Αλέξανδρος Μυρίσης: Ο Καιρός της Συμπόρευσης

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Αλέξανδρος Μυρίσης

Δικηγόρος Δ. Σ. Ρόδου

Η νεοελληνική κοινωνία έχει χρόνια αλλεργία στη συλλογική συνεννόηση, στη σύμπραξη και στο συναπάντημα ιδεών και πράξεων.

Ο τόπος αυτός έχει για δεκαετίες μονοκομματικές κυβερνήσεις με αποτέλεσμα το κράτος να έχει γίνει φέουδο των εκάστοτε κομματικών συμφερόντων που καταλαμβάνουν την εξουσία.

Το επιτελικό σχήμα διακυβέρνησης απέτυχε και το πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο συμβάλλει, μεταξύ άλλων, σε πολλά προβλήματα, όπως στην έλλειψη δομών και θεσμικών αντίβαρων.

Μια χρόνια κοινωνική αποστροφή από το πολιτικό σύστημα ενισχύει τη θεσμική κρίση και, μαζί με την «στρατηγική αμηχανία» των πολιτικών δυνάμεων, οδηγούν σε πολιτικό και πιθανώς κοινωνικό αδιέξοδο.

Η ατελέσφορη αυτή συνθήκη μπορεί μόνο να αλλάξει αν επικρατήσει η ιδεολογική ενότητα στις αντιπολιτευτικές δυνάμεις, με αντίκρισμα και απήχηση σε πλατιά κοινωνική βάση, συνεπικουρούμενη φυσικά από ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο.

Σε μια εποχή που ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας ασφυκτιά όλο και πιο έντονα (οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά), η πολιτική ως θεσμός δεν αφήνει πολλά περιθώρια ανάκαμψης σε παλιά σχήματα (και πρόσωπα) με αργά αντανακλαστικά.

Το δε αναγκαίο — για την αντινεοφιλελεύθερη ταξική πολιτική — συλλογικό υποκείμενο κάτω από την έννοια «προοδευτικός χώρος», είτε θα συγκροτηθεί ξανά ως δύναμη πρότασης και εμπιστοσύνης, είτε θα αποσυρθεί σε έναν ρόλο άγονης βουβής διαμαρτυρίας.

Η συμπόρευση των προοδευτικών δυνάμεων, σε αυτή ακριβώς την «νέα εποχή», δεν είναι έσχατη επιλογή ή option πολυτελείας.
Είναι η μεγάλη ανάγκη που δημιούργησε η ίδια η δυστοπική πραγματικότητα.

Η τελευταία δεκαετία υπήρξε μια περίοδος έντονης κοινωνικής αναταραχής, θεσμικής πίεσης και πολιτικής μετατόπισης κοινωνικών και ιδεολογικών δυνάμεων. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις — οικονομική, υγειονομική, ενεργειακή, γεωπολιτική — δοκίμασαν κυρίως την αντοχή της κοινωνίας, αλλά και τις δυνατότητες του πολιτικού συστήματος να ανταποκριθεί με επάρκεια και συνέπεια.

Ως αποτέλεσμα, παρατηρείται σήμερα μια διαρκώς εντεινόμενη αποστροφή σημαντικού μέρους των πολιτών από το πολιτικό σύστημα. Η αποχή, η απομάκρυνση από τα κόμματα, η αύξηση της πολιτικής αδιαφορίας και η ενίσχυση ακραίων ή αντισυστημικών φωνών συνιστούν όψεις μίας βαθιάς θεσμικής κρίσης αλλά και μίας βαθιάς κρίσης εμπιστοσύνης.

Η αποδυνάμωση της θεσμικής εμπιστοσύνης και η αποστασιοποίηση των πολιτών από τα κοινά, θέτουν σε δοκιμασία το σύνολο του πολιτικού συστήματος.

Ωστόσο, για τις δυνάμεις που παραδοσιακά εκπροσωπούσαν το δημοκρατικό τόξο, τη θεσμική εμβάθυνση και την κοινωνική πρόοδο, η πρόκληση είναι διπλή: αφετέρου, να διαχειριστούν το βάρος μιας κρίσης αντιπροσώπευσης και, αφετέρου, να αναμετρηθούν με τις δικές τους ευθύνες για την απώλεια πολιτικής αξιοπιστίας.

Τα κόμματα του προοδευτικού χώρου δεν κατόρθωσαν, τα τελευταία χρόνια, να αρθρώσουν μια συλλογική στρατηγική ανάταξης του δημόσιου διαλόγου και ανανέωσης της σχέσης τους με την κοινωνία. Και η αποτυχία αυτή δεν περιορίζεται σε εκλογικές απώλειες ή σε δημοσκοπική καθήλωση. Αντανακλά μια βαθύτερη κρίση ταυτότητας, στρατηγικής και σκοπού.
Σε αυτό το πλαίσιο, το να καθορίζεται η προγραμματική θέση αποκλειστικά μέσα από την αντίθεση προς τον πολιτικό αντίπαλο δεν επαρκεί.

Η πολιτική χρειάζεται ουσιαστικό περιεχόμενο. Οφείλει να συγκροτείται γύρω από αξίες, προτάσεις και στόχους, όχι μόνο γύρω από τη διαχείριση της εκλογικής σύγκρουσης.
Η έννοια της «συμπόρευσης» δεν μπορεί να λειτουργεί ως κενός τίτλος. Χρειάζεται επαναπροσδιορισμό, με σαφές ιδεολογικό και θεσμικό περιεχόμενο. Ο προοδευτικός χώρος καλείται να επαναφέρει στο προσκήνιο τις αξίες της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης, είτε αυτές οι αξίες αποτυπώνονται ηθικά είτε οικονομικά.

Χρειάζεται να μιλήσει ξανά τη γλώσσα της πολιτικής ευθύνης και της συλλογικής προόδου.

Η «πιθανή εκκίνηση διαδικασιών για» συμπόρευση των δυνάμεων του ευρύτερου δημοκρατικού χώρου δεν είναι «εύκολη υπόθεση», αλλά «φρονώ» ότι είναι απολύτως αναγκαία. Η «παγίωση συνθήκης απλής επιβίωσης» και αναπαραγωγής μικρών μηχανισμών, οι παράλληλες πρωτοβουλίες χωρίς συντονισμό, οι προσωπικές στρατηγικές και οι «καιροσκοπικοί» (μικρο)ηγεμονισμοί, υπονομεύουν κάθε δυνατότητα δημιουργίας ενός «στιβαρού, συγκροτημένου και ισχυρού κοινωνικά» πλειοψηφικού προοδευτικού μετώπου.

Το μείζον διακύβευμα του παρόντος όμως είναι η ανασυγκρότηση της πολιτικής αξιοπιστίας του προοδευτικού χώρου. Η κοινωνία δεν περιμένει τον «αντίπαλο του αντιπάλου». Περιμένει λύσεις, όραμα και πράξεις.

Η επιλογή είναι σαφής: είτε θα ανασυγκροτηθεί ο πολιτικός χώρος με αξιακή και μεταρρυθμιστική ενότητα, είτε θα εγκλωβιστεί σε αλλεπάλληλες ήττες.

Η συμπόρευση θα είναι η σημαντικότερη πράξη ευθύνης απέναντι στους πολίτες που αγωνιούν για αλλαγή και είναι αυτοί που πληρώνουν μεταφορικά και κυριολεκτικά το τίμημα της πολιτικής ανεπάρκειας.