοτυπίες του Ματσαμά, το χρυσοχοείο του Χατζηπέτρου, το ραφτάδικο του Πεταυράκη και το rent-a-car του Σαββίγκου, από τα πρώτα στο νησί μας.

Tο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο κτίστηκε στο σημερινό του χώρο, το 1966. Είχε μεταφερθεί, από τον πρώτο όροφο που στεγαζότανε τότε, στο κτήριο των Οικονομίδη-Παπαστεφάνου στη οδό Αβέρωφ, όπου στο ισόγειο, ήταν τα γραφεία της ΔΕΗ.

Στον ισόγειο χώρο του νέου κτιρίου του, άνοιξαν τα καταστήματα Scarabee του Νίκου Πυρράκη, ο οποίος το 1982 μεταφέρθηκε στο σημερινό ιδιόκτητο κτήριο του στη θέση των υφασμάτων του Σάββα Μαμαλίγκα, το διαμπερές κατάστημα υαλικών του Βασίλη Κιοσσόγλου, στη γωνία τα υφάσματα των Αφών Μπακίρη. Στη συνεχεία, επί της σημερινής Εθελοντών Δωδεκανησίων τα υφάσματα του Άρη Μαλανδρή, ο Τσαλαχούρης, ο Βούης, και, ο Μόσχος με υφάσματα. Ακολουθούσαν τα ξενοδοχεία ΜΟΣΧΟΣ, και SAVOY του Λευτέρη Βογιατζή.

ΑΥΡΙΟ ΤΟ Γ’ ΜΕΡΟΣ